آذربایجان غربی از جمله استان های شمال غربی ایران است که با توجه به جاذبه های تاریخی و طبیعی که درون خود جای داده است سالانه مسافران داخلی و خارجی بسیاری را به سمت این استان شمالی ایران سفر می کنند و از جاذبه های آن دیدن می کنند. همانطور که می دانید انسان ها از عزل تاکنون در سراسر جهان پیرو دین ها و مذهب های خاصی بوده اند و همچنان هم هستند از همین رو عبادتگاه هایی هم مختص آیین های خودشان می ساختند تا بتواند اعمال مذهبی خودشان و همینطور گردهمایی که داشته اند را به این ترتیب به جای بیاورند. ما هم در این مطلب از مجله ی گردشگری الی گشت قصد داریم تا درباره یکی از عبادتگاه های مسیحیان به نام کلیسای زور زور در ماکو صحبت کنیم که در استان آذربایجان غربی قرار دارد، لازم به ذکر است که بدانید کلیسای زور زور یکی از کلیساهایی است که نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. برای آشنایی بیشتر و کاملتر با کلیسای زور زور در ماکو در ادامه با ما همراه و همسفر باشید.
مطالب مرتبط: قره کلیسا در آذربایجان غربی، اولین کلیسای جامع مسیحیت جهان روستای خورنج در پیرانشهر، سرزمین سنگ های افسانه ای تپه حسنلو نقده، سکونتگاهی باستانی در استان آذربایجان غربی
همانطور که در بالا گفتیم کلیسای زور زور در ماکو یکی از زیباترین کلیساهایی است که در آذربایجان غربی وجود دارد و نام آن در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است. زور زور تنها بنای تاریخی ایران است که در جای اصلی خود قرار ندارد و یک بار جا به جا شده است و چشم اندازی تماشایی را پیش روی شما قرار خواهد داد. این کلیسا در فضایی بسیار زیبا واقع شده و چشم اندازی تماشایی را پیش روی شما قرار می دهد. به سبب حضور پیروان دین مسیحیت در ایران، تعدادی از کلیساها نیز در گوشه و کنار کشورمان به چشم می خورند، که کلیسای زور زور در ماکو یکی از آن ها است.
از لحاظ موقعیت قرارگیری کلیسای زور زور در ماکو در کنار روستایی به نام بارون قرار گرفته است که عبادتگاهی تاریخی بوده و در سکوتی زیبا و دلفریب نیز فرو رفته است. این بنا خودش را در دهانه دره ای جا کرده که رودخانه زنگی مار از آن می گذرد و هر تکه از آن داستان هایی تاریخی و رازهایی سر به مهر را در دل دارد. این کلیسا نامش کلیسای مریم مقدس است که با نام زور زور شهرت یافته و با چشم اندازی تماشایی در کنار خود، یکی از منحصر به فرد ترین تصاویر را برای شما به نمایش در می آورد. ظاهر کلیسا بسیار ساده و پر ارزش است همین خود دلیلی شده تا نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار بگیرد و علاوه بر آن در فهرست جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است و توجه جهانیان را به خود جلب کرده است.
اگر بخواهیم مختصری از کلیسای زور زور در ماکو بگوییم اینطور بیان می شود که این کلیسا توسط اسقف اعظم تادئوس مقدس به نام زکریا ساخته شده و به یکی از مراکز تعلیمات دینی، فرهنگی و ادبی تبدیل شده است. نکته ی جالبی که درباره ی این کلیسا وجود دارد داستانی تاریخی آن است، داستان این کلیسا به زمانی باز می گردد که پاپ، رهبر کاتولیک ها تصمیم گرفت گرفت پیشنهاد قبول دین کاتولیک توسط ارامنه و قبول رهبریت پاپ بر کلیسای ارمنی را بپذیرد به شرط آنکه اروپاییان به ارامنه کمک کنند تا کلیسای ارمنی را تحت سلطه در آورده و همگان را مجاب به پیروی از کلیسای کاتولیک کند. مقر رهبر کلیسای ارامنه در شهر سیس که پایتخت سیلیسیه (جنوب ترکیه) بود و به دنبال این پیشنهاد، هتوم دوم، پادشاه سیلیسیه، گروهی از درباریان وی و رهبر کلیسای ارامنه، به امید دریافت کمک از اروپاییان آن را پذیرفتند. این تصمیم موجب شد اختلافاتی در بین پیروان این دین شد. با توجه به بروز این تنش ها زکریا مسئول ساخت کلیسای زور زور در ماکو در سال ۱۲۹۸ میلادی کار ساختن با عنوان مریم مقدس و ساختمان هایی به عنوان مرکز علمی و مذهبی، را آغاز نمود. این کار چند مزیت در پی داشت یکی آنکه با انتقال مبلغان مذهبی از دیر قره کلیسا، شدت تنش ها کاهش می یافت، و دیگری آن که یک مرکز علمی و مذهبی برای آموزش روحانیان تاسیس می شد تا به اشاعه کاتولیک کمک کند و به مانعی بزرگ در برابر تلاش های دو مرکز علمی مذهبی مهم ارامنه یعنی گلازور و داتو برای جلوگیری از تبلیغ کاتولیک تبدیل شود.
ساخت کلیسای زور زور در ماکو در سال ۱۳۱۴ میلادی پایان یافت و طول مدت فعالیت خود توانست نزدیک به ۱۲ روحانی با شهرت جهانی در کلیساهای کاتولیک تربیت کند که از جمله آن ها می توان به اسقف هوانس اشاره داشت که در سال ۱۳۳۰ میلادی به عنوان اسقف اعظم و مسئول مرکز علمی دیر کرنا شناخته شود.
پس از فوت هوانس زور زورتسی در سال ۱۳۳۸ میلادی این کلیسا دیگر همانند قبل رونق نداشت و با نقل مکان میسیونرهای دومینیکن به سمت نخجوان دیگر نتوانست به عنوان یک مرکز آموزشی به کار خودش ادامه دهد. از این زمان زور زور به یک مرکز مذهبی تبدیل شده و تا اوایل قرن ۱۷ میلادی و اوج جنگ های ایران و عثمانی به فعالیت خودش ادامه داد اما از آن پس متروکه ای از آن برجای ماند و در حال حاضر تنها جاذبه ای برای گردشگری در شهر ماکو به شمار می رود.
با توجه به این که ساخت این کلیسا زیر یکی از مشهورترین اسقف ها به نام هوانس زور زورتسی فعالیت داشته و از سال ۱۳۴۱ میلادی در این کلیسا اقامت داشته است که احتمالا نام این کلیسا از وی برگرفته شده است. هوانس زور زورتسی کتاب ها و مقالات بسیاری را ترجمه نموده و کتاب هایی نیز در خصوص رسالت حضرت دانیال، انجیل متی و غیره به قلم خود نوشته است. اکثر این کتب در مرکز نگهداری کتب خطی ایروان در ارمنستان نگهداری می شوند.
از لحاظ ساختار معماری کلیسای زور زور در ماکو بنایی صلیبی شکل بود و مانند سایر کلیساهای ارمنی هم عصر خودش با سنگ هایی تراشیده در حجم های مختلفی ساخته شده اند. این ساختمان در نمای داخلی و خارجی خود سنگ های تراش دار و منظمی دارای می باشد که به صورت خط کشی بر روی هم قرار گرفته اند و بند ملات در ظاهر آن به چشم نمی خورد، همین خود سبب جذابیت بالای این کلیسا شده است. سازندگان سنگ ها در گذشته، آنها را به گونه ای تراشیده بودند که هر دو سنگ در یک دیگر چفت شده و محکم می گشتند. قسمت بیرونی کلیسای زور زور دارای ابعادی برابر با ۲۰.۷ در ۱۰.۵ متر است و پس از تجزیه و تحلیل تناسب های آن پلان و انتقال آن بر نمای ساختمان مشخص شده است که ارتفاع آن برابر ۵۸.۱۲ متر است.
برای ورود به این کلیسا تنها می توانید از سمت غربی آن که دری فلزی با نوشته های ارمنی و نقش صلیب دارد وارد شود و درون بنا هم چهار طاق با قوس های بیضی شکل به چشم می خورند و همچنین چهار نورگیر کوچک در چهار ضلع آن وجود دارد که گنبدی ۱۶ ضلعی به صورت عرقچین بر روی ساختمان آن قرار گرفته و در ساق آن هم نورگیرهایی تعبیه شده است. این کلیسا اگرچه ظاهر ساده ای دارد اما تزیینات جالبی دارد که یکی از آن ها نقش صلیب بر روی سنگ ها و ستون های کاذبی است که در اطراف پنجره ها و نورگیرها قرار دارند و به قوس جناغی ختم می شوند.
| آدرس: | استان آذربایجان غربی، شهرستان ماکو، روستای بارون |
| مدت زمان پیشنهادی برای بازدید: | نیم ساعت تا یک ساعت |
| ثبت ملی: | در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ |
| ثبت جهانی: | میراث جهانی یونسکو از سال ۲۰۰۸ |
به منظور دسترسی به کلیسای زور زور در ماکو می بایست که به سمت سد بارون به راه بیفتید که جاده ی آن قسمت غربی شهر قرار گرفته است و می توانید خود را از جاده آسفالته پر پیچ و خم به سمت تاسیسات مربوط به سد برسانید که این جاده در قسمت غربی این شهر نیز قرار دارد. با گذر از این قسمت، بعد از طی حدود ۵۰۰ متر وارد جاده خاکی فرعی می شوید که با تابلوی کلیسای مریم مقدس (زور زور) مشخص شده است و پس از حدود ۷۰۰ متر به کلیسا می رسد.