در سفر به تهران می توانید با بیش از ۱۰۰۰ اثر و بنای تاریخی و فرهنگی آشنا شوید و برای دیدار از تمام این آثار و جاذبه های گردشگری نیاز دارید تا ماه ها زمان بگذارید. اما بهتر است در گام اول به سراغ موزه ها بروید که آن ها هم تعدادشان کم نیست و نیاز دارید زمان زیادی بگذارید؛ چرا که موزه های تهران، هر کدام شان به نوع خود، شهر فرنگی هستند. پس با این حساب بهتر است در اولین قدم به کاخ هایی سر بزنیم که از محبوبیت جهانی برخوردار هستند. یکی از همین موزه ها که هم در میان ایرانیان و هم در ذهن خارجی هایی که به تهران آمده اند، کاخ موزه سعدآباد است. امروز برای معرفی کامل کاخ موزه سعدآباد تهران با هم همسفر می شویم.
نگاهی بر تاریخچه کاخ موزه
مطالب مرتبط: چگونه به دیدن کاخ موزه یا شهر ممنوعه پکن بروید؟ کشف یک گلوله توپ ۱۰۰ ساله در کاخ موزه چهل ستون کاخ موزه ی مرمر، پربازدید ترین موزه ی ایران
یک میلیون و صد هزار مترمربع وسعت این کاخ است. بی شک می توانید حدس بزنید که از کجا تا کجای شهر تهران به کاخ موزه سعدآباد تعلق دارد. این کاخ موزه در شمال شهر تهران قرار دارد و در منطقه خوش آب و هوا شمال شهر تهران و در کوهپایه های توچال و دره پرطرفدار دربند قرار گرفته است. اگر بخواهیم در مورد جغرافیای قرار گیری کاخ موزه سعدآباد اطلاعاتی کسب کنیم باید نقشه را روی منطقه ۱ تهران تنظیم کنیم تا از گلابدره تا ولنجک و تجریش را زیر نظر داشته باشیم تا بتوانیم جاگیری کاخ را متوجه شویم. کافی است از هر سمتی از تهران به شمال این شهر حرکت کنید تا به این کاخ موزه برسید. همسایه شمالی این کاخ، کوه های البرز هستند و همسایه شرقی آن محله گلابدره است و از مغرب نیز با کوچه باغ ها و محله زیبای ولنجک هم مرز است. اگر هم در تجریش هستید و کاخ را می بینید، این بدان معنا است که شما در مقابل ضلع جنوبی کاخ قرار دارید. این کاخ موزه در زمان حکومت قاجاریان، زمانی که تهران به عنوان پایتخت ایران اعلام شد، ساخته شد و از آن پس تبدیل به کاخ ییلاقی شاهان قجری و پهلوی شد و به خاطر هوای خنکی که در تابستان دارد، بهترین مکان برای سکونت تابستانی اشراف بوده است و البته، بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی، تمام مسافران و گردشگران می توانند از فضای زیبا و وسیع این کاخ استفاده کنند.
قنات های باغ سعدآباد
کوهپایه های تهران پز ار چشمه سارانی است که از زمانی که این منطقه تبدیل به شهر شده جریان داشته اند و همچنان جریان دارند. اگر در مناطقی مانند گلابدره، حصار بوعلی، نیاوران، تجریش و ولنجک قدم بزنید و در محله های قدیمی آن که هنوز خانه های قدیمی در آن ها وجود دارند گشت و گذار داشته باشید می توانید راه آب های پر آبی را پیدا کنید که قطر آب در حال حرکت در آن ها بسیار زیاد و پر سرعت هستند. رد هر کدام از این جویبارها را که دنبال کنید به قناتی بزرگ و پرآب می رسید که بیش از صد سال است در حال آبرسانی به محله های قدیمی این منطقه و حتی آپارتمان های آن ها هستند. کاخ موزه سعدآباد در تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست و با وسعتی که دارد توانسته ۱۲ قنات را در خود داشته باشد. نام این قنات ها عبارتند از؛ هراش آب، قنات قوام الدوله، کاخ سنگی، قنات جعفرآباد، آب نما، قنات کاخ سفید، قنات های دفتر مخصوص، جوادیه، گلخانه، کاخ شمس و خوابگاه.
ورود به کاخ سعدآباد از ۸ درب
یکی از رسومات و قواعد اصلی هر کاخی این است که درب های متعدد برای امور مختلف داشته باشد. در مطالعه کاخ ها در جهان به این نتیجه می رسیم که وجود درب های مختلف برای ورود به آن ها بی دلیل نبوده است و هر کدام از آن ها فلسفه وجودی خاص خود را داشته اند. درب هایی به ابعاد بزرگ برای ورود و یا خروج رژه روندگان و گارد حکومتی و درب های دیگر برای امور اداری و خدماتی و غیره.
درب نظامیه برای تشریفات
این درب، دروازه ای تشریفاتی به کاخ سعدآباد بوده است که در زمان قاجار، تیپ سلطنتی برای انجام رژه ها در اعیاد و یادمان ها از این درب می گذشتند و در دوران پهلوی نیز، رضا خان برای سان دیدن از رژه ها و همراهی خودش با رژه سلطنتی از همین درب نظامیه عبور می کرده است.
درب زعفرانیه در ناحیه زعفرانیه
این درب یکی از خروجی های کاخ است که به روی محله زعفرانیه گشوده می شود و در زمان های خاصی از آن برای عبور و مرور استفاده می شده است. در واقع، از درب زعفرانیه زمانی استفاده می کردند که میهمان خارجی داشته اند و برای بالا بردن ضریب امنیت برای شخص مورد نظر از این درب که در جایی غیر از محله های پر رفت و آمده بوده استفاده می شده است.
درب خیابان دربند برای عبور شاه دوم
با این که درب نظامیه مورد علاقه رضا خان برای اجرای مراسم تشریفاتی و نظامی بوده اما درب خیابان دربند در دوران محمدرضا شاه برای اجرای این دست مراسم بوده است و دلیل اصلی انتخاب این درب در دوران شاه آخر دوران پهلوی این بوده که مردم نیز در بسیاری از رژه ها می توانستند به عنوان تماشاچی شرکت کنند و به اصطلاح، شکوه رژه بیش تر می شده و شبیه به رژه های سلطنتی در غرب می شده است.
درب میدان دربند، ورودی معروف
اگر به دربند رفته باشید و قصد کوه نوردی و گذراندن یک عصر دل انگیز را در این قسمت کوهستانی در برنامه تان باشد، درست در اول مسیر در سمت جنوبی میدان می توانید درب میدان دربند را ببینید. در حال حاضر، برای دیدار از کاخ موزه گلستان باید از همین درب وارد شوید.
چهار درب دیگر کاخ
از این چهار درب، دو درب جعفرآباد هستند که برای رفت و آمد خدمات مورد استفاده قرار می گرفتند و درب دیگر، درب رودخانه نام داشته است که به دلیل همسایگی با رودخانه ای که جریان آن را همچنان زیر پل تجریش می توانید ببیند نام گرفته است و درب آخر نیز به نام درب کاخ سفید است که نامی نمادین از دوران روابط ایران و آمریکا روی این درب گذاشته شده است و البته ورودی آن به ساختمان سفیدی از کاخ باز می شود.
۱۸ کاخ در مجموعه سعدآباد
بی شک مجموعه ای با عظمت مانند کاخ موزه سعدآباد پر است از سازه ها و بناها و یادبودهایی که در هر دوره پادشاهی به بدنه این کاخ اضافه شده است. تعدادی از این بناها، کاخ هایی هستند که در این مجموعه ساخته شده اند و هر کدام برای خود جایگاه ویژه ای دارند.
کاخ احمد شاهی
یکی از بناهای این مجموعه است که جز قدیمی ترین ها به حساب می آید و همان طور که از نامش پیداست در دوران احمد شاه قاجار به مجموعه اضافه شده است. این بنا با دستور مستقیم احمد شاه بعد از سفرش به فرانسه ساخته شده است.
کاخ شهروند
این کاخ در همان آغاز کار، در بلند مرتبه ترین قسمت مجموعه ساخته شد و برای تفرج در فصل تابستان به وفور مورد استفاده شاهان قاجار و پهلوی قرار می گرفته است. این کاخ به کاخ موزه سبز فعلی نیز معروف است که رضا خان تابستان ها را در آن می گذرانده است.
کاخ سفید
بر خلاف پدر، این کاخ برای استفاده در فصل تابستان به شدت مورد علاقه پهلوی دوم بوده است و در حال حاضر به کاخ موزه ملت نیز معروف است که اشیا ارزشمندی در آن نگه داری می شود.
کاخ اختصاصی
نشست ها و برگزاری مجالسی خاص با اهداف بین المللی و صحبت و مذاکره با سران کشورهای دیگر در کاخ اختصاصی انجام می شده است و به همین خاطر برای تزئین این کاخ از زیباترین فرش ها و مبلمان استفاده می کرده اند. کاخ اختصاصی در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوری است.
کاخ اسود (سیاه)
این کاخ جلوه ای فوق العاده از سنگ کاری های مرمر مشکی دارد که از زمان ساخته شدنش محل نگهداری آثار هنری بوده است و در حال حاضر نیز موزه هنرهای زیبا است که در زمان های مختلف برای اجرای آثار هنری مورد استفاده قرار می گیرد.
کاخ شمس
در زمانی که این کاخ ساخته شد. بسیاری از زنان خاندان سلطنتی آن را به عنوان بهترین مکان برای نگه داری لباس های سلطنتی شان انتخاب کردند و همچنان برای نگه داری آن چه از لباس های سلطنتی باقی مانده در این کاخ نگه داری می شود.
کاخ اشرف
بی شک نباید این قسمت را هم از دست بدهید؛ چرا که تمام ظروف سلطنتی که از عاج فیل گرفته تا طلا و نقره ساخته شده اند در این قسمت نگه داری می شوند و هر کدام شان پر هستند از سمبل های سلطنتی.
کاخ غلامرضا
برای کسانی که علاقه به دیدن سلاح های سلطنتی در رژه های مخصوص دارند این کاخ را نباید از دست بدهند. قبضه شمشیرها و سلاح هایی که از دوران قاجار در این کاخ به جا مانده اند می توانند دوران پیشرفت سلاح در ایران را در این قسمت ببینند.
کاخ های ملکه مادر و کاخ احمدرضا
این دو کاخ در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوری است و در زمان سلطنت پهلوی هر دو کاخ مختص به کارهای ملکه بوده است.
ساختمان عبدالرضا
برای اجرائیات کاخ به این بزرگی حتما باید یک ساختمان مجهز وجود داشته باشد. برای انجام امور اداری تمام امور کاخ موزه سعدآباد از ساختمان عبدالرضا استفاده می کرده اند.
باقی کاخ های سعدآباد
از دیگر کاخ های سعد آباد می توان به کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا که در حال حاضر، دفتر مدیریت کاخ موزه سعدآباد در تهران است. کاخ شهرام پسر اشرف که برای نمایش وسایل نظامی انتخاب شده است و برای بازدید مسافران و گردشگران تعبیه شده است. کاخ فریده دیبا که در اختیار نهاد ریاست جمهوری است. کاخ قدیم ولیعهد رضا پهلوی موزه بهداد است و در اختیار گردشگران و بازدیدکنندگان قرار گرفته است. کاخ جدید ولیعهد رضا پهلوی که موزه دفینه سابق بوده است و اکنون در اختیار نهاد ریاست جمهوری است. کاخ فرحناز و علیرضا و علیرضا، فرزندان محمدرضا شاه برای به نمایش گذاشتن موزه خط و استاد بزرگ خطاطی کشور، جناب میرعماد مورد استفاده قرار گرفته است.