مسجد سردار، بنایی بر جای مانده از دوره قاجار در ارومیه

مساجد قدیمی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های تاریخی کشورمان هستند. یکی از این مساجد با نام «مسجد سردار» در بافت قدیمی شهر ارومیه قرار دارد و با معماری زیبای خود همچنان محل نیایش ساکنان شهر و گردشگران است. قدمت این مسجد به دوران قاجار بازمی‌گردد. مسجد سردار توسط شخصی به نام عبدالصمدخان احداث ساخته شده است. این مسجد بعدها به علت نصب یک ساعت روی آن، در بین اهالی به نام «مسجد ساعتلو» معروف شد. اگر علاقه‌مند به بناهای قدیمی، به خصوص مساجد تاریخی هستید با الی گشت همراه باشید تا با مسجد سردار در ارومیه بیشتر آشنا شویم.

مسجد سردار، معروف به مسجد ساعتلو

مسجد سردار، معروف به مسجد ساعتلو یکی از دیدنی‌ترین بناهای تاریخی شهر ارومیه است که در فاصله ۴۰۰ الی ۵۰۰ متری از مسجد جامع قرار دارد. این مسجد در زمان قاجار توسط عبدالصمدخان، جد اعظم عظیم السلطنه‌ی سردار و پدر آقاخان ساخته شده است. در سال ۱۳۳۰ هجری قمری، سردار این بنا را مرمت کرد و یک سال بعد ساعت بزرگی بر سردر مسجد نصب کرد. این ساعت در جریان مرمت‌های اخیر از سردر مسجد برداشته شد.

مسجد سردار ارومیه یا مسجد ساعتلو دارای دو شبستان بزرگ و کوچک است که در طی سالیان مختلف بارها بازسازی شده‌اند. در حال حاضر بازدید از این بنا در ساعات برگزاری نماز برای عموم آزاد است و در صورت تمایل می‌توانید به صورت رایگان از مسجد سردار بازدید کنید.

معماری مسجد سردار ارومیه

معماری مسجد سردار ارومیه بسیار جذاب است. این بنا دارای دو بخش مجزا از یکدیگر شامل شبستان بزرگ و شبستان کوچک است و در تمام بخش‌های آن به جز ۱۲ ستون شبستان، از آجرهایی به ابعاد  ۵*۲۲*۲۰،  ملات گچ و خاک استفاده شده است.

شبستان بزرگ

شبستان بزرگ مسجد سردار ارومیه مستطیلی شکل بوده و طول آن برابر ۲۲ متر و عرض این شبستان برابر با ۱۸ متر است. این شسبتان بخش اصلی مسجد محسوب می‌شود و در گوشه جنوب شرقی آن  ۱۲ ستون سنگی هشت ضلعی با سرستون‌های مقرنس تراش‌کاری شده وجود دارند.

مانند دیگر مساجد قدیمی کشورمان، بخش پایینی دیوارهای شبستان بزرگ تا ارتفاع یک متری با کاشی‌های سبزرنگ ۲۰*۲۰ تزیین شده‌ است. همچنین اطراف این شبستان مزین به کاشی‌های هفت‌رنگ با نقش‌های گل و بوته است.

سقف شبستان بزرگ با رنگ سبز پوشانده شده و مهارت دست هنرمندان را می‌شود در نحوه چینش آجر رواق‌های آن مشاهده کرد. در حال حاضر طی مرمت‌های انجام شده فضای داخلی شبستان به رنگ سفید درآمده؛ اما طاق‌های سقف شبستان همچنان با رنگ سبز زیبا خودنمایی می‌کنند.

نور شبستان بزرگ مسجد سردار ارومیه از دو ضلع شمالی و جنوبی بنا تأمین می‌شود. در این شبستان در هر بخش از تیغه باریکی که طاق را به نیم تقسیم کرده پنجره‌ای وجود دارد. این پنجره‌ها در گذشته چوبی بودند و بالای آن‌ها نورگیرهای کوچکی تعبیه شده بود. اما در حال حاضر پنجره‌های چوبی با آهنی جایگزین شده‌اند‌ و در بخش شمالی، نورگیرها از بین رفته‌اند. در طاق‌های جنوبی مسجد هنوز نورگیر‌های دایره‌ای شکل حفظ شده‌اند.

بخش انتهایی شبستان بزرگ ظاهری شبیه به بالکن چوبی دارد و با انواع نقاشی‌ها و نوشته‌های زیبا تزیین شده است. این بخش به بانوان اختصاص دارد.

شبستان کوچک

شبستان کوچک مسجد سردار ارومیه در انتهای شبستان بزرگ قرار دارد و از نظر ظاهری مشابه همان بخش اصلی است. این شبستان از طریق یک ورودی به شبستان اصلی متصل می‌شود و در آن خبری از تزیینات پرنقش و نگار نیست. فقط در ضلع جنوبی شبستان کوچک یک محراب آجری ساده تعبیه شده و در بخش غربی آن هم با استفاده از تخته‌کوبی، یک بالکن چوبی به اندازه یک فرش‌انداز ساخته شده است. این بالکن تزیینات نقاشی و نوشته دارد و مخصوص استفاده بانوان است.

دسترسی به مسجد سردار در ارومیه

برای دسترسی به مسجد سردار در ارومیه می‌توان از تاکسی، اتوبوس یا ماشین شخصی استفاده کرد. این مسجد در بافت قدیمی شهر، خیابان امام خمینی و راسته غلام خان قرار دارد.

آدرس مسجد سردار ارومیه: استان آذربایجان غربی، ارومیه، خیابان امام خمینی (ره)، راسته غلام خان

بازدید از مسجد سردار ارومیه

بازدید از مسجد سردار ارومیه فقط در زمان برگزاری نماز امکان‌پذیر است؛ بنابراین اگر قصد دارید از این بنای تاریخی بازدید کنید در ساعات برگزاری نماز با پوشش مناسب وارد مسجد شوید و از دیدن بخش‌های مختلف آن لذت ببرید.

همچنین این مسجد در فاصله کمی از مسجد جامع ارومیه واقع شده و فقط ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر از آن فاصله دارد. بدین‌ترتیب شما می‌توانید پس از دیدن مسجد سردار سری هم به مسجد جامع بزنید.

سخن پایانی درباره مسجد سردار ارومیه

در این مقاله مسجد سردار ارومیه را معرفی کردیم. همان‌طور که گفته شد این بنای زیبا از دوران قاجار به یادگار مانده است و شامل دو بخش مجزا به نام‌های شبستان بزرگ و شبستان کوچک است. بخش شبستان بزرگ مهم‌ترین و اصلی‌ترین قسمت مسجد محسوب می‌شود و دارای تزیینات بیشتری است. شبستان کوچک هم مشابه همان بخش شبستان بزرگ ساخته شده اما تزیینات خاصی در آن دیده نمی‌شود. در حال حاضر در زمان برگزاری نماز می‌توان از این بنای تاریخی بازدید کرد.

مطالب مرتبط:
خانه انصاری، بنایی تاریخی در ارومیه
چرا دریاچه ارومیه خشک شد؟
موزه ارومیه، یکی از غنی ترین موزه های ایران