هر ساله تعداد زیادی از گردشگران به منظور بازدید از جاذبه های طبیعی مسافرت می کنند. از میان این تعداد انبوه از گردشگران، تعدادی از آنها سفری مسئولانه به دامان طبیعت دارند و تجربه های خود را با حفاظت و آموزش همراه می کنند. آنها سعی می کنند کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کنند.
اکوتوریسم در میان گونه‌های مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل توجهی برخوردار است و در دو دهه اخیر شاهد گسترش سریع فعالیت‌های اکوتوریستی در سراسر جهان بوده‌ایم و انتظار می‌رود بر شدت این گسترش نیز افزوده شود.
به لحاظ اثرات مثبتی که اکوتوریسم در زمینه محافظت از محیط طبیعی و در اقتصاد بسیاری از کشورها دارد، سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که سال ۲۰۰۲ میلادی را به عنوان سال بین‌المللی اکوتوریسم اعلام کند و کمیسیون توسعه پایدار این سازمان (UNEP) و سازمان جهانی گردشگری را موظف به انجام فعالیت‌هایی در این سال ساخت. هدف از این کار، مرور مجدد تجربیات گذشته در زمینه اکوتوریسم و تشخیص و ترویج انواع اکوتوریسم که در آنها از اکوسیستم های در معرض خطر حفاظت می‌شود، سهیم کردن جوامع محلی در منافع حاصل از توسعه اکوتوریسم و احترام به فرهنگ‌های بومی است.
طبق برآورد سازمان جهانی کشاورزی نیز، رشد اکوتوریسم در دهه حاضر ۱۰ تا ۳۰ درصد پیش بینی شده است. در حال حاضر شمار طبیعت‌گردان ۷ درصد کل مسافران جهان است که پیش‌بینی می‌شود در دهه آینده این رقم به ۲۰ درصد برسد. بنابراین اکوتوریسم از آینده‌ای پررونق و درخشان برخوردار است که مزایای فراوانی برای جهانیان دارد. محیط، ارزش ذاتی دارد و این ارزش مهم تر از آن است که دارایی صنعت گردشگری محسوب شود. نباید منافع بلند مدت وحفاظت از محیط را فدای ملاحظات کوتاه مدت کرد. همانطوری که در اصل ۳ بیانیه ریو آمده است “حق توسعه باید به نحوی اعمال شود که به طور مساوی نیازهای نسل کنونی و نسلهای آینده را در زمینه توسعه و حفظ محیط زیست برآورده سازد”. از این روگردشگری پایدار باید با سیاست مشخص و مدونی به اجرا درآید تا بتواند حرکت امیدبخشی را در توسعه همه جانبه فضاهای جغرافیایی تضمین کند. گردشگری پایدار برای کارایی بالاتر در این زمینه دارای اصولی می باشد که هماهنگ کننده اهداف و راهکارهای عملی می باشد.
منافع حاصل از اکوتوریسم می تواند در راه آموزش و حفاظت از محیط زیست صرف شود. در زیر به ۱۰ نکته کلیدی که علاقه مندان به اکوتوریسم باید رعایت کنند اشاره می کنیم:
۱. از جاذبه هایی که ارزش حفاظتی دارند، نظیر پارک های ملی، مناطق حفاظت شده، سایت های میراث جهانی یا مناطقی که جاذبه محوری آنها طبیعت و فرهنگ می باشد، بازدید کنید. شما حتی می توانید در پروژه های محلی حفاظت از
محیط زیست مشارکت کنید.
۲. سبک سفر کنید. وسایل و پوشاکی را که با خود می آورید محدود کنید و یک کوله پشتی یا چمدان سبک را با خود حمل کنید.
۳. قبل از سفر، تمام اطلاعات مقصدی را که می خواهید به آن سفر کنید، نظیر منابع طبیعی، جامعه محلی و فرهنگ آنها و ملاحظات زیست محیطی (هنگام سیل یا آتش سوزی جنگل) جمع آوری کنید. این کار سفر شما را لذت بخش تر می کند.
۴. از تورگردانان محلی خوشنام استفاده کنید، به خصوص آنهایی که خودشان به حفاظت محیط زیست کمک می کنند. هنگامی که از یک سایت فرهنگی یا یک مکان طبیعی مقدس بازدید می کنید، تمامی کد های محلی در زمینه معاشرت و لباس پوشیدن را رعایت کنید.
۵. تاسیسات اقامتی دوستدار محیط زیست را انتخاب کنید. از هتل ها بپرسید که آیا خط مشی های زیست محیطی دارند؟ آیا برنامه های صرفه جویی مصرف انرژی و آب را اجرا می کنند؟ آیا به برنامه های حفاظت از محیط زیست و جوامع محلی کمک می کنند؟
۶. اگر می توانید با قطار یا اتوبوس در شهر مقصدتان سفر کنید و از وسایل نقلیه ای که دی اکسید کربن کمتری تولید می کنند استفاده کنید.
۷. وقتی در سفر هستید، به چیزهایی که می خواهید بخورید فکر کنید. از غذاهای محلی متناسب با فصل استفاده کنید و دقت کنید که گونه های در حال انقراض در منوی غذای شما نباشد. از سازمان حفاظت محیط زیست محلی، راهنمایی بگیرید.
۸. بسیاری از حیوانات و گیاهان وحشی در خطر انقراض قرار دارند، شما می توانید با اجتناب از خرید سوغاتی هایی که از این گونه ها تولید می شوند (نظیر زیورآلاتی که با صخره های مرجانی، لاک پشت و عاج فیل درست می شوند)، به حفاظت آنها کمک کنید. دقت کنید که گیاهان یا دانه هایی که با خود به خانه می برید، جزو گونه های مهاجم و مخرب برای محل زندگی تان نباشند.
۹. مشاهده حیات وحش تجربه بسیار جذابی می باشد، اما مزاحم حیات وحش نشوید، هم به خاطر امنیت خودتان و هم آنها.
۱۰. با دوستان جدید خود در مقصد ارتباط برقرار کنید و در سازمان های حفاظت محیط زیست محلی آنها عضو شوید.