کلیساهای تاریخی اصفهان از جذاب‌ترین جاهای دیدنی اصفهان هستند. اما تابه‌حال از خودتان پرسیده‌اید که چرا در اصفهان نسبت به سایر شهرها کلیساهای تاریخی بیشتری وجود دارد؟ برای پاسخ به این سؤال باید به سراغ کتاب‌های تاریخی برویم. بر اساس آنچه در این کتاب‌ها نوشته شده است؛ در دوران پادشاهی شاه‌عباس اول صفوی، گروهی از ارامنه باهدف پیشگیری از ویرانی حمله عثمانی (که در تعقیب شاه‌عباس صفوی به این مناطق رسیده بودند) به منطقه‌ی جلفای اصفهان مهاجرت کردند. باگذشت زمان این مهاجران ارمنی زندگی خودشان را در همین منطقه سر و سامان دادند و کلیساهای مختلفی را برای برگزاری مراسم‌های مذهبی خودشان برپا کردند که اکنون کلیساهای تاریخی و جلوه‌هایی بی‌نظیر از شهر اصفهان است.
کلیساها هم مانند سایر جاذبه‌های تاریخی داستان‌های زیادی را از زمان‌های گذشته در دل خود پنهان کرده‌اند. این روزها در قلب اصفهان کلیساهایی تاریخی آرام‌گرفته‌اند که زمانی پناهگاهی امن برای عده‌ای بوده‌اند که هر یک از این کلیساهای تاریخی داستانی متفاوت دارند.
منطقه تاریخی جلفا را باید آشیانه میراث باستانی و گران‌بهای کشور دانست گوهرهای نایاب و خوش‌خط و خالی که با معماری باشکوه و تزیینات و نقاشی‌های تماشایی و دلربایشان، قلب اصفهان را به اسارت خود درآورده و بخشی از هویت تاریخی و جاهای دیدنی ایران را رقم زده‌اند. در میان تمامی این جاذبه‌های خوش‌نقش‌ونگار، باید گفت که کلیسای وانک بدون هیچ تردیدی گل سرسبد تمامی کلیساهای تاریخی جلفا اصفهان است. مرواریدی ارزشمند که داستانی شنیدنی و جذاب را در پس نام خود دارد و نه‌تنها از جایگاهی تاریخی و فرهنگی برای کشورمان برخوردار است، بلکه از نظر مذهبی نیز منزلتی ویژه برای ارمنیان کشورمان دارد.
برای رزرو تور اصفهان و هتل در اصفهان به الی گشت مراجعه کنید
کلیسای وانک یکی از کلیساهای تاریخی ارامنه شهر اصفهان است. کلیسای وانک به دستور شاه‌عباس دوم و با تلاش ارامنه این شهر ساخته شده است. نام کلیسای وانک از روی کلیسایی در شهر نخجوان به نام «امنا پرکیچ وانک غوغا» گرفته شده است. به نجات‌دهنده «کلیسای نجات‌دهنده مقدس» نیز گفته می‌شود.
کلیسای وانک در ابتدا تنها یک ساختمان کوچک در بخش جنوب غربی سازه کنونی بوده که با نام «کلیسای کوپ» شناخته می‌شد. تقریباً بعد از گذشت ۵۰ سال از ساخت این کلیسای کوچک، ساخت‌وسازهای جدیدی شروع شد تا آنچه اکنون به‌عنوان کلیسای تاریخی وانک می‌شناسیم ساخته شود. بنای امروزی کلیسای وانک در سال ۱۶۵۵ میلادی ساخته شد.
یکی از بخش‌های جذاب کلیسای تاریخی وانک اصفهان که بعد از ورود به این کلیسا در سمت راست مشاهده می‌کنید، برجی بلند است که با نام «برج ناقوس اول» یا «برج ساعت» خوانده می‌شود. این برج در سه‌طبقه ساخته شده است. بر بالای این برج درست در زیر طبقه سوم یک ساعت بسیار بزرگ را مشاهده می‌کنید. ساعت این برج حدوداً ۳۸ سال بعد از ساخته‌شدن بنای اصلی کلیسای وانک، به آن اضافه شد. برج ناقوس اول توسط ماردیس هونتانیان، یکی از معماران ارمنی ساخته شده است.
برج ناقوس دوم: یکی دیگر از برج‌های ناقوس کلیسای تاریخی وانک، بر بالای بام این کلیسا، در میان دیوار غربی و گنبد کوچک قرار گرفته است. برج ناقوس دوم فضای مربعی‌شکل دارد و مساحت آن به ۸ مترمربع می‌رسد. در تقاطع اضلاع این برج مربعی‌شکل یک ستون آجری برافراشته شده که ارتفاع آن به ۳ متر می‌رسد.
در کلیسای تاریخی ارامنه شهر اصفهان (کلیسای وانک) ۴ کتیبه در بخش‌های مختلف بنای این سازه تاریخی قرار گرفته است. بر روی ۳ عدد از این کتیبه‌ها متونی نوشته شده است.
کتیبه اول کلیسا: اولین کتیبه این کلیسای تاریخی را می‌توانید بر سردر آن مشاهده کنید. جمله‌ای بر روی این کتیبه نوشته شده است که از روی آن می‌توان به قدمت این کلیسا پی برد.
کتیبه دوم: کتیبه دیگر کلیسای تاریخی وانک را می‌توانید در سر در ورودی غربی این بنای تاریخی ببینید. این کتیبه از کاشی درست شده است و رنگ آن لاجوردی است. بر روی این کتیبه با خط طلایی‌رنگ متنی به‌یادگارمانده است. در این متن، زمان شروع ساخت‌وساز کلیسا، سازنده‌ی آن و زمان پایان ساخت‌وساز کلیسای وانک را مشخص کرده است.
کتیبه سوم: سومین کتیبه کلیسای تاریخی وانک اصفهان را می‌توانید در بخش ورودی برج ناقوس اول ببینید. این کتیبه از سنگ مرمر درست شده است. بر روی این کتیبه نیز متنی درباره سازنده برج ساعت، زمان ساخت و دلیل ساخت را مشاهده می‌کنید.
کتیبه چهارم: چهارمین کتیبه این کلیسای تاریخی را می‌توانید در سمت راست برج ناقوس ببینید. این کتیبه آبی‌رنگ است و از سنگ‌های صلیبی پوشیده شده است. این سنگ‌ها به زبان ارمنی «خاچ کلیم» نام دارند. این تنها کتیبه کلیسای وانک است که بر روی آن متنی نوشته نشده است.
یکی از بخش‌های بسیار زیبا و جذاب کلیسای تاریخی وانک نقاشی‌های آن است. اگر اهل هنر و نقاشی باشید، به طور حتم جزئیات و ترکیب رنگ‌های نقاشی سقف و دیوارهای این کلیسا شما را مجذوب خود خواهد کرد. اگر هم صرفاً به هنر علاقه داشته باشید، باز هم زیبایی‌های نقاشی‌های دیواره‌ی داخلی کلیسای تاریخی وانک اصفهان آن‌قدر برایتان جذاب و زیبا خواهد بود که تا چند دقیقه محصور آن خواهید شد.
تقریباً در تمامی قسمت‌های این کلیسا می‌توانید نقاشی‌های زیبا و رنگارنگی را مشاهده کنید. این نقاشی‌ها بر روی دیوارها، بخش داخلی گنبد، طاق‌نماها و حتی بیرون از کلیسا وجود دارد. این نقاشی‌ها بر روی سنگ، تخته چوب، بوم، پارچه و دیوار کشیده شده‌اند. بسیاری از این نقاشی‌ها داستان‌هایی از کتاب مقدس مسیحیان را به تصویر کشیده‌اند. داستان‌هایی از بدو تولد عیسی مسیح تا عروج او، از برزخ تا بهشت و جهنم را می‌توانید در تصاویر زیبا و رنگارنگ دیوارها و سقف این کلیسای تاریخی مشاهده کنید.
مطالب مرتبط
در آغوش مشاهیر ایران با بازدید از تخت فولاد
یکی از جذاب‌ترین نقاشی‌های موجود در کلیسای تاریخی وانک مربوط به نقاشی داستان‌گونه‌ای است که از اتاقک مخصوص اشیا کلیسا شروع می‌شود و داستان‌های مختلفی را روایت می‌کند و این تصاویر دورتادور کلیسا ادامه پیدا می‌کند. در این نقاشی‌ها داستان میلاد حضرت مسیح، آخرین شام حضرت مسیح، به صلیب کشیده‌شدن او، دفن شدن او و چندین داستان مذهبی دیگر به تصویر کشیده شده است.
کلیسای گئورگ مقدس اصفهان یکی از دیدنی‌ترین کلیساهای تاریخی این شهر است. بر اساس مستندات تاریخی به‌دست‌آمده از سنگ‌نوشته‌های موجود در کلیسا، این بنای تاریخی در سال ۱۶۱۱ میلادی توسط بازرگان معروف جلفا به نام «خواجه نظر» ساخته شد. به همین علت کلیسای گئورگ به «کلیسای خواجه» نیز شهرت دارد.
درباره این کلیسای تاریخی روایت می‌شود که: شاه‌عباس صفوی همواره در تلاش بود تا ارمنیان را در اصفهان نگه دارد. او که از اعتقادات مذهبی ارامنه آگاه بود، دستور تخریب کلیسای «اچمیادزین» را صادر کرد. پس از تخریب کلیسای اچمیادزین (کلیسای مهم ارمنیان جهان) چند قطعه‌سنگ از نقاط مختلف آن شامل محراب جدا شده و به کلیسای تاریخی کنونی گئورگ مقدس منتقل شد.
کلیسای بیت‌لحم یا «بتقحم» را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای اصفهان دانست. کلیسای بیت‌لحم توسط تاجری معروف به نام «خواجه پطرس ولیجانیان» ساخته شده است و هم‌اکنون می‌توانید تصویر او را روی دیوار کلیسا ببینید.
معمولاً اکثر اوقات نوای آواز کلیسا از فضای داخلی بیت‌لحم به گوش می‌رسد، همین امر نیز فضای این مکان را بیش‌ازپیش روح‌بخش و معنوی می‌کند. نقاشی‌های کشیده شده روی گنبد و دیوارهای داخلی هریک برگرفته از وقایع کتاب مقدس هستند.
جالب است بدانید در حیاط این کلیسا خواجه پطرس ولیجانیان و چند تن از اعضای خانواده‌اش دفن هستند.
بر اساس مستندات تاریخی کلیسای هاکوپ (کلیسای یعقوب مقدس) لقب قدیمی‌ترین کلیسای تاریخی اصفهان را به خود اختصاص داده است. این کلیسا که قدمت آن به سال ۱۶۰۷ میلادی برمی‌گردد با کلیسای مریم مقدس در یک مجموعه قرار گرفته‌اند. کلیسای هاکوپ که نمایی کاهگلی دارد در سال ۱۶۰۷ نمایی صلیب‌شکل داشت. اما پس از تخریب قسمتی از کلیسا، طرح صلیبی آن از بین رفت. مردم برای کلیسای هاکوپ به‌عنوان اولین کلیسای ساخته شده در جلفا احترام و توجه خاصی قائل هستند.
کلیسای نسبتاً کوچک هاکوپ فضای کافی برای برگزاری مراسم‌های مذهبی نداشت به همین دلیل با به اوج رسیدن ساخت‌وسازهای صفویان در شهر اصفهان، کلیسای مریم مقدس، با کمک یکی از بزرگان ارامنه در نزدیکی کلیسای هاکوپ ساخته شد.
کلیسای استپانوس یکی از بزرگ‌ترین کلیساهای تاریخی اصفهان است که در محله هاکوبجان اصفهان قرار دارد. دو گنبد کوچک در دو طرف گنبد اصلی این کلیسا قرار گرفته‌اند و ۸ نورگیر نیز در این کلیسا وجود دارد. این کلیسا برخلاف کلیساهایی مانند کلیسای مریم مقدس نقاشی چندانی ندارد. محراب کلیسای استپانوس در بخش شرقی، ناقوس خانه در بخش شمال شرقی و نمازخانه‌ای به نام نمازخانه مریم مقدس در حیاط جنوبی ساختمان قرار گرفته است. در ساخت این بنای تاریخی مصالحی همچون خشت و آجر استفاده شده است. جالب است بدانید در آذربایجان نیز کلیسایی با همین نام (کلیسای سنت استپانوس) وجود دارد.
این کلیسا مانند بسیاری از کلیساهای تاریخی این شهر یادگاری از دوران صفوی است. نام زیبای این کلیسا برگرفته از نام یکی از حواریون حضرت عیسی (یوحنا) است. این کلیسا موقعیت جغرافیایی بسیار خوبی دارد به همین دلیل هر ساله میزبان گردشگران زیادی از سراسر دنیاست. خوشبختانه کلیسای «هوانس مگردیج» یا «کلیسای یوحنا اصفهان» یکی از کلیساهای تاریخی اصفهان است که از آسیب‌های ناشی از گذر زمان مصون مانده به همین دلیل هنوز مانند سابق پر رفت‌وآمد است. طراحی و ساخت هنرمندانه این بنا را دو معمار فرانسوی و روسی انجام داده‌اند. البته کلیسای هوانس طی سال‌ها چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است، به همین دلیل شاید ظاهر آن نسبت به‌ظاهر اولیه‌اش کمی تغییر کرده باشد.
کلیسای نرسس مقدس یا «کلیسای سورپ» یکی دیگر از کلیساهای تاریخی اصفهان است که در محله کوچر (کوچه سنگ‌تراش‌ها) قرار دارد. در حقیقت این کلیسا یاد بودی برای شخصی به نام «اوتیک دیلانیان» بود
اما پس از قرارگیری هدایایی منسوب به نرسس مقدس نام این کلیسای تاریخی به کلیسای نرسس مقدس تغییر پیدا کرد. کلیسای بغوس (کلیسای پروتستان اصفهان) و کلیسای کاتولیک مریم مقدس نیز در نزدیکی این کلیسا قرار دارند
«کلیسای کاتارینه» معروف به «کلیسای کاتارینیان» در سال ۱۶۲۳ میلادی به دستور تاجری معروف و ثروتمند به نام «خواجه یغیازار لغزاریان» ساخته شد. این کلیسا صومعه‌ای برای خواهران راهبه بود. در کلیسای کاتارینه بخش‌های مختلفی شامل آشپزخانه، سالن غذاخوری، کلاس درس و حجره‌های اقامتی وجود داشت.
با گذشت سال‌ها، این کلیسای تاریخی اصفهان مانند سایر بناهای تاریخی اصفهان نیاز به مرمت پیدا کرد تا اینکه در سال ۱۸۴۲ میلادی فردی به نام «هاکوپ پطروسیان» مرمت این کلیسا را به عهده گرفت و تالاری بزرگ را به بنای اصلی افزود.
به‌طورکلی کلیساهای تاریخی زیادی در اصفهان وجود دارد به‌خصوص محله جلفا اصفهان کلیساهای زیادی وجود دارد که اکثر آن‌ها در زمان حکومت صفویه ساخته شده‌اند. در حال حاضر درب‌های کلیساهایی مانند وانک هنوز مانند سابق به روی علاقه‌مندان باز است تا این افراد برای دعا و نیایش و بازدید به آنجا بروند.