میدان تیان آن من یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر پکن پایتخت کشور چین است که اگر به این کشور سفر می‌کنید نباید بازدید از آن را از دست بدهید. بعضی از محیط‌ها و مکان‌ها تاریخچه‌ای چنان سنگین را با خود حمل می‌کنند که پس از مدتی تبدیل به نمادی خاص برای سرزمینی که در آن قرار دارند می‌شوند. این میدان تاریخی در چین هم در حقیقت از همین محوطه‌های تاریخی است که در حال حاضر به‌عنوان نمادی از شهر پکن و کشور چین به‌حساب می‌رود و هر ساله گردشگران زیادی از آن بازدید می‌کنند. اگر کنجکاوید درباره میدان تیان آن من بیشتر بدانید در این مقاله با الی گشت همراه باشید.
میدان تیان آن من (Tiananmen Square) (天安门广场)، یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر پکن است که در مرکز شهر و اواسط خیابان چانگان (Chang’an) و در مقابل شهر ممنوعه، واقع شده است. گفتنی است این میدان مساحتی بالغ بر ۴۰۰٫۰۰۰ مترمربع دارد و قادر است یک میلیون نفر جمعیت را در خود جای دهد. به همین دلیل این میدان ششمین میدان بزرگ جهان به شمار می‌رود. گرچه در زمانی که این میدان ساخته شد بزرگ‌ترین میدان جهان به‌حساب می‌رفت. به دلیل مساحت زیاد این میدان امروزه در مناسبت‌های خاص و گردهمایی‌ها از آن استفاده می‌شود. جاذبه‌های گردشگری مختلفی در اطراف این میدان وجود دارند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
اما شاید بخواهید بدانید چه تاریخچه‌ای پشت این میدان تاریخی است. با الی گشت همراه باشید تا با هم قدری بیشتر درباره این میدان بزرگ بدانیم.
جالب است بدانید که نام اولیه این میدان، چِنگ‌تیان‌مِن (Chengtianmen) به معنای دروازه رفت‌وآمد به بهشت بوده است. این نام در حقیقت از دروازه ورودی اصلی به شهر ممنوعه، مقر ۵۰۰ساله امپراطوری چین که در ضلع شمالی میدان واقع شده گرفته شده بود. این دروازه در سال ۱۴۱۵ در دوران سلسله مینگ ساخته شد و در پایان همین سلسله هم تخریب شد.
در هشتمین سال (در سال ۱۶۵۲) فرمانروایی امپراطور شونژی این میدان بازسازی و مرمت شد و سرانجام نام آن را تیان آن من به معنای دروازه آرامش بهشتی گذاشتند. از آن پس تقریباً تمام جشن‌ها و مراسم مهم سلطنتی مانند بر تخت نشستن امپراطور، جشن ازدواج‌های سلطنتی، مراسم به نبرد رفتن امپراطور، مراسم ققنوس طلایی، مراسم پرستش بهشت و زمین، آیین پرستش پنج دانه (غلات) و بسیاری رویدادهای دیگر با عبور از این دروازه و در میدان تیان آن من پکن برگزار می‌شد.
میدان تیان آن من پنج ورودی دارد. گفتنی است در دوران سلسله مینگ و کینگ، ورودی و راه میانی‌ای که به شهر ممنوعه ختم می‌شد، فقط به شخص امپراطور تعلق داشت و کس دیگری نمی‌توانست از آن استفاده کند. امپراطور با عبور از این مسیر به محل محراب و تشریفات و سایر فعالیت‌های مذهبی می‌رفت. حتی افسران عالی‌رتبه سلطنتی، ملکه، معشوقه‌ها و شاهزاده‌ها فقط اجازه عبور از مسیرهای جانبی ورودی شهر ممنوعه را داشتند. این در حالی بود که مردم عادی اصلاً اجازه ورود به شهر ممنوعه را نداشتند که دلیل نام‌گذاری آن هم به همین علت بوده است.
نمی‌توان از میدان تیان آن من حرف زد و اسمی از کشتار سال ۱۹۸۹ در این میدان نبرد. چرا که این واقعه یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخی اتفاق افتاده در این میدان است و چینی‌ها هیچ‌وقت آن را فراموش نمی‌کنند.
در آن ایام، میلیون‌ها معترض علی‌الخصوص دانشجویان و اساتید دانشگاهی با تجمع در میدان تیان آن من پکن به سیستم سیاسی تک حزبی در چین و عدم وجود آزادی بیان اعتراض کردند. اعتراضات چندین روز ادامه پیدا کرد و میزان خشونت و درگیری بالا رفت. سرانجام دستور شلیک به معترضان از سوی مقامات چینی صادر شد و دست کم ۷۰۰ معترض چینی در این جریان کشته شدند. دولت چین هیچگاه رسماً مسئولیت این اتفاق را نپذیرفت و کل ماجرا را انکار کرد. امروزه از این واقعه تلخ در کشور چین تحت عنوان حادثه چهارم ژوئن یاد می‌شود.
جالب است بدانید در جریان اعتراضات میدان تیان آن من، معترضان دانشجو مجسمه‌ای ده‌متری به نام الهه دموکراسی ساختند. این مجسمه در طول چهار روز و از جنس پلی استیرن و پاپیه ماشه با اسکلت فلزی ساخته شده بود. به این علت معترضان آن را در ابعاد بزرگ ساختند تا شاید به این خاطر دولت آن را تخریب نکند؛ ولی این مجسمه سرانجام در ۴ ژوئن ۱۹۸۹ توسط سربازانی که معترضان را از میدان متفرق می‌کردند تخریب شده و از بین رفت.
یکی از بحث‌برانگیزترین ماجراهای میدان تیان آن من در جریان اعتراضات سال ۱۹۸۹ ماجرای مرد تانکیست که حتی ویدیویی از آن موجود است. گفتنی است حزب کمونیست چین برای اثبات این که در جریان اعتراضات از خود خشونت نشان نداده از این ماجرا استفاده می‌کند. در این ویدیو شخصی به تنهایی جلوی ستون تانک‌های زرهی ایستاده و مانع حرکت آنها به هنگام بازگشت از میدان شده. در تصویر دیده می‌شود که تانک‌ها سعی نمی‌کنند از روی این مرد رد شوند؛ اما گزارش‌های بعدی از سرنوشت این مرد حاکی از این است که نیروهای امنیتی او را بازداشت کرده‌اند.
میدان تیان آن من به جز ماجرای اعتراضات ۱۹۸۹ در طی حیات ۶۰۰ ساله‌اش شاهد وقایع مهم تاریخی بسیاری بوده است. از جمله این وقایع می‌توان به برگزاری جشن‌های امپراطوران چین، اشغال چین به دست ژاپنی‌ها در جنگ جهانی اول و دوم، دخالت‌های دولت‌های غربی در حاکمیت چین، جنگ‌های داخلی ۳۸ ساله بر سر کسب قدرت در چین از ۱۹۱۲، خیزش مردمی در چهارم ماه مه ۱۹۱۹، اعلام رسمی برقراری جمهوری خلق چین در اکتبر ۱۹۴۹ توسط مائو‌تسه‌دونگ، اعلام انقلاب فرهنگی در چین به سال ۱۹۶۶، اعتراضات مردمی به انقلاب فرهنگی در پنجم آوریل ۱۹۷۶، مراسم جشن سال نوی چینی که هر سال برگزار می‌شود و بسیاری رویدادهای تاریخی دیگر اشاره کرد.
امروزه مهم‌ترین رویدادی که در این میدان برگزار می‌شود مراسم اهتزاز و بالابردن پرچم سرخ و پنج‌ستاره چین است که صبح خیلی زود و پیش از طلوع خورشید در این میدان توسط سربازان یونیفرم پوش انجام می‌شود. این مراسم حدوداً سه دقیقه طول می‌کشد و برای تماشای آن، باید حداقل ده دقیقه قبل از طلوع خورشید در میدان حضور داشته باشید.
چنانچه دیرتر از طلوع خورشید به میدان برسید، این مراسم را از دست خواهید داد و باید تا برگزاری مراسم بعدی به هنگام غروب خورشید صبر کنید. گفتنی است در تعطیلات رسمی این کشور هزاران نفر از مردم چین برای تماشای این مراسم به این میدان می‌آیند. سربازان، پرچم ملی چین را به اهتزاز در می‌آورند و همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید در تمام طول این رویداد سرود ملی چین از بلندگوهای اطراف میدان پخش می‌شود.
حال که قدری درباره تاریخچه جنجالی و پر فراز و نشیب میدان تیان آن من دانستیم بهتر است به سراغ معرفی بخش‌های مختلف دیدنی این میدان تاریخی برویم. از جمله این بخش‌ها می‌توان به دروازه شهر ممنوعه، برج تیان آن من، مقبره مائو، یادمان قهرمانان ملی چین، موزه ملی چین و سالن بزرگ خلق چین اشاره کرد که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
در ضلع شمالی میدان تیان آن من دروازهای به اسم دروازه‌ی آرامش بهشتی (Gate of Heavenly Peace) قرار دارد. این دروازه در حقیقت ورودی اصلی به مجموعه‌ی بزرگ کاخ موزه‌های شهر ممنوعه (مقر ۵۰۰ساله حکومت امپراطوران چین) است. بر فراز این دروازه‌ی بزرگ در حال حاضر تصویر بزرگ مائو‌تسه‌دونگ، مؤسس و رهبر فقید جمهوری خلق چین نصب شده است. گفتنی است تا سال ۱۹۱۱ هیچ‌کس اجازه ورود به محوطه‌ی شهر ممنوعه را نداشت و چنانچه کسی به صورت غیرقانونی وارد این فضا می‌شد، نمی‌توانست زنده از این شهر بیرون برود!
این سازه که در ضلع جنوبی میدان تیان آن من واقع شده در حقیقت دروازهای است که به شکل برج ساخته شده است. این برج ابتدا در سال ۱۴۱۷ در زمان سلسله مینگ بنا شده و در واقع دروازه جلویی شهر ممنوعه بوده. مهم‌ترین کاربری این برج، معرفی امپراطور جدید و همسرش به مردم عادی بوده و تا سال ۱۹۱۱، هیچ‌کس جز خاندان سلطنتی و اشراف حق ورود به این سازه را نداشت.
این برج دیده‌بانی همچنین برای این ساخته شده که از شهر ممنوعه محافظت کند. لازم به ذکر است در بخش فوقانی برج سوراخ‌هایی تعبیه شده که کمانداران ازآنجا می‌توانسته‌اند تیراندازی کنند. دورتادور میدان هم خندق بوده. درواقع میدان تیان آن من یک دیوار دفاعی دو قسمتی برای محافظت از شهر ممنوعه بوده است.
در سال ۱۹۷۶ پس از مرگ مائو، او را در مقبره‌ای که در بخش مرکزی میدان تیان آن من ساخته‌شده، به‌صورت مومیایی قراردادند. در حال حاضر مردم چین و گردشگرانی که به پکن می‌روند به احترام مائو از این آرامگاه بازدید می‌کنند. لازم است بدانید که هیچ چیزی نمی‌توانید با خود به داخل آرامگاه ببرید. عکس‌برداری و فیلم‌برداری هم در این فضا ممنوع است. به همین خاطر ساختمانی در کنار قبر مائو ساخته‌شده تا مردم بتوانند وسایلشان را در آن به امانت بسپارند. گفتنیست در روزهایی که ورود برای عموم آزاد است، شاهد صف‌های طولانی در میدان برای بازدید از مائو خواهید بود.
یادمان گرانیتی قهرمانان ملی چین، درست در وسط میدان تیان آن من قرار گرفته است. گفتنی است این سازه در سال ۱۹۵۲ ساخته شده و بزرگ‌ترین یادمان تاریخ چین به شمار می‌رود. جالب است بدانید بر روی این یادمان جمله‌ا‌ی از رئیس مائو که «قهرمانانِ مردم، جاویدان هستند» حکاکی شده. همچنین هشت نقش‌برجسته بزرگ بر این یادمان دیده می‌شود که نشانگر تاریخ مدرن توسعه چین است. بر روی این ستون یادبود اسامی قهرمانانی که در جریان انقلاب ۱۹۱۱ و ۱۹۴۹ به‌عنوان قهرمان ملی شناخته می‌شدند، نوشته‌شده است. دو ردیف نرده‌ی مرمری سفید هم به دور یادمان کشیده شده‌اند که شکوه و جلوه‌ی آن را دو چندان می‌کنند.
در سمت شرق میدان تیان آن من، موزه‌ی تاریخ چین و موزه‌ی انقلاب چین قرار دارد (Museum of the Revolution and Museum of Chinese History) که بسیاری از آثار دیدنی، باستانی و آثاری که متعلق به انقلاب خلق چین است در این موزه در برای بازدید عموم به نمایش درآمده است. گفتنی است این موزه در سال ۲۰۰۳ افتتاح شده و درست روبه‌روی سالن خلق چین قرار گرفته و آثار و اشیایی از حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار سال پیش تا سال ۱۹۲۱ در آن قابل‌مشاهده است.
سالن بزرگ خلق چین که به نام کنگره خلق چین هم شناخته می‌شود در غرب میدان تیان آن من پکن قرار گرفته و در سال ۱۹۵۹ ساخته شده است. این سالن مکانی برای جلسات کنگره و فعالیت‌های دیپلماتیک و سیاسی به‌حساب می‌رود و از سه بخش تشکیل شده: سالن مرکزی، سالن اصلی و سالن فرعی. گفتنی است کف سالن اصلی تماماً از سنگ مرمر پوشیده شده و سقف آن هم پر از لامپ‌های کریستالی است. جالب است بدانید این کنگره بیشتر از شش هزار نماینده از سرتاسر جمهوری خلق چین دارد که عمدتاً از اعضای حزب کمونیست چین هستند.
به‌راحتی می‌توان با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی مثل مترو و اتوبوس خود را به میدان تیان آن من رساند. با استفاده از خط یک مترو در ایستگاه تیان آن من شی (Tiananmen Xi Station) پیاده شوید تا به میدان برسید. همچنین می‌توانید از خط ۲ مترو استفاده کنید و در ایستگاه کیانمن (Qianmen Station) پیاده شوید و از خروجیA یا B خارج شوید و برای رسیدن به میدان به سمت شمال بروید. اتوبوس‌هایی که به سمت تیان آنمن شی، تیان آنمن دونگ، تیان آنمن گوآنگچانگ دونگ وتیان آنمن گوآنگچانگ شی می‌روند هم شما را به این میدان می‌رسانند.
میدان تیان آن من در شهر پکن کشور چین واقع شده و به دلیل تاریخچه پر فراز و نشیبی که دارد به‌نوعی نماد این شهر و کشور به‌حساب می‌رود. در اطراف این میدان سازه‌های تاریخی مختلفی از جمله دروازه شهر ممنوعه، برج تیان آن من، مقبره مائو، یادمان قهرمانان ملی چین، موزه ملی چین و سالن بزرگ خلق قرار گرفته‌اند که بازدید از آنها برای هر گردشگر تاریخ دوستی خالی‌ازلطف نیست.
مقالات مرتبط