قبوستان پارک سنگ نگاره های کوهستانی آذربایجان است! این محوطه ی تاریخی در جنوب رشته کوه های قفقاز قرار گرفته و در آن سنگ نگاره هایی وجود دارد که قدمتشان به چندین هزار سال پیش می رسد. پارک ملی قبوستان (Qobustan) را به عنوان یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشری نیز می شناسند.
در این مطلب قصد داریم تا برای شما همه چیز را درباره ی این محوطه ی باستانی از تاریخش گرفته تا بررسی پدیده های علمی آن و این که چه وقت و چگونه به آن بروید را برای شما مورد بررسی قرار دهیم.
یکی از کارهایی که هر مسافری در مقصد خود باید به آن بپردازد این است که قبل از سفرش، باستانی ترین مکان موجود آن شهر را پیدا کند و در طول سفرش برای آشنا شدن با تاریخ و شگفتی های آن شهر به آن سر بزند. از آن جایی که پارک ملی قبوستان دقیقا همچین مکانی است، با ما در الی گشت همراه باشید تا آن را به شما معرفی نماییم.
پارک ملی قبوستان، جایگاه انسان های نخستین
برای دیدن پارک قبوستان در سفرتان به آذربایجان باید دل از شهر و امکاناتش بکنید و خودتان را برای یک گردش جانانه در طبیعت آماده کنید. قبوستان در جنوب شرقی رشته کوه های قفقاز قرار گرفته و منطقه ای که شما باید از آن گذر کنید کاملا کوهستانی و تپه ای مانند است. شهرت این منطقه به علت سنگ هایی است که بر روی آن ها تقریبا ۴۰ هزار سال پیش، اجداد مردم این منطقه نوشته هایی را حاوی اطلاعات مختلف بر روی آن به جای گذاشته اند.
کشف قبوستان در سال ۱۹۳۰ میلادی توسط یک پروفسور و با مشاهده ی یک سنگ نگاره در این منطقه صورت گرفت. او اولین کسی بود که به صورت علنی اعلام کرد که در دامنه ی شمالی کوه جینگیرداغ و بر روی تپه های یازیلی، سنگ هایی وجود دارد که بر روی آن ها نقاشی هایی به وسیله ی انسان های نخستین صورت گرفته است. بعد از آن زمان بود که کارشناسان آذربایجانی به این منطقه آمدند و با کمک دسته ای از روشنفکران آذربایجانی، ۴۵۰۰ هکتار از اراضی آن اطراف را به منطقه ای تاریخی و فرهنگی در آذربایجان اختصاص دادند.
این پارک در فاصله ی ۶۴ کیلومتری باکو از سمت جنوب غربی قرار گرفته و در سال ۱۹۶۶ میلادی برای حفاظت از آثار باستانی باقی مانده در این منطقه شکل گرفت. همچنین در کنار آن؛ کوه های جینگیرداغ، بویوکداش، تپه یازلی و کوچوکداش که در جنوب شرقی این منطقه قرار داشتند هم در لوای این طرح تحت حفاظت دولت آذربایجان درآمدند.
البته این سنگ ها تنها جاذبه های پارک قبوستان نیستند بلکه در این منطقه؛ پدیده ی طبیعی گِلفشان، اقامتگاه های انسان های اولیه، غارهای مختلف و حتی مزارهایی هم پیدا شده اند که باعث بالاتر رفتن ارزش تاریخی این ناحیه گشته اند. در سال ۲۰۰۷ میلادی بود که سازمان یونسکو این پارک را به عنوان یکی از اولین سکونتگاه های انسانی در لیست جهانی خود ثبت نمود. بر اساس تحقیقاتی که بر روی این سنگ نبشته ها انجام شده، بر روی آن ها فعالیت ها و شکل زندگی بشری در دوره ی باستان به نمایش گذاشته شده است.
بیشترین تحقیقاتی که بر روی آثار تاریخی به جای مانده در قبوستان انجام شده، در بین سال های ۱۹۹۶ میلادی تا سال ۲۰۰۲ بوده که توسط یک انسان شناس بسیار معروف به نام ثور هایدال انجام گرفته است. عموم اطلاعاتی که بر روی این سنگ نگاره ها ثبت شده اند درباره ی شیوه و شکل شکار، جنگ های پیش آمده، سفر کاروان ها و مراسم و رقص های آیینی مردم تا حتی ۵ هزار سال پیش را به تصویر کشیده شده است.
درباره ی موزه ی قبوستان
در محوطه ی سایت تاریخی قبوستان و به منظور توسعه ی آن، موزه ای به همین نام ساخته شده است که طرح اولیه ی ایجاد آن توسط موسسه ای به نام آذر به دولت آذربایجان داده شد. در نهایت این موزه توسط معماری آذربایجانی به نام قیاسی و با طرح حمایتی میراث فرهنگی آذربایجان ساخته شد. پس از تکمیل مراحل آماده سازی، این موزه در سال ۲۰۱۱ در دسترس عموم مردم قرار گرفت. در موزه ی قبوستان عموما آثاری به نمایش گذاشته می شوند که تاریخ دقیق شکل گیری آنان مشخص شده و متعلق به همین منطقه هستند.
گِلفشان های پارک ملی قبوستان چیستند؟
پارک ملی قبوستان عمده ی شهرت خودش را به خاطر وجود این سنگ نوشته ها و البته در کنار آن ها پدیده ای طبیعی به نام گلفشان دارد. گِلفشان (Mud volcano) یک پدیده ی زمین شناسی کاملا طبیعی است که در طی یک کنش و واکنش زیرزمینی، گل و لای را مثل آب چشمه می جوشد و به سطح زمین می رسد. آذربایجان در خط ساحلی دریای خزر دارای ۴۰۰ گلفشان است. از بین جاهایی که این پدیده ی طبیعی را در خود دارند، قبوستان با گلفشان هایی با شعاع پرتاب ۱۵ متری گِل ها، یکی از معروف ترین جاهایی است که گردشگران معمولا برای دیدن این پدیده به آن می روند.
گل هایی که از این حفره ها به بیرون می آیند دارای خواص پزشکی و درمانی زیادی هستند و معمولا هر ۲۰ سال یک بار دارای نیروی انفجاری و برانگیختگی بسیار بیشتری می شوند که در این صورت ارتفاع پرتابشان به ۱۰۰ متر هم می رسد.
گلفشان ها به صورت علمی تر، یکی از پدیده های زمین شناسی و ژئومورفولوژی هستند که به صورت یک دهانه ی آتشفشانی ظهور می کنند. گلی که از این دهانه خارج می شود سرد است و تنها به صورت پرتابی و بر روی هم تلنبار شده از حفره ها خارج می شود. بخشی از کارشناسان و دانشمندان زمین شناسی معتقد هستند که این پدیده کاملا مرتبط با فعل و انفعالات آتش فشان هاست اما با این حال هستند کسانی که برعکس این روند را برای این پدیده تصور می کنند.
ترکیباتی که داخل یک گلفشان است گاهی از آب و نفت و گاهی هم از مشتقات هیدروکریناتی تشکیل شده است. معمولا جایی که گلفشان ها وجود دارد، چشمه های آب معدنی هم هستند و تایید آن، سردی گل ها و در عین حال بخاری است که در به همراه گل خارج می شود.
پوشش طبیعی اطراف پارک ملی قبوستان در آذربایجان چگونه است؟
منطقه ای که پارک قبوستان در آن قرار گرفته، دارای آب و هوایی نیمه گرمسیری و تا حدودی خشک است. با توجه به این خصوصیت بدون در نظر گرفتن این که این پارک در یک محوطه ی کوهپایه ای قرار گرفته اما زمستان های آن متعادل است و تابستان هایش به صورت عمومی گرم و تا حدودی حتی خشک است.
از لحاظ پوشش گیاهی نیز در این منطقه گیاهان کمیابی از نوع وحشی و خودرو وجود دارد. دانشمندان با مطالعه ی این گیاهان به این نتیجه رسیده اند که محوطه ی پارک ملی قبوستان در هزاران سال پیش دارای رطوبت بیشتر و چشمه های آب روان زیادتری بوده است. عمده ی گیاهانی که در حال حاضر در این منطقه وجود دارند، عبارتند از: گلابی وحشی، پیچ امین الدوله، رز وحشی، انجیر وحشی، ارس، انار وحشی و حتی برخی از گیاهان دارویی.
از لحاظ حیات وحش هم در دوره ی فعلی در پارک قبوستان می توان حیواناتی همچون؛ کبوتر، گرگ، روباه، گربه، شغال، خرگوش و خزندگانی همچون مار و مارمولک را دید با این که قبل ترها گونه های حیوانی دیگری مثل؛ آهو، گوزن، گله ی گاوهای وحشی، گزار، گله ی اسب، شیر و ببر هم در قبوستان یافت می شده است.
چه زمانی برای دیدن پارک ملی قبوستان برویم؟
برای این که از قبوستان دیدن کنید، هر روزی از سال مناسب است اما بهترین زمان بهار و تابستان است. در تمامی روزهای سال می توانید از این محوطه بازدید کنید به جز ۱ روز که آن هم اول ژانویه (اولین روز سال نو میلادی) است.
شرایط بازدید از قبوستان چگونه است؟
- از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر می توانید برای بازدید به قبوستان بروید.
- برای بازدید از پارک ملی قبوستان معمولا پیشنهاد خود طبیعت گردان آذربایجانی این است که حتما گروهی به این منطقه بروید.
- بهتر است که فردی را با خود در این گردش به همراه داشته باشید که به امور طبیعت گردی آشنایی داشته باشد.
- لباس های مناسب طبیعت گردی را حتما به تن داشته باشید. کفش مناسب کوه، لباس های منعطف و مناسب، کلاه، کرم ضد آفتاب، عینک و نقشه ی آفلاین و یا در صورت دسترسی آنلاین بسیار در این گردش به درد شما خواهند خورد. دوست دارید تا با لوازم مناسب طبیعت گردی آشنا شوید؟ پیشنهاد می کنیم که برای آشنایی کامل و اصولی با وسایلی که باید به همراه داشته باشید، مطلب وسایل ضروری برای طبیعت گردی را حتما مطالعه بفرمایید.
- برای بازدید از قبوستان باید بلیط ورودی خریداری کنید که اتفاقا هزینه ی چندانی هم ندارد. برای افراد بزرگسال ۲ منات آذربایجان (قیمت هر منات مطابق با نرخ مصوب در تاریخ ۳۱/۵/۱۳۹۸ برابر با ۶۸,۵۶۰ ریال می باشد) با احتساب هزینه ی بازدید از موزه ی پارک و برای کودکان هم ۰.۲ منات دریافت می شود.
- اگر دارای وسیله ی نقلیه هستید می توانید تا از پارکینگ استفاده کنید که هزینه ی آن نیز ۱ منات می باشد.
- اگر دوست دارید که علائمی که بر روی سنگ ها نقش بسته اند را متوجه شوید و یا با یک فرد راهنما از پارک قبوستان بازدید کنید پیشنهاد می کنیم که به کنار باجه ی بلیط فروشی و یا در کنار موزه مراجعه کنید و از یک راهنما با پرداخت هزینه ای بخواهید تا شما را همراهی کند.
- در محوطه ی قبوستان برای رفاه حال بازدیدکنندگان بوفه، سرویس بهداشتی، اقامتگاه و رستوران ساخته اند.
چگونه به پارک ملی قبوستان برویم؟
اگر همراه با تور هستید، وسیله ی نقلیه ی شما مستقیم به سمت پارک می رود اما اگر خودتان به سمت این محوطه می خواهید بروید، باید از اتوبوس هایی با شماره ی خط ۱۲۰ و یا ۸۸ استفاده کرده و با آن ها به ایستگاه منطقه ی ۲۰ بروید. در این ایستگاه پیاده شده و بعد سوار اتوبوس شماره ی ۱۹۵ شوید و مستقیم جلوی ورودی پارک ملی قبوستان پیاده شوید. در محوطه ی پارک، تاکسی نیز موجود است که با آن می توانید بین ۵ تا ۷ دقیقه به خودتان را به موزه ی قبوستان برسانید.
بعد از قبوستان برای طبیعت گردی به این مناطق سر بزنید!
گشت و گذار در محوطه ی تاریخی قبوستان در اصل یک نوع طبیعت گردی تاریخی هم محسوب می شود و از این رو ما چند مقصد دیگر را که بعد از قبوستان می توانید به آن ها هم سر بزنید و نزدیک به باکو هم هستند را به شما معرفی می کنیم.
سفری ۱ روزه به پیرگولو
این منطقه در نزدیکی باکو قرار گرفته و مناسب برای کمپینگ های تابستانه است. در این منطقه از دره های شمالی و جنوبی آن، مناطق بکرش شروع می شوند. توجه کنید که بعضی از قسمت های پیرگولو دارای شیب تند می باشد.
کوه های رنگی را در راه خیزی ببینید
در شمال باکو و در فاصله ی ۱ ساعتی از آن، شهری به نام خیزی وجود دارد که در طول مسیرش کوه هایی به نام کندی کین که به کوه های رنگی شهرت پیدا کرده اند، قرار گرفته است. هر چه به سمت غرب خیزی پیش بروید می توانید تا درختان راش، آبشاری کوچک و مزرعه های زیبایی را در این منطقه مشاهده کنید. اگر دوست دارید تا با مسیرهای مختلف طبیعت گردی در آذربایجان آشنا شوید پیشنهاد می کنیم که مطلب بهترین مسیرهای طبیعت گردی در کشور آذربایجان را مطالعه بفرمایید.
سخن آخر!
همه چیز را درباره ی این که این پارک کجاست و از چه پیشینه ای برخوردار است، برایتان گفتیم. این که که چه وقت بروید و چگونه بروید هم برایتان در این مطلب مشخص کردیم. اگر شما تجربه ی رفتن به پارک ملی قبوستان را دارید برای ما تجربه ی خود را به اشتراک بگذارید.
برای این که به آذربایجان سفر کنید و امور سفرتان را به بهترین نحو ممکن مدیریت نمایید پیشنهاد می کنیم که با خرید تور باکو الی گشت خیال خودتان را از بابت همه چیز در این سفر راحت نمایید.