گرداب سنگی، میراثی از دوره ساسانی در خرم آباد

آیا تا به حال چیزی راجع به گرداب سنگی در خرم‌آباد لرستان شنیده‌اید؟ این بنای تاریخی در دوره ساسانیان در بافت تاریخی و قدیمی شهر خرم‌آباد، که امروزه میدان تختی نام دارد، ساخته شده است.

هدف از ساخت این گرداب، سازماندهی آب و انتقال حساب‌شده آن به مناطق اطراف بوده که تا امروز نیز، کاربری آن حفظ شده است. پیشنهاد می‌شود، سفر به خرم‌آباد در فصل بهار و بازدید از این بنای تاریخی و ارزشمند که به ثبت آثار ملی ایران نیز رسیده است، را از دست ندهید.

برای آشنایی با گرداب سنگی، اهمیت آن و سایر امکانات رفاهی و گردشگری شهر خرم‌آباد در نزدیکی این گرداب، مقاله زیر را که توسط مجله گردشگری الی گشت تهیه شده است، مطالعه نمایید.

گرداب سنگی کجاست؟

زمانی که به مرکز شهر خرم‌آباد و بافت تاریخی شهر می‌رسید، کمی پایین‌تر از میدان تختی، گرداب سنگی بزرگی را می‌بینید که اطراف چشمه‌ای را پوشانده است. این گرداب حدود ۱۶۰۰ سال پیش در دوره ساسانیان، به دستور پادشاهان ساسانی، برای سازماندهی آب و انتقال آن به مناطق مختلف از آهک و گچ ساخته شده است. به همین دلیل، روی دیواره‌های گرداب دریچه‌هایی تعبیه شده است. این گرداب، چرخاندن آسیابی در ۱۲ کیلومتری خود را نیز بر عهده داشته است.

قطر گرداب سنگی، ۱۸ متر با پهنای سه متر و ارتفاع ۱۰ متر از کف چشمه‌ است. چشمه این گرداب حدود ۱۷۰ لیتر در ثانیه آب‌دهی دارد که این مقدار در اوایل فصل بهار افزایش می‌یابد. طغیان در این گرداب معمولاً با افزایش بارندگی در نیمه دوم بهمن آغاز می‌شود و تعبیه کانال‌ها و جداول طراحی شده، سبب می‌شود آبی که هنگام طغیان از گرداب سرریز می‌شود را به رودخانه خرم‌آباد برسانند.

لازم به ذکر است، گرداب سنگی در سال ۱۳۵۵ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و می‌تواند یکی از بهترین و معروف‌ترین جاذبه‌های تاریخی و گردشگری برای بازدیدکنندگان این منطقه به شمار آید.

رزرو هتل در خرم آباد با بهترین قیمت از سایت الی گشت

معماری گرداب سنگی

همان‌طور که گفته شد، گرداب سنگی در دوره ساسانیان، با قطر ۱۸ متر، عرض ۳ متر و ارتفاع ۱۰ متر از سنگ و ساروج ساخته شده است. هدف از تأسیس این گرداب آب‌رسانی به مناطق اطراف بوده است؛ به طوری که، در گذشته برای انتقال آب به شهر شاپور  از این چشمه استفاده می‌شد. در قسمت شرقی گرداب، یک دریچه به ابعاد ۹۰ در ۱۶۰ وجود دارد، که به وسیله جسمی کشویی، آب را داخل کانالی که در قسمت غربی تعبیه شده است، جاری می‌کند.

یکی دیگر از کاربردهای این گرداب در گذشته‌های دور، چرخاندن آسیابی قدیمی واقع در دره بابا عباس، در فاصله ۱۲ کیلومتری گرداب، است.

در نظر داشته باشید، مصالحی که در ساخت گرداب سنگی به کار گرفته شده‌اند، از نوع همان مصالحی هستند که در بازسازی خرابه‌های شهر شاپور خواست و پل شاپوری استان لرستان به کار برده شده‌اند.

اهمیت گرداب سنگی

آب، مهم‌ترین و حیاتی‌ترین عنصر برای بقای انسان و سایر موجودات زنده است؛ بنابراین از دیرباز تاکنون، بحث بر سر چگونگی استفاده بهینه از منابع آبی و راه‌های ذخیره آن بوده است. به طوری که، بسیاری معتقدند جنگ جهانی سوم میان دولت‌ها بر سر آب خواهد بود.

از این رو، گرداب سنگی چه در دوران گذشته و چه در عصر حاضر، به دلیل عملکرد مثبت خود در زمینه ذخیره و نگهداری آب شرب و زلال، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این گرداب، نه ‌تنها از دوران ساسانیان که یکی از محل‌های اصلی ذخیره آب شرب شهر شاپور خواست و محل تأمین آب این قلعه بوده است، بلکه تا همین امروز نیز یکی از گودال‌های پرآب خرم‌آباد برای تأمین این شهر است.

جاهای دیدنی اطراف گرداب سنگی

علاوه بر گرداب سنگی، در نقاط مختلف شهر خرم‌آباد در استان لرستان، جاذبه‌های تاریخی و گردشگری دیگری نیز مشاهده می‌شود که بازدید از آن‌ها به‌تمامی گردشگران توصیه می‌شود. در جدول زیر به برخی از مهم‌ترین جاهای دیدنی در نزدیکی گرداب سنگی، اشاره شده است.

بهترین زمان برای بازدید از گرداب سنگی

بهترین زمان برای بازدید ازاین  بنا، فصل بهار است. در این فصل طراوت و سرسبزی به درختان و محیط اطراف برمی‌گردد و همچنین رود‌ها و چشمه‌های این منطقه پرآب‌تر و خروشان‌تر از سایر مواقع سال است؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود در این فصل به خرم‌آباد سفرکرده و از صدای دلنشین آب روان در رودخانه‌ در هوای مطبوع بهاری لذت ببرید.

علاوه بر این، ازآنجایی‌که شهر خرم‌آباد به آبشارهای بی‌نظیر و متعدد خود معروف است، سفر به استان لرستان در این فصل، این امکان را به گردشگران داخلی و خارجی می‌دهد، تا در کنار بازدید ازاین گرداب، از سایر جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و گردشگری نیز که در بهار جلوه خود را به دست می‌آورند، دیدن کنند.

دسترسی به گرداب سنگی

ازآنجایی‌که گرداب سنگی، در شمال غربی شهر خرم‌آباد، خیابان هفده شهریور در میدان تختی قرار داشته و در میان بافت تاریخی و باستانی شهر واقع شده است، از هر نقطه ایران که باشید، برای بازدید از این جاذبه تاریخی، می‌بایست خود را به خرم‌آباد، مرکز استان لرستان برسانید.

برای رسیدن به خرم‌آباد، می‌توانید انواع راه‌های هوایی، ریلی و جاده‌ای را بر حسب فاصله خود تا این شهر انتخاب کرده و نسبت به تهیه بلیط موردنظر اقدام نمایید. شما می‌توانید برای تهیه بلیط با آژانس مسافرتی الی گشت تماس حاصل کرده و یا به‌صورت حضوری به مجموعه مراجعه نمایید.

اقامت در نزدیکی گرداب سنگی

گرداب سنگی در میدان تختی واقع در بافت قدیمی شهر خرم‌آباد قرار دارد؛ بنابراین، برای اقامت در نزدیکی این بنا، انواع هتل‌ها، مهمان‌سراها و اقامتگاه‌ها با امکانات و خدمات متنوع وجود دارند که بسته به نیاز شما می‌توانید در هر یک از آن‌ها اتاقی برای سپری‌کردن سفری چندروزه رزرو نمایید. بهترین هتل‌های اطراف این گرداب  عبارت‌اند از:

• هتل رنگین کمان؛ در فاصله ۹۶۸ متر
• هتل عطر خرم آباد؛ در فاصله ۱.۴ کیلومتر
• هتل آزادی؛ در فاصله ۱.۵ کیلومتر
• هتل کارون؛ در فاصله ۱.۸ کیلومتر
• هتل سالیز خرم آباد؛ در فاصله ۱.۹ کیلومتر
• هتل جهانگردی خرم آباد؛ در فاصله ۲.۲ کیلومتر

سؤالات متداول

۱)     گرداب سنگی کجاست؟

آدرس این جاذبه تاریخی عبارت است از: خرم‌آباد، خیابان ۱۷ شهریور، پایین‌تر از میدان تختی، گرداب سنگی خرم‌آباد.

۲)     بهترین زمان برای بازدید از گرداب سنگی چه موقعی است؟

بهترین زمان برای بازدید از گرداب سنگی، فصل بهار است.

۳)     نزدیک‌ترین اقامتگاه به گرداب سنگی کجاست؟

نزدیک‌ترین هتل به گرداب سنگی، هتل رنگین‌کمان است که در فاصله ۹۰۰ متری از این بنا قرار دارد.

۴)     آیا در نزدیکی گرداب سنگی رستوران وجود دارد؟

بله بهترین و معروف‌ترین رستوران‌ها در این محدوده عبارت‌اند از: رستوران یلدا، رستوران زعفران طلایی، رستوران شقایق و رستوران سفره ایرانی.

۵)     هزینه بازدید از گرداب سنگی چقدر است؟

بازدید از این گرداب تقریباً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد و به‌صورت رایگان است.

سخن پایانی

در مطلب فوق به اهمیت گرداب سنگی در حفظ و نگهداری آب شرب مصرفی از گذشته‌های دور تاکنون و سایر امکانات و خدمات رفاهی اطراف آن پرداخته‌ایم. این بنا در ۱۶۰۰ سال پیش به دستور پادشاهان ساسانی ساخته شده و امروزه در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته است. لازم است بدانید، اهمیت این گرداب به قدری است، که همچنان از آن برای ذخیره آن مورد نیاز شهر استفاده شده و معماری آن سبب می‌شود تا در ماه‌های پرباران سال مانند بهمن، شهر دچار سیل‌زدگی نشود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره تورهای لرستان و خرم‌آباد و بازدید از گرداب سنگی، با کارشناسان آژانس مسافرتی الی گشت در ارتباط باشید.

مطالب مرتبط:
آشنایی با مناره آجری خرم آباد
قلعه فلک الافلاک ، بازمانده ساسانیان در خرم آباد
آشنایی با حمام گپ در خرم آباد