کاروانسرای تی تی، یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی شهرستان سیاهکل در استان گیلان و نمادی از معماری زیبا و منحصر به فرد دوره صفوی است. این بنای تاریخی، با طراحی دو ایوانی و رعایت دقیق اصل تقارن، یکی از بناهای مهم تاریخی از نظر قدمت و معماری است. کاروانسرای تی تی، که نام آن در زبان گیلکی به معنای “شکوفه” است، در سال ۱۳۷۵ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد و از آن زمان تا حال، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مکان‌های گردشگری شمال کشور شناخته می‌شود. در این مطلب از الی گشت قصد داریم به معرفی این کاروانسرای زیبا و تاریخی بپردازیم.
کاروانسرای تی تی، در ۲۵ کیلومتری لاهیجان و ۷۵ کیلومتری رشت واقع شده و در کنار رود شیم و در کنار بابا کوه قرار گرفته است. این کاروانسرا در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۷۸۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. علاوه بر این کاروانسرا، شهرستان سیاهکل با موقعیت مناسب خود و رودخانه شمرود که از وسط آن عبور می‌کند، جذابیت‌های زیادی دارد و محل مناسب برای گشت‌وگذار است. نام “تی تی” به معنای شکوفه در زبان گیلکی است و به همین دلیل این کاروانسرا به نام کاروانسرای تی تی شناخته می‌شود. این کاروانسرا به دلیل موقعیت استراتژیک خود در زمان ساخت، اهمیت ویژه‌ای داشت و نشان‌دهنده اهمیت مسیر عبوری سیاهکل درگذشته بود.
قدمت کاروانسرای تی تی به دوره صفویان بازمی‌گردد و گفته می‌شود “تی تی”، نام عمه یکی از پادشاهان صفوی بوده که آرزو داشت در این منطقه یک کاروانسرای باشکوه به نام خود بنا کند. برخی روایت‌ها ساخت آن را به یکی از حاکمان محلی کیایی در عصر تیموریان نسبت می‌دهند که پس از ویرانی به دست صفویان، آثار باقیمانده به این دوره مرتبط شده است.
کاروانسرای تی تی در مسیر مهم کاروان‌هایی که از لاهیجان به دیلمان و طالقان می‌رفتند، قرار داشت. این کاروانسرا به دلیل موقعیت استراتژیک خود در شمال کشور، اهمیت زیادی داشت. درگذشته، ایران قطب تولید ابریشم بود و این محصول عمدتاً در شمال کشور تولید و به مناطق مرکزی ارسال می‌شد، به همین دلیل وجود کاروانسرایی مثل تی تی برای استراحت کاروان‌ها و حفظ امنیت جاده ضروری بود.
کاروانسرای تی تی سیاهکل از نوع کاروانسراهای برون شهری با معماری دو ایوانی و تقارن طولی است. ورودی این بنا در ضلع شمالی قرار دارد و پس از عبور از هشتی، به میانسرا که مساحتی حدود ۴۰۰ متر مربع دارد، می‌رسید که یک حوض کوچک در مرکز آن قرار دارد. اتاق‌های مربعی ۱۴ متر مربعی در چهار طرف حیاط قرار دارند و محل استراحت کاروان‌ها و حفاظت از آن‌ها در برابر خطرات بوده‌اند. شاهنشین در بخش جنوبی واقع شده و دو اتاق در دو طرف آن مثل قسمت شمالی دیده می‌شود. مصالح استفاده شده شامل سنگ‌های رودخانه‌ای، ملاط ساروج، گچ و آجر است و طاق‌های آجری و سیستم آبرسانی با لوله‌های سفالی از ویژگی‌های قابل‌توجه آن محسوب می‌شوند. آب از چشمه‌ها به این کاروانسرا منتقل و اصل تقارن در طراحی بنا به‌خوبی رعایت شده است.
کاروانسرای تی تی به دلیل قرارگیری در منطقه شمالی از آب و هوای معتدل و مرطوب برخوردار است. این منطقه به‌ویژه در قسمت‌های کوهپایه خنک‌تر بوده و اغلب بارش باران در آن فراوان است؛ بنابراین، هنگام بازدید از این کاروانسرا، همراه داشتن لباس گرم و بارانی توصیه می‌شود تا بتوانید از زیبایی‌های این مکان تاریخی در هر شرایط آب و هوایی لذت ببرید.
– با طراحی منحصربه‌فرد دو ایوانی و رعایت تقارن، این کاروانسرا جلوه‌ای خاص و منحصربه‌فرد دارد.
– این بنا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و اهمیت فرهنگی زیادی دار، بنابراین در حفظ و نگهداری آن باید کوشید.
– کاروانسرای تی تی به دلیل تاریخچه و معماری ویژه، امروزه به یکی از مقاصد محبوب گردشگران تبدیل شده است.
– در این کاروانسرا فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی مثل خاتون و قانون مرفی فیلمبرداری شده و همین باعث شهرت بیشتر آن شده است.
اطراف کاروانسرای تی تی، مجموعه‌ای از جاذبه‌های دیدنی طبیعی و تاریخی قرار دارد که هر کدام ارزش بازدید دارند. آبشار لونک، با چشم‌انداز خیره‌کننده و صدای آرامش‌بخش آب، پارک جنگلی پاشوران با جنگل‌های سرسبز و مناظر بکر، قلعه کوتول شاه، که یادگاری از دوران گذشته است، حمام تاریخی دیلمان، با قدمتی طولانی و معماری سنتی و بشکافته سنگ ملومه با ساختار طبیعی و جالب خود، از جاذبه‌های دیدنی اطراف کاروانسرای تی تی است که حتماً باید از آن بازدید کرد.
برای رسیدن به کاروان سرای تی تی از شهر رشت، ابتدا به آزادراه رشت-قزوین بروید. پس از طی کردن چند کیلومتر، قبل از پلیس راه رشت، از خروجی جاده فومن-سراوان خارج شوید و مسیر را در خیابان عسگری ادامه دهید تا به جاده سراوان-سنگر-سیاهکل برسید. از طریق کمربندی سیاهکل یا از داخل شهر، به جاده سیاهکل-دیلمان بروید. بعد از ۱۴ کیلومتر رانندگی و عبور از بومگردی تی تی، به خروجی روستای بالا رود در سمت چپ خواهید رسید. پس از عبور از پل آهنی کم‌عرض کنار مسجد، به کاروانسرای تی تی در پای تپه‌ای بلند می‌رسید.
مسیر دیگر این کاروانسرا از سمت لاهیجان است که باید در لاهیجان از خیابان انقلاب و سردار جنگل، به بلوار دیلمان و سپس بلوار وحدت بروید تا به جاده لاهیجان-سیاهکل برسید. این جاده را تا آخر ادامه دهید تا به خیابان امام خمینی در سیاهکل برسید. در آخر به سمت چپ بپیچید و میدان دیلمان را مستقیم بروید تا وارد جاده سیاهکل-دیلمان شوید.
کاروان سرای تی تی، با معماری بی‌نظیر دو ایوانی خود، گنجینه‌ای ارزشمند از میراث‌فرهنگی ایران به شمار می‌آید. این بنای زیبا که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، نمادی از هنر معماری ایرانی است و با آب‌وهوای معتدل و مرطوب منطقه، محیطی دلپذیر برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. وجود حوض کوچک در میانسرا، اتاق‌های استراحت مربعی و شاهنشین در بخش جنوبی، همه بر جذابیت این کاروانسرا اضافه کرده‌اند. این کاروانسرای زیبا نه تنها یادگاری از گذشته‌های دور است، بلکه در حال حاضر به جاذبه‌ای شناخته شده و محبوب برای گردشگران تبدیل شده است.
مطالب مرتبط: آبشار ویسادار، سومین آبشار مرتفع در گیلان ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران معرفی بهترین مسیرهای طبیعت گردی در گیلان