لحظاتی با فرهنگ و هنر جمهوری آذربایجان

آذربایجان کشور همسایه ما علاوه بر دشت های سرسبز و طبیعت دلفریبش، فرهنگ و هنر جذابی دارد که طی از تاریخ و تمدن غنی این کشور سرچشمه گرفته است، اگر می خواهید با فرهنگ و هنر این مردم خوش ذوق آشنا شوید با الی گشت همراه باشید:

فرهنگ آذربایجان

آموزش و یادگیری را می توان به عنوان دو اصل مهم که با تاریخ و فرهنگ آذربایجان بافته شده است، محسوب کرد. در قرن نوزدهم میلادی، موسسات مدرن و دارای استانداردهای اروپایی در این کشور تاسیس شدند. در سال ۱۹۱۹ دانشگاه ایالتی باکو که یکی از قدیمی ترین موارد مشابه در مشرق زمین است، افتتاح شد. این دانشگاه زمینه ساز شکل گیری آینده آموزش و علم در کشور آذربایجان بوده و در دوران اتحاد جماهیر شوروی، سیستم آموزشی شوروی در آذربایجان جایگزین سیستم پیشین شد. همزمان با استقلال آذربایجان در سال ۱۹۹۱ میلادی، برنامه اصلاحات سیستم آموزشی این کشور به طور جدی آغاز شده و در همین راستا در سال ۱۹۹۹ میلادی یک روش آموزشی تائید شده در استانداردهای بین المللی توسط دولت این کشور توسعه یافته و مورد استفاده قرار گرفت. سیستم فعلی آموزش این کشور شامل موسسات پیش دبستانی، مدارس جامع، مدارس حرفه ای، کالج ها و دانشگاه ها است.

در سال ۲۰۰۹ میلادی قانون جدید آموزشی در آذربایجان وضع شده و استفاده از روش های مشهور و استاندارد جهانی به عنوان یک اصل و پایه قانونی قرار گرفتند.  همزمان با این تغییرات در کنار دانشگاه ها، مدارس و کالج های دولتی، شبکه ای از مراکز آموزشی خصوصی نیز در گوشه و کنار این کشور تاسیس شده  و آغاز به کار کردند. موسسات آموزش عالی آذربایجان به طور فعال در فرآیند بولونیا  «Bologna Process» شرکت می‌کنند. این موضوع سبب شده است که در حال حاضر هزاران نفر از دانشجویان جوان با ملیت های مختلف از سراسر جهان در دانشگاه ها و موسسات عالی آموزشی آذربایجان به تحصیل اشتغال داشته و از سوی دیگر سیستم آموزشی آذربایجان نیز امکان ادامه تحصیل دانشجویان برتر و نخبگان دانشگاهی خود را در بهترین موسسات و دانشگاه های جهان فراهم می کند.

اکتشافات و پژوهش های علمی در آذربایجان دارای تاریخی طولانی است. پژوهش های فعلی این کشور زیر نظر آکادمی ملی علوم آذربایجان (ANAS) در حال اجرا هستند. آکادمی ملی علوم آذربایجان در سال ۱۹۵۴ میلادی و با همکاری گروه کثیری از دانشگاه های این کشور تاسیس شد. در این آکادمی دانشکده های تخصصی برای دانشمندان شاخه های مختلف علم از جمله ریاضیات، فیزیک، نفت و پتروشیمی، شیمی، زمین شناسی، زیست شناسی و …. وجود دارد.

دانشگاه دولتی نفت آذربایجان « The Azerbaijan State Oil Academy » به واسطه پژوهش های علمی و نوآوری های خود در زمینه اکتشاف و استخراج نفت دارای شهرت بسیاری است. علاوه بر موارد فوق، پژوهش های مرتبط با علوم انسانی و علوم اجتماعی نیز در این کشور مورد توجه قرار داشته و پژوهش های مرتبط با آن ها در کنار شاخه های علمی مانند ادبیات، فلسفه و تاریخ در حال پیگیری هستند.

ادبیات آذربایجان

ادبیات در فرهنگ جمهوری آذربایجان دارای جایگاه ویژه ای بوده و ادبیات فولکلور و عامیانه نقشی مهم در این فرهنگ ایفا می کند. کتاب مشهور حماسی آذربایجان دده قورقود « Dede-Qorqud » که دارای قطعات بسیار ارزشمند ادبی بوده و حدود هزار و ۳۰۰ سال پیش تالیف شده است. در اواسط قرون وسطی، شاعر مشهور ایرانی و پارسی گویی که در آذریایجان که در آن زمان بخشی از خاک ایران محسوب می شد با نام نظامی گنجوی ، آثار مشهور خود از جمله خمسه را به رشته تحریر درآورد. محمد فضولی دیگر شاعر مشهور این کشور محسوب می شود که دارای شهرتی بسیار زیاد است. منظومه لیلی و مجنون نظامی در تاریخ ادبیات جهان به عنوان یک جواهر ارزشمند شناخته شده و دارای اهمیت زیادی است. میرزا فتحعلی آخوندوف ادیب مشهور دیگر آذربایجانی است که در قرن نوزدهم اقدامات مهمی در پیشبرد و رشد ادبیات آذربایجان انجام داد. در دوران حکومت اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری آذربایجان شاهد ظهور چهره های برجسته ای در زمینه ادبیات بود که از آن جمله می توان به حسین جاوید، احمد جود و میخائیل مشفق اشاره کرد که توسط سیستم سرکوب و خفقان اتحاد جماهیر شوروی کشته شدند.

صمد وورگون، سلیمان رستم، الیاس افندیف و محمد سعید از دیگر ادبای نامدار آذربایجان در این عصر محسوب می شوند. شاهر مشهور ایرانی، استاد شهریار نیز از جمله مشهورترین شعرای این دوران محسوب می شود که تاثیرات شگرفی بر ادبیات آذربایجان گذاشته است. علی و نینو اثر مشهور قربان سعید نویسنده آذربایجانی الاصل که به اروپا مهاجرت کرده بود از دیگر آثار مشهور ادیبان بزرگ و پر تعداد آذربایجانی محسوب می شود که البته این کتاب به زبان آلمانی نوشته شده و در اتریش منتشر شد.

از جمله شخصیت های مهم ادبی آذربایجان در عصر حاضر می توان به بختیار وهابزاده، انار و …. اشاره کرد. چنگیز عبدالیف از دیگر نویسندگان مشهور و بین المللی آذربایجان است که داستان های کوتاه جنایی و پلیسی می نویسد.

هنر و معماری آذربایجان

از جمله مشهورترین هنرمندان آذربایجان می توان به ستار بهلولزاده «۱۹۰۹تا ۱۹۷۴» اشاره کرد که بنیانگذار سبک نقاشی «landscape painting» در این کشور بود. وی زندگی در مناطق روستایی را انتخاب کرده و در نقاشی پیرو سبک امپرسیونیسم بود. تاکنون نمایشگاه های زیادی از آثار وی در گوشه و کنار جهان برگزار شده است.

طاهر صالحف متولد سال ۱۹۲۸ میلادی از مشهورترین و اصلی ترین هنرمندان سبک « severe style» محسوب می شود. وی به دلیل خلق پرتره های هنرمندانه از افراد مشهور و سلبریتی ها مانند گاراگارایف به شهرت رسید.

طغرل ناریمانبکف متولد ۱۹۳۰ میلادی با نقاشی های ارزشمند خود فرهنگ عامیانه آذربایجان را به نمایش گذاشته است. در سراسر کشور آذربایجان نمایشگاه های هنری فراوانی وجود دارد که نشان دهنده علاقه این مردم به هنر است. شبکه ای از موزه ها و گالری ها نیز در این کشور از گسترش هنر حمایت می کنند. در باکو موسسه ای وجود دارد که فعالیت های خود را وقف ادبیات، هنرهای زیبا، قالیبافی؛ هنرهای تزئینی و هنرهای مدرن کرده است.

معماری آذربایجان یک نوع معماری تلفیقی محسوب شده و متاثر از سبک های معماری مختلفی است. در این کشور، صدها نوع سازه معماری تاریخی و مدرن وجود دارد که نشان دهنده تنوع سبک های زیبایی شناسی و مکاتب معماری در این حوزه است.

میراث آلبانیایی های قفقازی به طور خاص در معماری شهری و بناهای متعلق به جامعه مسیحیت دیده می‌شود. یکی از این آثار در نزدیکی شهر شکی «Sheki»،روستای کیش قرار دارد که با لقب مادر کلیساهای آلبانیائی شناخته می شود. این بنای تاریخی را می توان قدیمی ترین اثر معماری متعلق به مسیحیان در قفقاز دانست که به تازگی توسط دولت آذربایجان به طور کامل مرمت شده و این برنامه به عنوان بخشی از طرح نوسازی معماری کشور محسوب می شود.

در قرن هفتم میلادی، دین اسلام در سراسر این کشور رواج پیدا کرده و در نتیجه شاهد ظهور سبک معماری اسلامی در آذربایجان هستیم. معماری آذربایجانی در قرن دهم تا دوازدهم میلادی به دوران اوج و شکوه خود رسیده و بنای آراگاه ممینا خاتون در شال ۱۱۸۶ در نخچوان و توسط پسر ابوبکر عجمی ساخته شد. سبک معماری نخجوانی در دنیای معماری و سراسر دنیا مانند یک مروارید می درخشد!

از جمله شاهکارهای معماری آذربایجان می توان به ایچری شهر به معنی شهر قدیم، بخش های داخلی دیواره قدیمی شهر باک و که شامل بیش از ۵۰ بنای تاریخی می شود، قصر شیروان شاه و قلعه دختر باکو اشاره کرد. این مجموعه در فهرست بناهای میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، صنعت نفت آذربایجان با رشد و گسترش مطلوبی روبرو شد که این موضوع منجر به توسعه شهری در این کشور شده و پس از استقلال از شوروی، شاهد گسترش و نوسازی شهرهای این کشور هستیم.