گم شدن در بیابان می‌تواند تجربه‌ی ترسناکی باشد. قصد سفر به کویر و بیابان‌های خشک و بی‌آب‌وعلف را دارید؟ می‌خواهید از تورهای کویرگردی استفاده کرده و یک شب را در زیر آسمان زیبا و پرستاره سپری کنید؛ اما ترس از گم شدن در بیابان و کویر را دارید؟ می‌دانید چه نکاتی را باید رعایت کنید تا از گم شدن خود در بیابان جلوگیری کنید؟ با راه و روش‌های بقا و زنده ماندن هنگام گم شدن در بیابان آشنایی دارید؟ پس در ادامه همراه الی گشت باشید.
تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل در تمامی نقاط جهان فقط در الی گشت.
راه‌های نجات از گم شدن در بیابان
امروزه تفریحات بیابانی یا تورهای روزانه و شبانه در بیابان برای سافاری یا تماشای یک آسمان پرستاره بدون هیچ دود و آلودگی در میان مردم پرطرف‌دار شده است. گویی در پس سکوت بیابان‌ها رازی نهفته است که هرکسی برای کشف این راز به تورهای کویرگردی و بیابان‌گردی رو می‌آورد. پس می‌توانیم بگوییم یکی از رمزآلودترین سفرها، سفرهای کویری است. اما گاهی ممکن است این ماجراجویی به یکی از تلخ‌ترین ماجراجویی‌ها و سفرهای عمرتان تبدیل شود. احتمال گم شدن در بیابان همیشه وجود دارد مخصوصا اگر تنها قصد سفر داشته باشید یا از تور خود جدا شده باشید. الی گشت می‌خواهد راه‌های نجات از گم شدن در بیابان را برایتان شرح دهد. پس اگر به فکر یک کویرگردی با ماجراهایی هیجان‌انگیز و جذاب هستید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.
اگر در بیابان گم شدیم چطور نجات پیدا کنیم؟
کویرگردی و تماشای بیابان‌ها لذتی دارد که هرکسی حداقل باید یک بار آن را در زندگی تجربه کند. با اینکه سفرهای کویری لذت‌بخش و هیجان‌انگیز هستند، اما گم شدن در بیابان بسیار خطرناک است. در چنین موقعیتی پای مرگ و زندگی وسط است و اگر ندانید چه‌کارهایی باید انجام دهید، کلاهتان پس معرکه است! اولین موردی که در این مقاله به بحث در خصوص آن می‌پردازیم، راه‌های جلوگیری از گم شدن در بیابان است.
جلوگیری از گم شدن در بیابان
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. به‌هیچ‌عنوان قصد نداریم شما را از سفرهای کویری بترسانیم یا آن را منع کنیم. به همین منظور اول از هر چیز، به راه‌های جلوگیری از گم شدن در بیابان اشاره می‌کنیم. با دانستن این نکات دیگر چندان نگرانی در مورد گم شدن در بیابان نخواهید داشت.
-
راه‌های جلوگیری از گم شدن در بیابان
- اولین موردی که حتما باید به آن توجه کنید این است که تنهایی به بیابان‌گردی نروید؛ زیرا خطرات بسیار زیادی ممکن است برای شما به وجود آید، حتی اگر در این کار حرفه‌ای هستید. اگر هم تا به حال تجربه بیابان‌گردی نداشته‌اید اصلا سرخود اقدام نکنید و به‌هیچ‌وجه تنهایی به کویر و بیابان سفر نکنید.
- دومین مورد برای جلوگیری از گم شدن در بیابان، انتخاب تور گردشگری مناسب است. همچنین داشتن اطمینان از تورلیدر خود و تبحر و آشنایی تورلیدر شما با منطقه، بسیار اهمیت دارد.
- در صورتی‌که همراه تورهای گردشگری به مناطق کویر و بیابان سفر می‌کنید، از گروه جدا نشوید و تنهایی به جستجو در بیابان نروید تا خطراتی از قبیل گم شدن را تجربه نکنید.
- بهتر است برای جلوگیری از گم شدن در بیابان، با نصب ردیاب به صورت‌های مختلف مثلا در ساعت مچی، دکمه پیراهن، گوشی همراه و… امنیت خود را بالا ببرید. این ردیاب راه خوبی برای مقابله با خطر گم شدن در بیابان است و در صورت گم شدن یا گیرافتادن در حفره یا هر مورد دیگری، به کمک این ردیاب دوستان شما یا مسئول تور گردشگری می‌تواند شما را پیدا کند.
- در سفرهای کویری و بیابان‌گردی بهتر است همیشه موقعیت جغرافیایی خود را لحظه به لحظه از طریق GPS به فرد دیگری اطلاع دهید تا خطر گم شدن شما بسیار کاهش یابد.
- داشتن برنامه‌ریزی قبلی می‌تواند راه موثری در جلوگیری از گم شدن در بیابان به‌حساب آید. در این نوع سفر، باید از قبل مسیرها و منطقه جغرافیایی را کاملا مشخص کنید و طبق برنامه‌ریزی صحیح سفر خود را آغاز کنید. بدین صورت خطر گم شدن را به کمترین حد امکان می‌رسانید.
- بررسی تغییرات آب‌وهوایی را حتما قبل از سفر در فهرست برنامه‌های خود قرار دهید تا در شرایط بد آب‌وهوایی نظیر طوفان‌های شن که اغلب مهمان همیشگی کویر و بیابان‌ها است، آگاه شوید و در این مدت‌زمان در آنجا حضور نداشته باشید؛ چراکه در طوفان‌های شنی موارد خطر جانی و گم شدن به‌شدت افزایش می‌یابد.
- به همراه داشتن وسایلی از قبیل GPS، یک قطعه آلومینیوم و یک آینه کمک شایانی در پیشگیری از گم شدن در بیابان می‌کند. با کمک GPS می‌توان از گم شدن جلوگیری کرد. اما در صورت غیرفعال شدن آن می‌توان به کمک قطعه آلومینیومی و آینه یا یک تکه چوب مسیریابی کرده و از گم شدن جلوگیری کنید.
- توجه کردن به اطراف خود در سفرهای بیابانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توصیه می‌شود که در هنگام بیابان‌گردی مواظب حفره‌ها و دره‌ها باشید، خصوصا ممکن است برخی حفره‌ها و دره‌ها در دیدرس نباشند. پس باید شش دانگ حواستان را جمع کنید تا در آنها سقوط نکنید و خطر مرگ، زخمی شدن و حتی گم شدن را نداشته باشید.
- در سفرهای گروهی و با ماشین‌های شخصی و یا ماشین‌های سافاری، استفاده از GPS ماشین هم گزینه بسیار مناسبی است و بهتر از آن استفاده کنید.
راه‌های نجات از گم شدن در بیابان
اگر نکات بالا را به درستی رعایت کنید، تنها به بیابان‌گردی نروید و از گروه خود جدا نشوید، احتمال گم شدن، آسیب دیدن و زخمی شدن بسیار کاهش می‌یابد و جای هیچ نگرانی وجود ندارد. حالا اگر فرض کنیم که شما تک‌وتنها در یک کویر یا بیابان گم شدید، چه اقداماتی را باید انجام دهید تا خود را از این وضعیت نجات دهید؟ در این بخش نکات و مواردی که حین گم شدن در بیابان و برای نجات خود باید انجام دهید را ذکر می‌کنیم.
-
نکات و موارد حین گم شدن در بیابان برای نجات
- اولین و مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید، حفظ خونسردی، آرامش و روحیه‌ی خود است تا بتوانید به درستی تمرکز کنید و برای اندیشیدن به یک راه‌حل کارآمد ذهن آرامی داشته باشید.
- جهت‌یابی به کمک خورشید. اگر جهت تقریبی گروه و تور خود که از آنها جدا شدید را بدانید با کمک خورشید می‌توانید مسیر خود را پیدا کنید. اگر صبح است بدانید که خورشید از شرق بالا می‌آید. به همین ترتیب می‌توانید جهت تقریبی شمال و غرب را پیدا کنید. در نیمروز بی‌دلیل اینکه خورشید در حرکت است جهت‌یابی کمی سخت‌تر است و نیاز به‌دقت بیشتری دارد.
- اگر قطب‌نما دم دست دارید، در استفاده از آن تردید نکنید. قطب‌نما جهت مسیر شما را بسیار راحت‌تر از جهت‌یابی با خورشید نشان می‌دهد.
- اگر آب کمی همراه خود دارید سعی کنید حتی‌الامکان در طول شب به علت خنک بودن هوا به مسیر خود ادامه دهید.
- سعی کنید در طول روز با تجهیزاتی که همراه خود دارید خلاقیت به خرج دهید و برای خود یک سایبان درست کنید تا شدت گرمای کمتری را متحمل شوید.
- تا جایی که آنتن و اینترنت موبایلتان یاری می‌کند به دوستانتان مسیر و مکان خود را گزارش کنید. یا با کمک GPS و ردیاب مکان خود را برای دیگران ارسال کنید.
- اگر نتوانستید برای خود سایبان پیدا کنید. مانند حیواناتی که در بیابان زندگی می‌کنند بدن خود را به‌جز سرتان را در زیر شن مدفون کنید و با چفیه و کوله‌ای که با خود به همراه دارید سرتان را نیز بپوشانید.
- با استفاده از سنگ‌چین کلمه‌ی SOS را بزرگ بر روی زمین بنویسید تا هواپیما یا بالگردی که از آسمان آنجا عبور می‌کنند با دیدن این کلمه متوجه کمک خواستن شما خواهد شد و به یاری شما می‌آید.
آموزش جهت‌یابی به کمک نور خورشید
اگر می‌خواهید به کمک نور خورشید جهت‌یابی درستی انجام دهید، این آموزش کوتاه و مختصر را مطالعه کنید. برای جهت‌یابی به کمک نور خورشید ابتدا باید در یک مکان باز و پهن قرار بگیرید. یک نقطه روی زمین پیدا کنید که در سایه نباشد. سپس یک چوب حداقل ۳ فوتی پیدا کنید. چوب را داخل زمین فرو کنید و در محلی که سایه چوب تشکیل شده یک سنگ قرار دهید و نیم ساعت صبر کنید.
بعد از گذشت ۲۰ دقیقه یا نیم ساعت، موقعیت سایه را بررسی کنید. در مکانی که سایه جدید ظاهر شده یک سنگ دیگر قرار دهید. اگر زمان کافی دارید یک بار دیگر این کار را تکرار کنید. داشتن نقاط مختلف کار را آسان‌تر می‌کند.
در مرحله بعد، بین سنگ‌ها خط بکشید. اگر با دو سنگ کارکرده‌اید، خطی که این دو سنگ را به هم وصل می‌کند، شرق و غرب را نشان می‌دهد. اولین سنگی که گذاشته‌اید غرب و آخرین سنگ شرق را نشان می‌دهد. یک خط بکشید که به این خط عمود باشد. با استفاده از این خط جهت شمال و جنوب را تعیین کنید. شما می‌توانید پای چپ خود را بر روی اولین نقطه‌ی سایه و پای راست خود را بر روی نقطه دوم سایه قرار دهید. بدن شما در این حالت جهت شمال را نشان می‌دهد.
آموزش جهت‌یابی به کمک ستارگان
اگر زمانی در بیابان وسیعی گم شدید که خورشید در حال غروب بود و هیچ دسترسی به نور خورشید نداشته باشید، کمی که هوا تاریک‌تر شود به کمک ستارگان می‌توانید جهت‌یابی کنید و مسیر خود را پیدا کنید.
در قدم اول، باید به دنبال ستاره شمال (ستاره قطبی) باشید. در شب، در نیمکره شمالی، به دنبال ستاره قطبی بگردید. این ستاره در دب اصغر واقع‌شده است. هنگامی‌که به این ستاره نگاه می‌کنید، شمال روبه‌روی شماست. همچنین می‌توانید از دب اکبر نیز کمک بگیرید. دب اکبر شبیه یک ملاقه با دسته و فنجان است. یک خط فرضی از دو ستاره در سمت راست دب اکبر بکشید. این کار را چند بار تکرار کنید. انتهای این خط‌ها به سمت شمال است.
اگر نمی‌توانید ستاره قطبی را در آسمان پیدا کنید، نترسید! یک روش ساده دیگری وجود دارد که به کمک هر ستاره‌ای می‌توانید جهت‌یابی کنید. در این روش ابتدا دو چوب بلند پیدا کنید که یکی از این چوب‌ها باید بلندتر و نازک‌تر از دیگری باشد. جایی که دید واضحی به آسمان داشته باشید، چوب‌ها را در یک مکان صاف داخل زمین فرو کنید. چوب‌ها باید صاف و به سمت بالا باشند. اول چوب کوچک‌تر را در زمین فرو کنید و یک ستاره را در نظر بگیرید.
چوب بلندتر را طوری درون زمین قرار دهید که نوک چوب با چوب اول در یک امتداد باشد. بعد از ۱۵ الی ۲۰ دقیقه به نوک چوب‌ها دقت کنید. ستاره به سمت چپ حرکت کرد؟ پس روبه‌روی شما شمال است. به سمت راست حرکت کرد؟ شما رو به جنوب هستید. اگر هم به سمت بالا رفت شما به سمت شرق هستید. اگر ستاره به سمت پایین آمد به سمت غرب هستید.
چگونه از نیش زهرآگین در بیابان نجات پیدا کنیم؟
حیوانات خطرناکی در بیابان‌ها وجود دارند که می‌تواند جان و زندگی شما را به خطر بیندازد. البته نکته‌ای که باید از آن آگاه باشید این است که حیوانات تا زمانی که از جانب شما احساس خطر نکنند، هیچ‌گونه صدمه‌ای به شما نخواهند زد. پس حواستان باشد تا وارد قلمرو جانوران خطرناک و سمی مثل مار، رتیل و عقرب و… نشوید. جدا از آنکه در بیابان گم شده‌اید یا فقط قصد سپری کردن یک شب در زیر آسمان پرستاره و زیبا را دارید، مطمئن شوید که هنگام خواب پاچه‌های شلوار و آستین لباس خود را با کش ببندید یا گره بزنید. بهتر است پیراهن خود را زیر شلوارتان ببرید تا از ورود جانوران به لباس و بدنتان جلوگیری کنید.
اگر دچار گزیدگی توسط این جانوران سمی شدید، چند سانت بالاتر از محل گزیدگی جانور، آن را با یک پارچه محکم ببندید تا از پخش شدن سم در کل بدن جلوگیری کنید.
چگونه در کویر به آب دسترسی پیدا کنیم؟
آب مایه‌ی حیات است و تشنگی در کویر و بیابان‌ها به اوج خود می‌رسد؛ بنابراین هنگام سفر به چنین مکانی از به همراه داشتن مقدار کافی آب آشامیدنی اطمینان حاصل کنید. حالا اگر در بیابان گم شدید و آب کافی همراه نداشتید یا از شدت استرس ناشی از گم شدن در بیابان تمام آب خود را یک‌جا سر کشیدید، چند راه برای دسترسی به آب وجود دارد که می‌توانید به کمک این روش‌ها از کم‌شدن آب بدن خود جلوگیری کنید.
دنبال خاکی بگردید که رطوبت بیشتری نسبت به سایر خاک‌های دیگر داشته باشد. اگر چنین خاکی را یافتید حدود ۳۰ الی ۴۰ سانت از آن خاک را گود کرده و یک کاسه یا لیوان را درون ناحیه‌ی کنده شده قرار دهید، سپس روی گودالی را که ایجاد کره‌اید را با یک نایلون یا پلاستیک کامل بپوشانید و اطراف پلاستیک را کاملا با سنگ کیپ کنید، به‌طوری که هوا به داخل کاسه جریان نداشته باشد. سپس در وسط نایلون چند قطعه‌سنگ کوچک بگذارید تا از این طریق شما بتوانید بخاری که به دلیل گرمای زیاد از این زمین بلند می‌شود را تبدیل به آب کنید و به‌صورت قطره قطره در ظرف تعبیه شده جمع کنید.
-
خاک نمناک
اگر خاک نمناکی را پیدا کردید، احتمال این که در زیر آن چشمه‌ای وجود داشته باشد بسیار زیاد است پس ممکن است با کندن بیشتر زمین، مثلا حدود یک متر به آب برسید.برای پیدا کردن آب به دنبال پوشش گیاهی باشید. پوشش گیاهی متراکم و بیشتر درختان نمی‌توانند بدون منبع آب دائمی زنده بمانند. دنبال سبزترین گیاهان بگردید. درختان برگ‌ریز و پهن برگ معمولاً علامت بهتری نسبت به درختان کاج هستند، برای این که به آب بیشتری احتیاج دارند. معمولا در ریشه و ساقه گیاهان به‌قدری آب وجود دارد که شما را از وضعیت بحرانی نجات دهد. البته در صورت عدم شناخت گیاهان، این روش ممکن است به‌جای آنکه سبب نجات شما شود، باعث مرگتان شود. پس اگر شناختی روی گیاه ندارید این روش را امتحان نکنید.
نتیجه‌گیری
تصور و فکر گم شدن در بیابان می‌تواند ترس هولناکی را به جان افراد بیندازد و آنها را از رفتن به چنین سفرهایی و کسب ماجراجویی‌های جدید، پشیمان کند. هرچند اگر نکاتی که الی گشت برای جلوگیری از گم شدن در بیابان ذکر را رعایت کنید، احتمال گم شدن شما به صفر خواهد رسید. پس می‌توانید با خیالی راحت از بیابان‌گردی خود لذت ببرید و خاطرات و تجربیات جدید و تازه‌ای ثبت کنید. بااین‌حال الی گشت اقدامات لازم و ضروری را هم زمان گم شدن در بیابان شرح داد که بهتر است آنها در ذهن خود نگه دارید تا اگر یک زمانی در چنین وضعیتی قرار گرفتید بدانید چه اقداماتی انجام دهید و به کمک نور خورشید و یا ستارگان به‌راحتی جهت‌یابی کنید.
سوالات متداول
۱.چگونه در بیابان بدنمان را خنک نگه داریم؟
بدنتان را با شن بپوشانید. روی صورت خود پارچه بگذارید. دراز کشیدن روی سنگی که در سایه بوده و خنک است به کم‌شدن احساس تشنگی کمک می‌کند.
۲.چرا خنک نگه‌داشتن بدن هنگام گم شدن در بیابان مهم است؟
خنک نگه‌داشتن بدن امری مهم است؛ چراکه باعث حفظ رطوبت بدن می‌شود و به کم‌شدن احساس تشنگی کمک می‌کند.
۳.چگونه آب آشامیدنی که همراه داریم را ذخیره کنیم؟
اگر در بیابان گم شدید با ظاهر شدن اولین نشانه‌های تشنگی تمام آن را سر نکشید. بهتر است آب را برای خود جیره‌بندی کرده و در طول روز فقط خرده نوشی کنید.
مطالب مرتبط
معرفی کامل کویر های ایران که نباید آنها را از دست داد!
اقامت در هتل های لوکس و سنتی یزد در دل کویر