این جــا پایتخــت ســرزمین شگفتی هاســت. دهلــی کــه هندوســتان کوچــک نیــز نامیــده می شــود، یکــی از قدیمی تریــن شــهرهای جهــان بــه شــمار مــی رود. حتــی بــا وجــود ظاهــر مــدرن و تــازه ای کــه ایــن روزهــا از خــودش نمایــش می دهــد، امــا روح باســتانی شــهر همه جــا بــه چشــم می آیــد. روحــی باســتانی کــه از میــان ســال ها تاریــخ و هنــر مشــرق زمیــن و خاطــره ی جنگ هــای پــر ســر و صــدا برخاســته؛ دهلــی یــازده بــار در طــول تاریخــش ویــران و دوبــاره ســاخته شــد تــا بــه شــهر دوگانــه ی مدرن-ســنتی امــروزی رســیده اســت.
شــاید بهتریــن فصــل آب و هوایــی بــرای ســفر بــه دهلــی، بهــار باشــد امــا بــاز هــم شــرایط مطبــوع نیســت. هــوا گــرم و شــرجی اســت و اگــر جایــی بــدون کولــر باشــید، گرمــای هــوا اذیــت می کنــد. هــوای دهلــی در تابســتان ها، گــرم؛ پاییــز پــر از بارندگــی و زمســتان ها هــم تــا نزدیکــی صفــر درجــه ی ســانتی گراد ســرد می شــود.
شــاید شــلوغ ترین وقــت از لحــاظ تعــداد توریســت ها، حوالــی ژانویــه باشــد کــه تعطیــلات اســت و چندتایــی جشــن و جشــنواره هــم بــر پاســت. بهتــر اســت بلافاصلــه بعــد از مشخص شــدن زمــان ســفرتان، رزرو نهایــی هتــل را نیــز انجــام دهیــد تــا مجبــور نباشــید زیــر بــار هــر انتخابــی برویــد. اگــر همــراه بــا کــودکان ســفر می کنیــد، نســبت بــه امکانــات هتــل حســاس تر باشــید تا از گرمــای هــوا و حشــره های مزاحــم در امان بمانید.
فــرودگاه دهلــی، فــرودگاه بین المللــی گانــدی، در غــرب شــهر واقــع شــده و بــا افتتــاح ترمینال هــای جدیــد بــه آن، در حــال تبدیل شــدن بــه یکــی از پیشــرفته ترین فرودگاه هــای جهــان اســت. رفــت و آمــد بــه فــرودگاه گانــدی بــه طــور مرتــب بــا اتوبــوس، متــرو و تاکســی انجــام می گیــرد. تاکســی ها از تاکســی متر اســتفاده می کننــد ولــی اگــر از قبــل نســبت بــه مســیرتان آگاهــی نداشــته باشــید، هیــچ بعیــد نیســت مبلــغ بیشــتری از مســافر بخواهنــد. رفــت و آمــد بــا متــرو کار ســختی نیســت. متــروی دهلــی از پنــج صبــح تــا یــازده شــب فعــال اســت و یــک خــط مســتقیم از فــرودگاه بــه مرکــز شــهر دارد و در ازای کم تــر از صــد روپیــه و در عــرض بیســت دقیقــه، مســافران را بــه ایســتگاه اصلــی متــروی دهلــی می رســاند. اتوبوس هــای فــرودگاه را دو شــرکت حمــل و نقــل ســازمان دهی می کنـنـد کــه هــر کــدام در مســیرهای بــه خصوصــی رفــت و آمــد دارنــد. اتوبوس هــا هــر نیــم ســاعت یــک بــار از فــرودگاه حرکــت می کننــد و تــا بــه مرکــز شــهر برســند نزدیــک بــه پنجــاه دقیقــه زمــان خواهد برد.
پایتخــت شــلوغ هنــد، ترافیــک زیــادی دارد. بــرای رفــت و آمــد در شــهر بهتــر اســت یــا نزدیک بــه مکان هــای توریســتی هتــل بگیریــد کــه پیــاده هــم بتوانیــد در اطــراف بگردیــد و یــا این کــه همــان اول ورود یــک نقشــه ی متــرو تهیــه کنیــد. متــروی دهلــی یکــی از بهتریــن وســایل حمــل و نقــل بــرای خــود محلی هــا و مســافران اســت. هــم گرمــای هــوا را کم تــر احســاس می کنیــد، هــم پــول کم تــری می پردازیــد و هــم در ترافیــک نمانده ایــد.
قلعــه ی ســرخ یکــی از تماشــایی ترین جاهــای هنــد اســت کــه در دهلــی قــرار دارد. قلعــه ای اســرارآمیز و بســیار بــزرگ کــه از خــاک ســرخ و بــه دســتور شــاه جهان، امپراتــور سلســله ی گورکانیــان هنــد ســاخته شــده. شــاه جهــان همــان کســی اســت کــه تاج محــل را نیــز در آگــرا ســاخت و پــس از آن بــه خاطــر انتقــال قدرتــش بــه دهلــی، دســتور طراحــی ایــن قلعــه را در شــهر جدیــد صــادر کــرد. قلعــه ی ســرخ چنــد دیــوان، دروازه، تــالار و بــاغ دارد کــه تمــام بخش هــای آن در صــورت تهیــه ی بلیــت قابــل بازدیــد کــردن اســت. بــا این کــه معمــاری ایــن بنــا بــه تنهایــی خیره کننــده اســت، ولــی اگــر راهنمــای مناســب داشــته باشــید یــا نمایــش نــور و صــدای قلعــه را کــه ســاعت هفــت و نیــم هــر شــب اجــرا می شــود ببینیــد، بــا تکه هایــی از تاریــخ هنــد نیــز آشــنا خواهیــد شــد.
مســجد جهان نمــا یــا مســجد جامــع دهلــی یکــی دیگــر از بناهایــی اســت کــه بــه دســتور شــاه جهان ســاخته شــده؛ در دهلــی قدیــم قــرار گرفتــه و اطــراف آن را بخــش مسلمان نشــین دهلــی تشــکیل می دهــد. ایــن مســجد دو تــا منــاره دارد کــه بیــش از چهــل متــر ارتفــاع دارنــد، گنبدهایــش مرمری انــد و یکــی از باشــکوه ترین مســاجد جهــان اســلام اســت. در معمــاری مســجد جهان نمــا نشــانه های پررنگــی از معمــاری ایرانــی بــه چشــم می خــورد، ولــی هیــچ بنایــی در دهلــی بــه انــدازه ی آرامــگاه همایــون، آرامــگاه دومیــن پادشــاه سلســله ی گورکانیــان، تحــت تاثیــر معمــاری ایرانــی نیســت. بعــد از مــرگ همایــون، بــه دســتور ملکــه، آرامــگاه همایــون بــا الهــام از چهاربــاغ اصفهــان در قلــب دهلــی ســاخته شــد. بــا الهــام از ایــن بنــا، آرامــگاه خان خانــان و همســرش را نیــز در نزدیکــی همیــن مقبــره ســاخته اند.
آرامــگاه خان خانــان هــم در میــان باغــی بــزرگ قــرار گرفتــه کــه از میــان آن نهرهــای زیــادی می گــذرد. نزدیــک بــه ایــن آرامگاه هــا، مقبــره ی صوفــی بــزرگ هنــد، خواجه نظام الدیــن اولیــاء قــرار گرفتــه است. آرامــگاه خواجــه نظام الدیــن هــر ســال در روز خاصــی میزبــان مریــدان وی و مســلمانانی اســت کــه بــرای توســل بــه او بــه آن جــا می آینــد؛ امیرخســرو دهلــوی نیــز کــه یکــی از مریــدان مشــهور خواجــه نظام الدیــن بــود، در همیــن آرامــگاه دفــن شــده اســت.
روبــه روی قلعــه ی ســرخ، بــازار بــزرگ چندی چــوک را فرامــوش نکنیــد. ایــن بــازار ســنتی کــه بــازار اصلــی شــهر دهلــی بــه حســاب می آیــد، بــه دســتور دختــر شــاه جهان و بــه دســت ســازندگان تاج محــل و قلعــه ی ســرخ ســاخته شــد.
چندی چــوک بــه معنــی میــدان نقــره، دارای ســراچه های بســیاری اســت کــه اجنــاس هنــدی در آن هــا پیــدا می شــود. پارچه هــا و لباس هــای ســاری بــا رنگ هــای تندشــان، ادویه هــا و عطرهــای جورواجــور، بدلیجــات و صندل هــای چرمــی و خیلــی چیزهــای خــوش رنــگ و بــوی دیگــر کــه می توانــد ســوغات خوبــی هــم باشـنـد. صنعــت طــلای هنــد در جهــان معــروف اســت، ســرای طلافروشــی در چندی چــوک نیــز یکــی از بزرگ تریــن بازارهــای طــلا در هنــد اســت. دســتبندها و گوشــواره های طلایــی کــه بــا مینــا و صــدف تزئیــن شــده اند، یکــی از پرطرفدارتریــن اجنــاس ایــن بــازار بــرای توریســت ها هســتند.
بناهــای شــگفت انگیز ســاخته شــده بــه دســت مســلمانان در دهلــی خیلــی بیشــتر از آن چیزهایــی اســت کــه بشــود در مــدت زمانــی کوتــاه بازدیــد کــرد؛ یکــی دیگــر از معــروف ترین هــا بلندتریــن بنــای آجــری جهــان، منــاره ی قطب اســت کــه بیشــتر از هفتــاد متــر ارتفــاع و چهارصــد پلــه دارد. ایــن بنــا در کنــار مســجد قطــب اســلام در جنــوب شــهر دهلــی واقــع شــده است.
بــه جــز مســلمانان، هندوهــا نیــز در تاریــخ ایــن ســرزمین خیلــی بــه چشــم می آینــد؛ معبــد آکشــاردام کــه بزرگ تریــن معبــد هندوهــا در جهــان اســت، در دهلــی ســاخته شــده و ســاختمان تماشــایی و پــر زرق و برقــی دارد. ورود بــه آن آداب عمومــی ماننــد مســجد را دارد و در بعضــی از قســمت ها اجــازه ی عکاســی بــه توریســت ها داده نمی شــود. دهلــی بــا توجــه بــه وســعتش، پــارک و بــاغ هــم کــم نــدارد. پــارک دهلــی روزهــای یک شــنبه پاتــوق هندی هایــی اســت کــه تعطیــلات را می خواهنــد همــراه خانــواده خود بگذراننــد. ایــن پــارک زمیــن بــازی مخصــوص کــودکان و چندیــن رســتوران دارد و بــرای بچه هــا جایــی دوست داشــتنی خواهــد بــود. در پــارک آهــو نیــز بــا تماشــا و غــذا دادن بــه آهوهــای مشــهور هنــدی باعث میشود بچه هــا اوقات خــوشی را سپری کنند؛ البتــه بــه شــرطی کــه هــوا خیلــی گــرم نباشــد!
اگــر یــک شــهر در دنیــا باشــد کــه می توانیــد یــک ســال تمــام در آن هــر روز غــذای غیرتکــراری بخوریــد، پایتخــت هنــد اســت. تنــوع ملیت هــای مختلــف بــا فرهنگ هــای و دین هــای متفــاوت، باعــث شــده ذائقه هــای غذایــی متفاوتــی نیــز در ایــن کشــور بــه وجــود بیایــد. از آجیل هایــی بــوداده بــا ادویه هــای مختلــف گرفتــه تــا کباب هــای لذیــذ دهلــی، از مزه هایــی اســت کــه هیچ وقــت از یــاد نمی بریــد. در هنــد حتــی بســتنی فلفلــی هــم پیــدا می کنیــد، شــاید بــرای همــه دوست داشــتنی نباشــد ولــی طرفدارهــای زیــادی از همــه جــای دنیــا می آینــد تا بســتنی چیلــی بخورنــد. بیشــتر غذاهــای هنــدی همــراه بــا برنــج ســرو می شــود و کنــار غــذای اصلــی چنــد مــدل مــزه و چاشــنی مثــل سمبوســه یــا ســس های ســبزیجات مختلــف می چیننــد. شــاید همیــن ضیافــت عطرهــا و طعم هاســت کــه باعــث می شــود تــا مدت هــا بعــد از دیــدن دهلــی، مــزه ی ایــن دیــدار باقــی بمانــد.
تاریخچه
دهلــی همیشــه پایتخت هنــد نبــوده، امــا از آن جــا کــه شــهری مــرزی و در مســیر راه آســیای جنــوب شــرقی و مرکــزی اســت، در تاریــخ ایــن کشــور همیشــه نقشــی اساســی بــر عهــده داشــته اســت. اعتقــادی وجود دارد کــه این جــا، محــل شــهر باســتانی ایندراپراســتا بــوده کــه در مهابهاراتــا ســه هــزار ســال پیــش در مورد آن صحبت شده است. از طرفی دیگر، شــواهد و مــدارک تاریخــی نشــان می دهنــد کــه ایــن شــهر بیشــتر از دو هــزار و پانصــد ســال قدمــت نــدارد. دســت کــم هشــت شــهر شــناخته شــده، اطراف دهلــی پیــدا شــده کــه در دوره هــای مختلــف ســاخته شده بودنــد. آخری هــم دهلی نویــی بــود کــه توســط انگلیســی ها ســاخته شــد. چهارتــا شــهر اول، در جنــوب دهلــی و نزدیــک منــاره ی قطــب قــرار گرفته انــد. پنجمــی، اســمش فیروزآبــاد بــود و فیــروز شــاه نامــی دســتور ســاختش را داد.
زمــان پادشــاهی شر شــاه، پنجمــی را در پورانــا کیــلا ســاختند. شــاه جهــان، امپراتــور گورکانــی در قــرن هفدهــم میــلادی ، هفتمــی را ساخت و بعــدش هــم بــه ایــن نتیجــه رســید کــه بهتر اســت پایتخــت را از آگــرا بــه آن جــا منتقــل کننــد. در قــرن دوازدهــم، چائوهان هــا قــدرت را بــه دســت گرفتنــد و دهلــی را تبدیــل کردنــد بــه تاثیرگذارتریــن مرکــز آییــن هنــدو در شــمال هنــد. امــا قطب الدیــن ایبــک کــه در ســال ١١٩٣ شــهر را تصــرف کــرد، ســنت اســلامی را در ایــن شــهر پایــه گذاشــت کــه شــش قــرن طــول کشــید. در ســال ١٨٠٣ بریتانیــا دهلــی را تصــرف کــرد وحکومــت خــودش را در آن جــا برقــرار کــرد. به هر حــال شــانزده ســال بعــد دســت بریتانیایی هــا از حکومــت هنــد کوتــاه شــد و دهلــی ،پایتخــت هنــد آزاد و مســتقل شد. از زمــان اســتقلال هنــد، دهلــی بــه عنــوان پایتخــت ایــن کشــور مــدرن، بسیار پیشــرفت کــرده و بــه شــهری بــا موقعیــت اقتصــادی خــوب تبدیل گردیده است.