مسجد امام، مهمترین مسجد دوره صفوی در اصفهان

مسجد امام در اصفهان

در میدان نقش جهان اصفهان مسجدی جذاب و زیبای امام خودنمایی می کند، مسجدی که قدمتش به دوران صفوی برمی گردد و با معماری جذابش در لیست آثار ملی ایران قرار دارد. معماری و کاشی کاری هایی که در این مسجد به کار رفته شاهکاری بی نظیر است که ساعت ها تماشا را می طلبند. بدون شک مسجد امام از جذاب ترین دیدنی های اصفهان است که گردشگران زیادی در سفر به این شهر از آن دیدن می کنند. می خواهیم درباره مسجد امام اصفهان حرف بزنیم، در ادامه الی گشت را همراهی کنید.

مطالب مرتبط:
حمام شیخ بهایی، حمامی اسرار آمیز در اصفهان
چهار باغ اصفهان، شاهکاری شگفت انگیز از دوران صفویه
باغ پرندگان اصفهان جایی برای دیدن کمیاب ترین پرنده ها

با رفتن به میدان نقش جهان چند تا از دیدنی ترین جاذبه های دوره صفوی را می بینید: مسجد شیخ لطف الله، عالی قاپو و البته مسجد امام که معمولا از اولین جاذبه هایی هستند که گردشگران در سفر به این شهر از آن ها دیدن می کنند. اگر بخواهیم مهمترین مسجد دوره ی صفوی در اصفهان را معرفی کنیم آن مسجد بدون شک مسجد امام است، مسجدی که عظمت معماری و تزئینات پیچیده و فراوان از آن شاهکاری با اهمیت خلق کرده است.

قدمت این مسجد به سال ۱۰۲۰ هجری قمری می رسد، در آن سال که مصادف با بیست و چهارمین سالروز سلطنت شاه عباس اول بود ساخت این مسجد بزرگ شروع شد.

۵ سال بعد هنوز قسمت هایی از این مسجد کامل نشده بود اما برای اینکه میدان نقش جهان جذاب تر شود سر در شکیل و نفیس آن که پوشیده از کاشی کاری های معرق بود هر چه زودتر کامل شد. این طور که از تاریخ هایی که در این مسجد ثبت شده بر می آید تزئینات نهایی و ساخت قسمت های جانبی مسجد در سال های بعد از شاه عباس اول و در دوره ی جانشین های او انجام شده است.

اسم این مسجد در گذشته مسجد جامع عباسی بوده و نام آن در کتاب های تاریخی زیادی ثبت شده است. در  سر در مسجد کتیبه ای به خط ثلث به چشم می خورد که در سال ۱۰۲۵ نوشته شده و طبق آن این مسجد جامع از مال خالص شاه عباس شده ساخته و ثواب آن به روح جدش یعنی شاه طهماسب هدیه شده است. کتیبه ی دیگری هم در زیر کتیبه ی اصلی دیده می شود که در آن از معمار مسجد جامع جدید یعنی استاد علی اکبر اصفهانی و همینطور ناظر بنا تجلیل شده است. هر کدام از این کتیبه ها به دست خطاطان معروف دوره ی صفوی مثل محمد رضا امامی و علیرضا عباسی نوشته شده اند و برای تزئینات آن ها از کاشی کاری های هفت رنگ و معرق استفاده شده است.

از آن جایی که این مسجد، یک مسجد جامع است معماری آن از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. مساجد جامع در هر دوره نقش زیادی در شکل گیری دیگر المان های شهری مثل بازار و خیابان ها داشته اند و همیشه از مهمترین عناصر هر شهر بوده اند. در این مسجد زاویه ای میان محور سر در (رو به میدان نقش جهان) و محور مسجد (رو به قبله) به وجود آمده که معمار هنرمند از آن بهترین استفاده را کرده است.

در واقع میدان نقش جهان حدودا رو به جنوب قرار گرفته اما روی مسجد به سمت جنوب غربی است برای همین ایوان جنوبی که در پشت هشتی قرار دارد طوری چرخانده شده که میانسرای مسجد از هشتی کاملا مشخص است ولی ورود مستقیم به آن امکان ندارد، تنها راه ورود به آن این استفاده از یکی از دو دالان اطراف ایوان است. برای رسیدن به وضوخانه باید به پشت دالان طولانی تر بروید.

این مسجد ورودی های زیادی دارد اما برای وارد شدن از در اصلی باید به ضلع جنوبی میدان نقش جهان بروید. بر روی در ورودی اشعاری به خط نستعلیق به چشم می خورد که سال تمام شدن تزئینات و نصب آن را زمان شاه صفی در سال های ۱۰۲۸ تا ۱۰۵۲ عنوان کرده است. این مسجد چهار ایوانی در قسمت میانسرا از تناسبات شش پهلوی منتظم برخوردار است. در قسمت های جنوب شرقی و جنوب غربی صحن مسجد دو مدرسه به چشم می خورد: مدرسه ناصری که به دست ناصرالدین شاه و مدرسه سلیمانیه که به دست شاه سلیمان مرمت شده اند.

در مدرسه سلیمانیه سنگ ساده ای به شکل شاخص قرار دارد که نشان دهنده ی ظهر اصفهان در هر فصلی است و این طور که معلوم است کار محاسبه ی آن را شیخ بهایی بر عهده داشته است. سطح بالایی این شاخص شکلی شبیه مثلث قائم الزاویه دارد به طوری که وتر آن در طرفی قرار دارد که معین کننده ظهر است، یک ضلع مثلث به دیوار متصل است و ضلع دیگر نماینده قبله است.

بگذارید کمی درباره گنبد این مسجد حرف بزنیم؛ این گنبد از دو پوسته ی جدا از هم ساخته شده و کار معماری اش بر عهده ی استاد فریدون نایینی بوده است. در مرکز گنبد بزرگ جنوبی صوت منعکس می شود و ارتفاع گنبد بزرگ هم ۵۲ متر است. برای دیدن شاهکار کاشی کاری های این مسجد به قسمت سر در بروید؛ اینجا پر از کاشی کاری های هفت رنگ و معرق است. در قوس اصلی ورودی، سه ردیف مارپیچ تزیینی آبی روشن قاب بندی شده نظرتان را جلب می کند. هر کدام از قاب ها با تزئیناتی از جنس سنگ مرمر باشکوه و دیدنی تر شده اند. در قسمت های دیگر مسجد هم کاشی کاری های جذابی را می بینید که البته برای آن ها از کاشی های نامرغوب تر استفاده شده است.

در قسمت بالا خانه ‌ی روی سر در یک قاب کاشی معرق هست که با دو طاووس سبز رنگ تزئین شدند، پرندگانی که مانند ققنوس نماد ابدیت هستند. تعدادی قاب کاشی دیگر هم هست که با طرح هایی از گنجشک و گل و بوته، بهشت و باغ های سرسبز را یادآوری می کنند. برای تزئین سر در با خط کوفی عبارات “الله”، “محمد” و “علی” هم خطاطی شده است. منبر این مسجد از سنگ سماق ساخته شده و ۱۴ پله دارد که پله ی چهاردهم مخصوص نشستن واعظ است. یکی از جذاب ترین قسمت های این مسجد فرامینی از دوره شاه عباس اول است که بر روی لوح های سنگی کنده کاری و نصب شده اند.