کاروانسراهای ایران نمادی از فرهنگ و تاریخ مردم مهمان نواز ایران است و جز محبوب ترین جاذبه‌های گردشگری کشور محسوب می‌شود، بسیاری از گردشگران خارجی حتما در زمان سفر به ایران از این کاروانسراها بازدید می‌کنند. کاروانسراهای ایران در زمان‌های گذشته اغلب به دستور پادشاهان و با هدف استقرار کاروان‌های زیارتی و یا تجاری در مسیر سفر خود در مناطق مختلف کشور و اغلب در نزدیکی شهرهای بزرگ ساخته می‌شدند. کاروانسراهای ایران معمولا یک فضای بزرگ دارند و دور تا دور این حیاط اتاق‌های کوچکی برای استراحت تعبیه کرده‌اند تا مسافران بتوانند چند شبی را در این فضا استراحت کنند.
کاروانسراها در ایران شباهت زیادی به هتل‌های مدرن اروپایی دارند و کارکرد هر دو تقریبا شبیه به هم بوده است. در زمان بازدید از کاروانسراها می‌توانید با معماری دوره‌های مختلف تاریخی در ایران آشنا شوید. اگر به دنبال کشف رمز و رازهای پشت پرده کاروانسراهای ایران هستید و به بازدید از جاذبه‌های تاریخی ایران علاقه دارید، حتما این مقاله از مجله الی گشت را تا انتها دنبال کنید تا اطلاعات جالبی در مورد کاروانسراهای ایران در اختیار شما بگذاریم.
تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل در تمامی نقاط جهان فقط در الی گشت.
ایران همواره به دلیل موقعیت مکانی که داشته در طول تاریخ مسیر تردد بسیاری از کاروان‌های تجاری بوده و بازرگانان بسیاری در زمان عبور از مسیر جاده ابریشم در این جاده توقف می‌کردند تا چند روزی را استراحت کنند. ساخت کاروانسراها هم دقیقا از همان زمان رونق گرفت، کاروانسراهای ایران به عنوان پناهگاهی امن در طول مسیر شناخته می‌شد که تجار و بازرگانان برای دور ماندن از گرما و سرمای هوا به آنجا پناه می‌بردند و چند روزی را در فضایی امن و مجهز استراحت می‌کردند تا از راهزنان هم به این شکل در امان باشند.
در قرن دهم و یازدهم هجری شمسی جاده‌های پرتردد ایران مملو از کاروانسراهایی بود که برای خدمات رسانی به تجار و مسافران به دستور حاکمان محلی ساخته شده بود و به عنوان نمادی از امنیت و آسایش در آن منطقه مسافران به آنجا مراجعه می‌کنند تا چند شبی را در طول مسیر دور و دراز خود استراحت کنند. طراحی این سازه‌ها نشان می‌دهد که هدف از ساخت آنها حفظ امنیت مسافران در زمان استراحت بوده تا از گزند راهزنان در امان باشند. در ادامه قصد داریم برخی از مشهورترین کاروانسراهای ایران را با جزئیات کامل به شما معرفی کنیم.
ماجراجویی در دره راگه کرمان، یکی از جذاب ترین مناطق کویری ایران
بسیاری از کاروانسراهای ایران در دوران حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده است و طبق بررسی‌های کارشناسان آثار باستانی در ایران، ۹۹۹ کاروانسرای ایران به دستور مستقیم شاه عباس بنا شده که کاروانسرای زین الدین مهریز یزد یکی از این کاروانسراهای معروف است. این کاروانسرای بزرگ و زیبا به مناسبت دیدار شاه عباس با زین الدین گنجعلی خان، حاکم کرمان در قرن ۱۰ قمری هجری ساخته شده و معماری بسیار منحصر به فردی دارد. طراحی و ساخت این بنا توسط سلطان محمد سلطان یزدی انجام شده و نکته جالب توجه و متمایز کننده در مورد این کاروانسرا، طراحی دایره‌ای آن است.
اغلب معماران دوران صفوی مسلمان و شیعه بودند به همین دلیل در ساخت بناهای مختلفی همچون کاروانسراها از اعداد مقدس استفاده می‌کردند، در ساخت کاروانسرای زین الدین مهریز هم ۵ برج و ۱۲ ایوان برای این کاروانسرا طراحی کرده که این اعداد برای مسلمانان بسیار مقدس است. کاروانسرای زین الدین یکی از شاهکارهای دوره صفوی به لحاظ معماری است و تنها بنای مدور ایرانی در مسیر جاده ابریشم است که در فاصله ۵۰ کیلومتر از شهر یزد در منطقه مهریز قرار دارد.
- استان یزد، شهر مهریز، بزرگراه مهریز به انار، کاروانسرای زین الدین.
اغلب کاروانسراهای ایران در مسیر جاده ابریشم و در مناطق کویری مرکز ایران قرار دارند، کاروانسرای شاه عباسی میبد هم یکی از بناهای ارزشمندی است که در منطقه میبد شهر یزد به دستور شاه عباس صفوی تسهیل مسافرت و ایجاد راه‌های ارتباطی بیشتر ساخته شده و جز آثار تاریخی با ارزش این منطقه محسوب می‌شود. کاروانسرای شاه عباسی به لحاظ معماری متناسب با آب و هوای کویری یزد به شیوه چهار ایوانی ساخته شده و یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران است که بیش از ۱۰۰ حجره دارد که ۲۴ حجره آن در حیاط کاروانسرا واقع شده‌اند.
وقتی که از درب اصلی این کاروانسرا وارد حیاط این مجموعه شوید، در قسمت جنوبی ورودی این بنا یک حوض آب هشت گوش را مشاهده خواهید که آب آن از طریق قنات تامین می‌شود. این کاروانسرا در حال حاضر زیر نظر وزارت میراث فرهنگی اداره می‌شود و گردشگران اغلب برای بازدید از موزه زیلو و پلاس میبد به این کاروانسرا می‌روند.
- استان یزد، شهر میبد، بلوار قاضی میرحسین، کاروانسرای شاه عباسی.
کاروانسرای سعدالسلطنه یکی از مشهورترین کاروانسراهای ایران است که لقب بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده ایران را هم به خود اختصاص داده و در مرکز شهر قزوین قرار دارد. این کاروانسرا در دوران حکومت پادشاهان قاجار بنا شده و جز ارزشمندترین آثار تاریخی دوره حکومت قاجار محسوب می‌شود. یکی از نکات جالب در مورد کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین این است که طبق اسناد تاریخی موجود، ساخت این کاروانسرای بزرگ توسط بهترین استاد کاران شهر قزوین فقط دو سال طول کشیده که برای کاروانسرایی با این وسعت واقعا شاهکاری اعجاب انگیز است.
دستور ساخت این کاروانسرا در دوران حکومت ناصر الدین شاه قاجار صادر شده و ساخت آن در سال ۱۳۱۰ هجری قمری آغاز و در سال ۱۳۱۲ هجری قمری به اتمام رسیده است. حاکم وقت قزوین یعنی محمدباقر خان سعد السلطنه اصفهانی دستور ساخت این کاروانسرا را برای اقامت بازرگانان عثمانی و روس صادر کرده تا آنها در مسیر سفر خود چند روزی را در این منطقه استراحت کنند. این کاروانسرا حدود ۴۰۰ حجره دارد و یک از زیباترین کاروانسراهای ایران به لحاظ معماری است.
- استان قزوین، شهر قزوین، خیابان امام خمینی، کاروانسرای سعدالسلطنه.
معرفی کامل کویرهای ایران که نباید آنها را از دست داد! را در مجله گردشگری الی گشت دنبال کنید.
اگر به جنوب شهر تهران یعنی محله مولوی رفته باشید، احتمالا بنای ارزشمند کاروانسرای خانات تهران را از نزدیک مشاهده کرده‌اید، این کاروانسرا در بافت قدیمی پایتخت قرار دارد و یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران است که در داخل شهر بنا شده است.
این کاروانسرا در گذشته میزبان بازرگانان و مسافران بسیاری بوده و نزدیک به ۲۰۰ سال قدمت دارد. کاروانسرای خانات در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در جنوب چهار راه مولوی و در خیابان صاحب جمع امروزی واقع شده است و امروزه هریک از حجره‌های آن به محل عرضه خواربار و حبوبات تبدیل شده است. این کاروانسرا از قدیم محل فروش خواربار و روغن بوده و به همین دلیل به حجره‌های این کاروانسرا خان می‌گفتند، این کاروانسرا ۵۲ خان دارد و به همین دلیل از گذشته‌های دور به این مکان کاروانسرای خانات می‌گویند.
- استان تهران، خیابان مولوی، جنوب چهارراه مولوی، خیابان صاحب جمع، میدان امین السلطان، کاروانسرای خانات.
در شرق ایران و در سرزمین خراسان هم تعداد کاروانسراها کم نیست و به دستور پادشاهان صفوی و قاجار کاروانسراهای زیادی در این منطقه در مسیر جاده ابریشم بنا شده است. کاروانسرای شرف خراسان یکی از زیباترین کاروانسراهای ایران است که از قرن پنجم و ششم هجری قمری در مسیر جاده مشهور ابریشم به یادگار مانده است. آبگینه یا آبگیر نام دیگر رباط شرف است که در سال ۵۰۸ هجری قمری در مسیر باستانی مرو به نیشابور بنا شده است و امروز در مسیر مشهد به سرخس قرار دارد. کاروانسرای شرف خراسان حدود ۴۶۴۴ متر مربع مساحت دارد و یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران محسوب می‌شود که معماری چشم نواز آن نظر گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است. گچ کاری و آجرکاری کاروانسرای شرف خراسان را می‌توان به نوعی شاهکار هنری معماران دوره اسلامی در ایران دانست.
در حال حاضر این کاروانسرا با عنوان موزه آجرکاری ایران از گردشگران و علاقه مندان به تاریخ پذیرایی می‌کند.
- استان خراسان رضوی، جاده مشهد به سرخس، ۲۵ کیلومتر بعد از شهر مزداوند، روستای شورلق، جاده آسفالته، کاروانسرای شرف.
اگر از جاده شهر گرمسار به سمت شهر قم حرکت کنید در مسیر خود کاروانسرای دیرگچین قم را مشاهده خواهید کرد. این کاروانسرا طبق بررسی‌های صورت گرفته توسط کارشناسان میراث فرهنگی بیش از ۱۷۰۰ سال قدمت دارد و ساخت آن به دوران حکومت ساسانیان باز می‌گردد. بسیاری از کارشناسان باور دارند که این کاروانسرا در دوران پادشاهی اردشیر بابکان به‌عنوان یک قلعه نظامی استفاده می‌شده و با گذر زمان در دوره سلجوقیان، صفویان و قاجار مورد بازسازی قرار گرفته و به شکل کاروانسرا درآمده است. دیرگچین هم جز بزرگترین کاروانسراهای ایران است و در حدود ۱۲ هکتار وسعت دارد. نقشه این بنا مربع شکل و چهار ایوانی است و ۶ برج نگهبانی و ۴۴ حجره دارد. این کاروانسرا از مسجد، آسیاب، سرویس بهداشتی، حمام، اصطبل، آشپزخانه، حوض‌خانه، فاضلاب و حجره اقلام خوراکی برخوردار بوده و به آن لقب مادر کاروانسراهای ایران را هم داده‌اند.
- استان قم، آزادراه قم به گرمسار، بعد از روستای چشمه شور، کاروانسرای دیرگچین.
کاروانسرای تی تی یا تی تی سیاهکل یکی از مشهورترین کاروانسراهای ایران است که در شمال کشور در منطقه سیاهکل واقع شده است. این کاروانسرا در استان گیلان در مسیر جاده سیاهکل به دیلمان ساخته شده و یکی از ارزشمندترین بناهای تاریخی ایران است که بیش از ۶۰۰ سال قدمت دارد. تی تی در زبان گیلکی به معنای شکوفه است و بسیاری از مردم محلی معتقدند این کاروانسرا به دستور تی تی خانم عمه یکی از پادشاهان صفوی ساخته شده است. در ساخت این کاروانسرا از سنگ‌های رودخانه، گچ و ساروج استفاده کرده‌اند.
- استان گیلان، جاده سیاهکل به دیلمان، کاروانسرای تی تی.
کاروانسرای قصر بهرام سمنان در نزدیکی پارک ملی کویر قرار دارد و یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران در مسیر جاده گرمسار به کاشان است. این کاروانسرا در مسیر شهرهای اصفهان، کاشان و گرمسار قرار دارد و در گذشته از مسافران و بازرگانان در این مسیر کویری میزبانی می‌کرده است. ﮐﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍی ﻋﺒﺎﺱ ﺁﺑﺎﺩ و کاروانسرای شاه عباسی هم از دیگر نام‌های کاروانسرای قصر بهرام سمنان است که امروزه محل استقرار ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ ﺷﮑﺎﺭﺑﺎﻧﯽ ﭘﺎﺭک ﻣﻠﯽ ﮐﻮﯾﺮ میباشد.
کاروانسرای قصر بهرام در سال‌های اخیر مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و به ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﯾﺴﺖ اهدا شده تا محققان و علاقه مندان به ستاره شناسی بتوانند برای رصد شب‌های کویر از این کاروانسرا استفاده کنند. این کاروانسرا در دوران حکومت ساسانی به دستور شاه بهرام ساسانی یا بهرام گور ساخته شده و در دوران حکومت شاه عباس هم مورد بازسازی قرار گرفته است.
- استان سمنان، ۱۲۳ کیلومتری جنوب گرمسار، شمال‌شرقی دریاچه نمک، کاروانسرای قصر بهرام.
در مسیر استان تهران به مشهد هم تعداد کاروانسراها زیاد است و بسیاری از کاروانسراهای ایران که در دوران شاه عباس ساخته شده در این مسیر پرتردد قرار دارند. کاروانسرای میاندشت میامی سمنان یکی از مشهورترین کاروانسراهای ایران است که از سه کاروانسرای متصل به هم شکل گرفته است. بخشی از این کاروانسرای بزرگ که در فاصله ۴۰۰ کیلومتری از شهر مشهد قرار دارد، در دوران صفوی ساخته شده و بخش دیگر آن در دوران حکومت قاجار بنا شده است.
این کاروانسرا در طول تاریخ پذیرای افراد مشهور و نامدار بسیاری همچون “هنری رنه دالمانی” یکی از مشهورترین تاریخ نویسان فرانسوی بوده است. این کاروانسرا که در سال ۱۳۷۴ هجری شمسی بازسازی و مرمت آن توسط میراث فرهنگی به اتمام رسیده، بخش‌های مختلفی همچون تلگراف خانه، چاپارخانه، حمام و آب انبار هم برای رفاه حال مسافران خود داشته است.
- استان سمنان، کیلومتر ۱۰۳ جاده شاهرود به سبزوار،، روستای میاندشت، کاروانسرای میاندشت میامی
کاروانسرای رباط انوشیروانی دامغان یکی از قدیمی‌ترین کاروانسراهای ایران است که در دوره حکومت ساسانیان ساخته شده و یکی از آثار ارزشمند تاریخی ایران در استان سمنان محسوب می‌شود. این کاروانسرا در طول تاریخ به دفعات مورد بازسازی و نوسازی قرار گرفته و حاکمان منطقه در دوران صفوی و قاجار همواره توجه ویژه‌ای به این کاروانسرا داشته‌اند.
این کاروانسرا به صورت مربعی با اضلاعی به طول ۷۵ متر طراحی شده و در ساخت آن از مواد مختلفی همچون سنگ، ساروج، ملات و آجر استفاده کرده‌اند. در هر ۴ گوشه این کاروانسرا یک برج و در دو سمت درب اصلی دو برج دیگر قرار دارد و در داخل کاروانسرا هم ۲۶ ایوان و حجره برای استراحت مسافران مهیا شده است. البته در حال حاضر بخش وسیعی از این کاروانسرا تخریب شده و فقط سنگ و کلوخ از آن به جا مانده است.
- استان سمنان، کیلومتر ۳۶ جاده سمنان به دامغان، کاروانسرای رباط انوشیروانی.
کاروانسرای مشیر یزد یکی از مشهورترین کاروانسراهای ایران که در دل شهر تاریخی و باستانی یزد واقع شده و چند سالی است از آن به عنوان هتل برای اقامت گردشگران استفاده می‌کنند. این کاروانسرا در دوران قاجار بنا شده و در نزدیکی بازارچه مشیرالممالک قرار دارد.
این کاروانسرای تاریخی در مجموع ۲۰ اتاق و یک حیاط مرکزی دارد که به سبک معماری سنتی یزد ساخته شده است، سقف‌های گنبدی شکل بلند زیبایی این کاروانسرا را بیشتر کرده و جلوه‌ای ویژه به آن بخشیده است. دسترسی گردشگرانی که این کاروانسرا را برای اقامت انتخاب می‌کنند، بسیار مطلوب است و به راحتی می‌توانند در اسرع وقت خود را به بازار و مسجد جامع شهر یزد و سایر آثار تاریخی این شهر برسانند.
- یزد، بلوار امام زاده جعفر، خیابان مصلی، بازارچه مشیر الممالک، کاروانسرای مشیر.
کاروانسرای ده نمک سمنان یکی از کاروانسراهای ایران در منطقه کویر مرکزی در مجاورت روستای ده نمک است، این کاروانسرا در دوره حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده و در حال حاضر به اقامتگاه بومگری تغییر کاربری داده است. این اقامتگاه در فاصله ۷۵ کیلومتری از شهر سمنان قرار دارد. کاروانسرا در نزدیکی روستای ده نمک واقع شده که این روستا از شمال به رشته کوه‌های البرز، از قسمت جنوب با دشت کویر و از قسمت شرق با شهر سرخه همسایه است و در اغلب روزهای سال آب و هوای مطبوعی دارد. کاروانسرای ده نمک در حال حاضر با عنوان اقامتگاه بومگری با ۲۶ اتاق از مسافران این منطقه خوش آب و هوا پذیرایی می‌کند.
- استان سمنان، آرادان، روستای ده نمک، کاروانسرای ده نمک.
دستور ساخت کاروانسرای مرنجاب اصفهان توسط شاه عباس صفوی صادر شده و یکی از ۹۹۹ کاروانسرایی است که در دوران حکومت وی بنا نهاده‌اند. طبق اسناد تاریخی ساخت این کاروانسرا در سال ۱۰۱۲ هجری قمری در زمینی به مساحت ۳۵۰۰ متر مربع آغاز شده و طراحی کاروانسرا هم مربعی شکل است. این کاروانسرای تاریخی ۲۹ حجره و یک قنات آب شیرین هم برای میزبانی از مسافران خود داشته است که جز امکانات جذاب این کاروانسرا محسوب می‌شود.
اغلب مسافران این کاروانسرا زائران مسیر مشهد، تربت حیدریه و شهر کاشان بودند. کاروانسرای مرنجاب یکی از زیباترین کاروانسراهای ایران است که در سال ۱۳۷۸ توسط سازمان میراث فرهنگی کشور خریداری شد و پس از مرمت از آن به عنوان اقامتگاه استفاده می‌شود. کاروانسرای مرنجاب در نزدیکی امامزاده هلال شهر آران بیدگل قرار دارد.
- استان اصفهان، شهر آران بیدگل، ابتدای کویر مرنجاب، کاروانسرای مرنجاب.
کاروانسرای سرایان در دوران حکومت خاندان صفوی در سال ۱۰۵۱ هجری در شهر سرایان در استان خراسان جنوبی ساخته شده و یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران است که امکانات متنوعی همچون یک حمام باستانی با کتیبه‌ای سنگی، چند حجره و یک آب انبار دارد. کاروانسرا در داخل شهر واقع شده و یکی از جاذبه‌های تاریخی خراسان جنوبی است.
- استان خراسان جنوبی، شهر سرایان، کاروانسرای سرایان.
کاروانسرای زین الدین مهریز استان یزد به دلیل معماری دایره‌ای شکل و منحصر به فردی که دارد یکی از مشهورترین کاروانسراهای ایران است.
کاروانسرای دیرگچین قم به دلیل امکانات منحصر به فردی که داشته از آن با عنوان مادر کاروانسراهای ایران هم یاد می‌کنند.
کاروانسرای میاندشت میامی، کاروانسرای قصر بهرام، کاروانسرای رباط انوشیروانی دامغان و کاروانسرای ده نمک جز مشهورترین کاروانسراهای ایران در استان سمنان هستند.
کاروانسرای تی تی سیاهکل را می‌توان به عنوان مشهورترین کاروانسرای استان گیلان معرفی کرد.
کاروانسرای سعدالسلطنه در استان قزوین تنها کاروانسرای سرپوشیده ایران است که در مرکز شهر قزوین قرار دارد.
بله، شما می‌توانید بلیط پرواز و یا تور تفریحی خود به مقصد شهرهای مختلف ایران را به صورت ۲۴ ساعته و کاملا آنلاین از سایت الی گشت تهیه کنید و با خیالی آسوده از پرواز خود عازم سفر شوید.
کاروانسراهای ایران بخشی از تاریخ و تمدن کشورمان محسوب می‌شود که اغلب آنها به دستور پادشاهان صفوی به خصوص شاه عباس ساخته شده است. کاروانسراها در گذشته نقش مهمی در رونق اقتصادی ایران داشته‌اند و محل تردد بازرگانان خارجی بسیاری بوده‌اند. بازدید از این کاروانسراها و تماشای معماری این بناهای ارزشمند برای همه علاقه مندان به تاریخ جذاب و آموزنده است. برای خرید بلیط هواپیما به مقصد شهرهای مختلف ایران و جهان به صورت ۲۴ ساعته می‌توانید به قسمت خرید بلیط سایت الی گشت مراجعه کنید و با چند کلیک ساده در هر ساعتی از شبانه روز که تمایل داشتید بلیط پرواز خود را با بهترین قیمت و پس از مقایسه قیمت ایرلاین‌های مختلف خریداری نمایید و سفری جذاب را تجربه کنید.
۲ نظرات