آیین ها و مراسم های بوشهر به قدری زیاد و متنوع هستند که ذکر همه آن ها در یک مقاله کوتاه نمی گنجد؛ البته بسیاری از این مراسمات و آیین های سنتی هم در میان مردم امروز دنبال نمی شوند و تنها عده محدودی از آن ها همچنان پابرجا هستند. در این مقاله تصمیم گرفته ایم به معرفی انواع جشن ها و مراسم های بوشهر که همچنان در برخی از نقاط این شهر اجرا شده و برگزار می شوند بپردازیم. اگر قصد سفر به شهر گرم و دل پذیر بوشهر را دارید پیشنهاد می دهیم برنامه خود را به گونه ای تنظیم کنید که بتوانید در یکی از این مراسمات شرکت نمایید.
جشن ها و اعیاد مذهبی در بوشهر
جشن ها و اعیاد مذهبی در شهر بوشهر و شهرستان های اطراف آن به خوبی برگزار می شوند. میلاد پیغمبر، روز مادر و روز پدر که مربوط به گرامی داشت تولد حضرت زهرا و امام علی علیه سلام است؛ جشن نیمه شعبان و جشن آغاز رمضان در کنار جشن عید فطر، عید قربان و عید قدیر، جشن مبعث و ده ها جشن مذهبی دیگر در این شهر با شکوه خاصی برگزار می شوند. جشن عید فطر در بوشهر به جشن مرده ها یا جشن تلخک شهرت یافته است. در این روز مردم بر سر مزار عزیزان خود رفته و اگر فردی به تازگی داغدار شده باشد به خانه او سری می زنند و با او همدردی می کنند. اقلیت های مذهبی نیز می توانند در این شهر اعیاد خود را جشن بگیرند.
جشن ها و مراسم های ملی در بوشهر
در میان جشن های ملی که با شور و شوق زیادی در میان مردم این نواحی برگزار می شود می توان به جشن عید نوروز اشاره کرد. این جشن با مراسم های خاصی همراه است که از جمله آن ها می توان به پخت شیرینی های مخصوص سال نو اشاره کرد که بیب گلی و قراپیچ نام دارند. البته پیش از آغاز سال نو و در یک مراسم خاص که ویژه چهارشنبه سوری است مراسم زار یا مراسم لیوا را برگزار می کنند.
مراسم زار ریشه افریقایی دارد و گفته می شود از طریق حبشه به مناطق جنوب از جمله بوشهر راه یافته است و علت برگزاری آن درخواست شفا برای افراد بیمار است. در آن مردان و زنان بوشهری لباس مخصوص پوشیده و عطر مخصوص مراسم زار را به خود می زنند. این را هم اضافه کنیم که هفت روز قبل از اجرای مراسم زار، معجون مخصوصی از گیاهان مختلف یعنی گیاه کندرک، ریحان، گشنه، زعفران، هل، جوز و زبان جوجخ تهیه می کنند و از آن برتن بیمار می مالند و مقداری نیز به خورد او می دهند. این مراسم برای چندین شبانه روز به صورت متوالی ادامه دارد و اگر فرد بیمار، شفا گرفت باید بسیاری از عادات بد را ترک کرده و عادات حسنه را در پیش بگیرد و به عنوان یک فرد سالم و بنده نیکو زندگی کند.
فستیوال موسیقی کوچه بوشهر
یکی دیگر از مراسم های بوشهر که چند سال پیش و درست مصادف با گرامی داشت این شهر برگزار شد فستیوال موسیقی کوچه بوشهر است. این مراسم بار اول در روز بیستم اسفند و سال دوم در نوزدهم اسفندماه (برای دو سال متوالی در سال های ۱۳۹۶ و ۹۷) به مدت شش روز برگزار گردید و در آن از خوانندگان و نوازندگان موسیقی های محلی از سراسر ایران دعوت به عمل آمد تا در این مراسم شرکت کنند. فستیوال موسیقی کوچه بوشهر در کافه ای به نام کافه حاج رییس برگزار می شود و یکی از مفرح ترین مراسم های بوشهر دو سال قبل از شیوع کرونا بوده است. هرچند کرونا باعث شد تا برگزاری این مراسم برای سه سال متوقف شود اما حرف و حدیث هایی هم وجود دارد که گفته می شود پایان امسال باید منتظر برگزاری این مراسم باشیم.
مراسم گل گلین در بوشهر
این مراسم همانند مراسم تک تکو برای طلب باران برگزار می شود. طبق آن لباس کهنه ای تن یک شخص می کنند و با گذاشتن یک شاخ روی سر او و آویزان کردن منگوله هایی سعی می کنند او را خنده دار و مضحک کنند. این فرد از کوچه ها عبور می کند و مردم روی سر او آب می ریزند و بچه ها به دنبال او می دوند و شعر می خوانند. گلی به در خانه ها رفته و از هر کدام وسیله ای دریافت می کند تا با آن حلیم و غذای شله درست کنند
. سپس درون غذایی که در حال پخت است ریگ یا مهره می اندازند و آش را بین مردم تقسیم می کنند. ریگ در کاسه هر فردی که یافت شود او را کتک می زنند. یک فرد می آید و می گوید که من پا در میانی می کنم مشروط بر اینکه تا چند روز آینده باران ببارد. اگر باران نیامد باز هم او را بزنید. سپس این فرد در حالی که آسیاب دستی را روی کول خود دارد رو به قبله دعا می نشیند (یا رو به دریا) و از خداوند طلب باران می کند و در این حین شعر خاص این مراسم را هم می خوانند. سپس به سمت امامزاده بر می گردند و همچنان دعای باران را می خوانند.
مراسم تک تکو در بوشهر
این مراسم ویژه شهر بوشهر است و از آیین های ویژه طلب باران در این شهر می باشد. برای مراسم تک تکو زمانی که شب شده است دو نفر صورت خود را پوشانده و به صورت ناشناس در می آیند؛ آردبیز یا همان الک خودمان را در دست گرفته و با ریگ به این الک می‌کوبند و به در خانه های مردم می روند. با صدای تک تک آن ریگ و الک، صاحب خانه ها به دم در آمده و به آن دو نفر قند یا چای می دهند. هرچه که جمع آوری شده است را به سر پیر یا امام زاده برده و در آنجا چای درست کرده و می نوشند. این دو نفر باید این کار را تا سه شب ادامه دهند؛ مردم بوشهر معتقدند بعد از سه شب، باران شروع به باریدن خواهد کرد.