در مجموعه حیات وحش آفریقا یکی از گونه های کرگدن به نام کرگدن سفید زندگی می کند. زیرگونه کرگدن سفید شمالی با مرگ مسن ترین و پیرترین کرگدن دنیا که نام سودان را برای او انتخاب کرده بودند، از بین رفت و منقرض شد. دختر و نواده سودان این کرگدن ۴۵ ساله که در سال ۲۰۱۸ مرد، هم چنان زنده هستند اما باید اذهان داشت که نسل این نوع کرگدن نابود شد. شاید دانشمندان از راه لقاح مصنوعی بتوانند انقراض کامل این گونه را از بین ببرند اما این موضوع بیشتر شبیه به زنده کردن ماموت می ماند. مجله الی گشت شما را با کرگدن سفید شمالی انقراض یافته در سال ۲۰۱۸ و البته خصوصیات این نوع حیوان در حیات وحش آشنا می نماید.
مطالب مرتبط: آشنایی با گونه های پرندگان ایران آشنایی با صورتی ترین پرندگان دنیا، فلامینگو خرس سیاه آسیایی ایران؛ در لیست حیوانات به شدت در حال انقراض!!!
شاید بتوان گفت که تمام خبرگزاری ها در تاریخ در ۱۹ مارس سال ۲۰۱۸ با اعلام خبر مرگ آخرین کرگدن نر سفید شمالی به سوگ نشستند و رسما انقراض زیرگونه کردگدن سفید شمالی را اعلام کردند. با مرگ آخرین کرگدن نر سفید شمالی، تنها دو کرگدن سفید شمالی که دختر و نوه دختری این حیوان هستند باقی می مانند. این کرگدن ها در کنیا ساکن بوده و در منطقه حفاظت شده (اول پژتا) نگهداری می شوند. سودان ماه ها مریض بود و در نهایت با بدتر شدن بیماری اش در نهایت در تاریخ گفته شده و با تزریق دارو فوت کرد. در دنیای امروز تنها یک امید برای دوباره احیا کردن نسل این کرگدن باقی مانده است که به پیشرفت تکنولوژی بستگی دارد. شاید در آینده دانشمندان بتوانند با استفاده از روش لقاح مصنوعی (ای وی اف) دوباره نسل کرگدن سفید شمالی را زنده کنند.
در تیره کرگدن‌ها پنج گونه مختلف وجود دارد و این حیوانات پس از فیل ها، بزرگترین پستانداران بر روی خشکی شناخته می شوند. در میان این پنچ گونه، کرگدن سفید بزرگترین نوع کرگدن است و دو زیرگونه با ارزش دارد: کرگدن سفید جنوبی و کرگدن سفید شمالی.
از زیرگونه کرگدن جنوبی حدود ۲۰ هزار زنجیر (زنجیر، واحد شمارش کرگدن است) باقی مانده است، بنابراین می توان بیان کرد که این زیرگونه از خطر انقراض جسته است. متاسفانه این خبر و اطلاعات را در مورد کرگدن سفید شمالی نمی توان داد. از زیر گونه کرگدن سفید شمالی هم اکنون تنها دو کرگدن ماده زنده مانده اند. آخرین بازمانده نر و مسن این گونه در سال گذشته بر اثر بیماری مرد. به نسبت محاسبه طول عمر کرگدن ها با انسان ها، می توان بیان کرد که “سودان” با عمر ۴۵ سال همانند یک انسان ۹۰ ساله بود. قبل از سودان و تا سال ۲۰۱۴ کرگدن نر سفید دیگری نیز زنده بود که متاسفانه به طور طبیعی مرد و سودان را تنها بازمانده نر این زیرگونه تا سال ۲۰۱۸ نمود.
شاید از خود بپرسید که چگونه وضعیت این نوع از کرگدن به اینجا رسید؟ در حقیقت شکار بی رویه و غیر قاونی این حیوان در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی به خاطر شاخ های عجیب این نوع کرگدن باعث آن شده است. در آن دوران تقاضای بسیاری برای این نوع شاخ، آن هم از طرف اطبای سنتی چین وجود داشت. گفته می شود که که برای تسکین درد بیماری ها از این شاخ استفاده می شود. یمنی ها نیز از این نوع استخوان شاخ کرگدن، برای ساخت دسته های خنجر تزئیتی و گران قیمت استفاده می کردند. در نتیجه امروزه تجرات غیرقانونی شاخ کرگدن به تجارتی پر سودتر از تجارت غیرقانونی مواد مخدر تبدیل شده است.
با این وجود شکار بی رویه به دلایل گفته شده در بالا تنها دلیلی و اصلی ترین انقراض این زیر گونه از کرگدن های سفید نبود. در اوایل سال های ۲۰۰۰ میلادی، درگیری های بسیاری در جمهوری دموکراتیک کنگو رخ داد که باعث نابودی آخرین کرگدن های سفید شمالی شد. با این شرایط و در نهایت، در سال ۲۰۰۸ صندوق جهانی حیات وحش اعلام نمود که نسل کرگدن سفید شمالی عملا در طبیعت منقرض شده است.
بیماری تخریب کننده مفاصل ماهیچهها، استخوان و زخم‌های پوستی گریبانگیر “سودان” شده بود و در نهایت این کرگدن سالخورده را از پای درآورد. مسئولان مرکز حفاظت شده “اول پژتا” کنیا (Ol Pejeta Conservancy)، گزارشی برای مشخص شدن علت مرگ آخرین کرگدن نر سفید شمالی به جهانیان ارائه دادند. بر طبق این گزارش کرگزدن سفید شمالی “سودان” در روز آخر زندگی اش دچار درد شدیدی شد. به گونه ای که دیگر قادر به ایستادن نبود و به شدت درد می کشید. به همین خاطر دامپزشکان تصمیم گرفتند که به درد او خاتمه دهند و دارو به او تزریق نمودند.
سودان قبل از اینکه به منطقه حفاظت شده اول پژتا فرستاده شود در باغ وحشی در جمهوری چک (Dvůr Králové Zoo) زندگی می کرد. بر طبق هماهنگی های انجام شده بین دو کشور، در سال ۲۰۰۹ چهار کرگدن سفید شمالی شامل دو کرگدن ماده و دو کرگدن نر به کنیا فرستاده شدند تا بیشتر مراقبت شود. سودان نام یکی از این چهار کرگدن بود. کنیا دارای حیات وحش و محیط طبیعی زندگی این نوع از کرگدن ها است. پس از مرگ سودان یکی از مسئولان باغ وحش جمهوری چک این جمله را بیان نمود: “مرگ این کرگدن نماد بی‌توجهی انسان به طبیعت است و همه کسانی که این کرگدن را می‌شناختند از مرگ او اندوهگین شدند.”
یکی از اهداف این پروژه و این جابه جایی، جلوگیری از انقراض این زیرگونه کرگدن بود. متاسفانه چندین بارداری ناموفق از این حیوان انجام گرفت. در نهایت دانشمندان سودان را از انجام این وظیفه معاف کردند و قبل از مرگ او ژن های سودان را برداشتند. یکی از جالب ترین موضوعاتی که راجع به آخرین کرگدن سفید نر شمالی وجود دارد، ساخته شدن یک اکانت اینترنتی در سایت های همسریابی برای او بود! در واقع شاید به نظر مسخره و عجیب بیاید اما هدف از این کار، جمع آوری نه میلیون دلا پول برای انجام پروژه لقاح مصنوعی بود.
کارشناسان بیان نموده اند که اگر شکار گونه های کرگدن همچنان ادامه یابد، نرخ مرگ و میر کرگدن ها از نرخ تولد آن ها بیشتر شده و در نتیجه خطر انقراض آن ها وجود دارد. گونه کرگدن سیاه غربی هفت سال پیش بر اثر شکار غیرقانونی کاملا منقرض شد. هم اکنون تنها ۵ گونه از کرگدن ها باقی مانده که بر اساس اعلام گروه محافظتی “نجات کرگدن ها” در معرض انقراض قرار دارند.
خانواده کرگدن ها با نام علمی (Rhinocerotidae)، جانورانی پستاندار از راسته تک سم سانان و دارای پنج نوع کرگدن در جهان هستند. نام این پنج گونه ابه این شرح است: کرگدن سفید، کرگدن سیاه، کرگدن سوماترایی و گونه پنجم که با ۲ زیرگونه کرگدن هندی و کرگدن جاوه ای شناخته می شوند. کرگدن ها هر چند جزو حیوانات گیاه خوار محسوب می شوند اما برای انسان ها بسیار خطرناک هستند. در حقیقت خطر آسیب رساندن و حملات کرگدن ها در هندوستان و نپال بیشتر از ببرها و پلنگ هاست. این حیوان بزرگ جثه بین ۲.۵ تا ۳.۵ متر طول و وزنی در حدود ۱.۵ تا ۲.۵ تن دارند. کرگدن سفید ۱٬۹ ارتفاع، ۳٬۲ متر طول و ۲۰۸۰ کیلوگرم وزن دارد. کرگدن ها بعد از فیل و اسب آبی سومین حیوان بزرگ جثه در خشکی است. به کرگدن سفید غول شاخدار نیز گفته می شود. کرگدن سیاه دو شاخ دارد. کرگدن های هندی و جاوه ای جزو کرگدن های بینی شاخ هستند. کرگدن سوماترایی جزو کرگدن های دو شاخ بینی هستند.
خصوصیات جالب آن ها در شاخ شان است. برعکس دیگر حیوانات شاخ دار، شاخ کرگدن ها در بالای سرشان قرار ندارد، بلکه در نوک بینی شان است. همچنین کرگدن ها دو عدد شاخ دارند. برعکس حیوان دیگری همانند گاو یا گوزن که پایه آن استخوانی است، شاخ کرگدن ها و مخصوصا کرگدن سفید شمالی دارای موهای کلفت و به هم فشرده ای از جنس کراتین است. قیمت این شاخ ها از قسمت طلا نیز بیشتر بوده و بیشترین مصرف و درخواست را در ویتنام دارد. محیط زندگی کرگدن ها چمنزارها و جنگل های مناطق گرمسیری است.
کرگدن ها می بایست در کنار منابع آبی و دریاچه ها یا تالاب ها زندگی کنند. چرا که می بایست هر روز آب بخورند و خود را درون گل و لای بغلتانند. این حیوانات گیاه خوار، حس شنوایی و بویایی خوبی دارند ولی قوه بینایی آن ها بسیار ضعیف است.
شاید از خود پرسیده باشید که چرا رابطه بین کرگدن ها و پرنده ها به این خوبی است. در بسیاری از مستندات و تصاویری که از این حیوان می بینید، تعدادی پرنده نیز بر بالای این این حیوان خواهید دید. دلیل این موضوع، بیشتر کنه ها و انگل هایی است که به پوست حیوان کرگدن حمله می آورند. هر چند این حیوان پوست کلفتی دارد اما از گزند کنه ها و انگل ها در امان نیست. پرنده ها با خوردن این کنه ها و انگل ها، خود را تغذیه نموده و از طرفی باعث پاکیزگی پوست کرگدن ها می شوند. دشمن کرگدن سفید شمالی و در مجموع کرگدن ها به جز انسان، حیوانات شکارچی همانند ببر و پلنگ است که به نوزاد این کرگدن حمله می کند. با این وجود تنها و بزرگترین دشمن کرگدن سفید انسان است.
منبع: britannica.com
۱ نظرات