استان زنجان، از جمله استان های مطرح کشور در زمینه گردشگری فرهنگی و تاریخی است. یکی از شهرهای معروف این استان، شهر تاریخی سلطانیه است. شهری مملو از آثار تاریخی و گردشگری، مانند گنبد سلطانیه. از جمله برجسته ترین این آثار تاریخی، بنای داش کسن یا اژدها می باشد. درست شنیدید! اژدها. در ادامه این مطلب با الی گشت همراه شوید تا سری به این بنای تاریخی اسرار آمیز و اژدهای خفته آن بزنیم.
مطالب مرتبط: ایرانگردی: بهترین جاذبه های دیدنی زنجان ایرانگردی امروز در گنبد سلطانیه، بلندترین گنبد آجری جهان
اژدها! شاید این کلمه برای خیلی ها ناملموس و عجیب باشد. مگر اژدها واقعا وجود داشته؟ اژدها که نماد معروف چینی هاست. مگر در ایران نیز نماد اژدها مورد استفاده قرار می گرفته؟
در بنای داش کسن، که توسط نخستین گردشگرانی که از آن بازدید کردند به بنای اژدها معروف شده است، می توان ترکیب شگفت انگیز هنر و معماری ایرانی و مغول را مشاهده کرد. این بنا یکی از بی نظیرترین پرستشگاه های سنگی ایران است که نمونه مشابه آن در هیچ کجای کشور مشاهده نمی شود.
این مکان شگفت انگیز، در دل کوه های سلطانیه و در نزدیکی روستای ویر در ۱۵ کیلومتری شمال شرق شهر سلطانیه قرار گرفته است. هنگامی که برای اولین بار داش کسن را ببینید، تصور می کنید به کشور چین قدم گذاشته اید. ولی در واقع این بنا از آثار شاخص دوره ایلخانی است که توسط هنرمندان مطرح آن دوره به زیبایی هرچه تمام در دل کوه ها تراشیده شده است. از جذاب ترین و معروف ترین آثار این مکان، می توان به نقش برجسته دو اژدها اشاره کرد. به خاطر همین دو نقش برجسته، این محوطه به معبد اژدها شهرت گرفته است. در فرهنگ کشور چین، اژدها نماد قدرت، برکت و خوشبختی است. پادشاهان گذشته نیز به قدرت علاقه بسیار زیادی داشتند. شاید به همین دلیل است که دستور حکاکی این نقوش در دل این محوطه باستانی صادر شده است.
طول نقش برجسته اژدهای اصلی ۵ متر و ارتفاع آن ۱.۵ متر است و درون یک حفاظ شیشه ای به خوبی از آن محافظت می شود.
بنا بر عقیده برخی از باستان شناسان، قدمت این بنا به قبل از اسلام باز می گردد. یعنی هنگامی که این مکان پرستشگاه پیروان آئین مهرپرستی بوده است. البته هیچ اثری از آن دوران باقی نمانده است. اما بنای کنونی، متعلق به دوره ایلخانیان است که حدود ۷۰۰ سال قبل در ایران حکومت می کردند. بعد از مرگ ارغون شاه مغول، الجای خاتون خواهر سلطان محمد خدابنده دستور ساخت این بنا را می دهد. اما ساخت این بنا هرگز به پایان خود نمی رسد. دلیل این امر مشخص نیست ولی عده ای عقیده دارند دستور ساخت این بنا قبل از مسلمان شدن شاه مغول داده شده است و بعد از اینکه ایلخانان به اسلام گرویدند، ساخت این بنا نیز متوقف شده است.
بنای تاریخی داش کسن از چند ایوان و محوطه باستانی تشکیل شده است و نقوش برجسته زیادی در جای جای آن دیده می شود. آثار این محوطه از نظر نقوش تزئینی، یکی از با ارزش ترین نمونه های معماری صخره ای در تاریخ معماری ایران به شمار می رود. در داخل این محوطه، سه طاق نسبتا عمیق در دل کوه کنده شده است که دارای مقرنس های سنگی بسیار زیبایی می باشند. از دیگر نقوش تزئینی این بنا، طاقچه های زیبایی است که در کنار نقوش اژدها قرار گرفته اند. نقوش متنوع اسلیمی که ماهرانه بر روی سنگ ها تراشیده شده اند، از جمله آثار برجسته این محوطه باستانی هستند.
در حال حاضر این بنا صدمات زیادی دیده است. سنگ های تراشیده شده بزرگ و پراکنده ای در اطراف بنا دیده می شود. با این حال، وجود نقوش اسلیمی متنوع، ایوان های بلند و به خصوص دو اژدها که ردپای هنرمندان چینی در آن یافت می شود و نمونه مشابه آن در هیچ کجای کشور نیست، باعث شده است که این مکان یکی از ارزشمند ترین پرستشگاه های سنگی کشور به شمار رود.
افسانه های زیادی درباره این مکان در بین بومیان منطقه رواج دارد. اهالی روستای ویر اسم محوطه داش کسن را شیرین و فرهاد گذاشته اند. داش در زبان آذری به معنی سنگ است و کسن به معنی بریدن. در افسانه های ایران باستان، فرهاد را به عنوان فردی سنگ شکن می شناسند که عشق زیادی نسبت به شیرین داشته است. به همین خاطر این مکان به شیرین و فرهاد شهرت یافته است. اما دلیل اصلی اطلاق نام داش کسن به این بنا، این است که این مکان معدن سنگ بوده است و هنگامی که کارگران مشغول تراشیدن سنگ های معدن بوده اند به ناگاه نقوش زیبای آن از دل سنگ ها نمایان می شود.
استان زنجان در فصول پاییز و زمستان دارای آب و هوایی بسیار سرد است. بنابراین اگر قصد سفر به این استان را دارید، بهترین فصل بازدید، فوصل بهار و تابستان می باشد. اردیبهشت ماه بهترین ماه بازدید از این استان می باشد.
برای رسیدن به این بنا و دیدن شگفتی های آن باید به استان زنجان سفر کنید. به شهر سلطانیه بروید و سراغ روستای ویر را از مردم محلی بگیرید. این روستا در شمال شرق سلطانیه قرار دارد. راه رسیدن به محوطه داش کسن، از روستای ویر به بعد، به طول حدودا ۵ کیلومتر، تماما خاکی است. بد نیست اگر یکی از محلیان را به عنوان راهنما در کنار خود داشته باشید تا برای یافتن آن دچار مشکل نشوید. کانکس کوچکی در کنار این محوطه قرار دارد که محل استقرار مسئول نگهبانی از این مکان می باشد. اگر از نگهبان بخواهید، با لهجه شیرین آذری گذشته این مکان را با آب و تاب برایتان توضیح خواهد داد.
از مهمترین مکان های تاریخی که نشانگر فرهنگ و هنر مذاهب مختلف و پیشینیان ما می باشند، پرستشگاه ها هستند. بدون شک یکی از مهم ترین بناهای سنگی ایران بنای اسرارآمیز داش کسن می باشد. بنایی با دو نقش برجسته اژدها که شاید نمونه آن فقط در خود کشور چین و هندوستان مشاهده شود.
محافظت از این بناهای ارزشمند و نگهداری آن ها برای نسل های آینده، کمترین کاریست که می توان در حق فرزندان آینده خود انجام دهیم. امید است که با توجه به ظرفیت بالای این مجموعه برای رونق صنعت گردشگری در استان زنجان، امکانات و تسهیلات لازم در رابطه با این امر، توسط مسئولان مرتبط فراهم شود.