مراسم زار یکی از مراسم سنتی و ترسناکی است که در جنوب کشور، به ویژه مناطقی مانند استان هرمزگان و جزیره قشم برگزار میشود. در طی این مراسم که به همراه موسیقی و آواز برگزار میشود، زارها یا همان جن و پری‌هایی که به باور مردم به شکل باد برای تسخیر انسانها می‌آیند دور میشوند. این مراسم دارای آیین‌های مخصوص به خود بوده و سالیان سال است که در ایران برگزار میشود. اگر میخواهید که بیشتر درباره مراسم زار، این مراسم ترسناک جن گیری در جنوب ایران آشنا شوید، ادامه این مطلب از مجله گردشگری الی گشت را به هیچ عنوان از دست ندهید.
مراسم زار یکی از مراسم دیرینه مردم قشم است که توسط مردم جنوب کشور برگزار میشود. این رسم بیشتر در شهرهای ساحلی و مرزی دیده میشود. چرا که در گذشته مردم بر این باور بودند که بادهای ساحلی از مناطقی مانند شرق آفریقا، سومالی، حبشه، عربستان، هندوستان و سایر مناطقی که در آن زمان عامل شیوع بیماریهای مختلف بودند آمده و بادهای خوبی نیستند. به دلیل این که علم در آن زمان پیشرفت نکرده بود و بسیاری از مردم با مفهوم ویروس و بیماری مسری آشنایی نداشتند، به این باور شدند که بادها، جن‌ها و پری‌هایی هستند که برای تسخیر انسانها و بیمار کردن آنها می‌آیند. مردمی که به این رسم باور دارند، به اصطلاح میگویند که این بادهای شر، در ذهن آدمیان نفوذ و آنها را مرکب خود میکنند. مراسم برای این اجرا میشود که این بادهای شیطانی که حامل نیروهای خبیث هستند، از انسانها دور شوند. این فرهنگ به طور کامل مال ایران نبوده و در بسیاری از کشورهای باستانی دیگر هم میتوانید باورهای مشابهی را پیدا کنید. برخی از تاریخ‌دانان و دانشمندان بر این باورند که تاجران و افرادی که به همراه آنها به جنوب کشور تجارت میکردند، درباره این مسائل صحبت کرده و این فرهنگ را به جنوب ایران آورده‌اند.
کلمه زار در اصل به معنی خسته یا مریض است که تا حدودی هم به این مراسم ربط دارد. چرا که مراسم زار به طور کلی برای درمان بیماریهای ناشی از این بادها برگزار میشود. اما در فرهنگ مردم جنوبی، زمانی که نام زار را به زبان می‌آورید، در واقع دارید از آن باد بد یمن و شر که حامل جن و پری‌هاست حرف میزنید. بادی که از کشورهای بیگانه آمده و باعث بیماری مردم میشود، زار نام داشته و آنها را تسخیر میکند. در بسیاری از کتاب‌هایی که درباره افسانه‌های فولکلور ایران یا جنوب ایران نوشته شده است، از زار به عنوان یک باد بد یمن یاد شده که منجر به بیماری افراد میشود.
تجربه ای متفاوت از سفر را با تورهای الی گشت تجربه کنید
مراسم زار بیشتر در بلوچستان، بوشهر، خوزستان، استان هرمزگان و جزیره قشم برگزار میشود. باد زار که به باد بد یمن و شیطانی معروف شده است، نوعی باد است که از دریاها وزیدن گرفته و به شهرها میرسد. بنابراین تمامی شهرهایی که مراسم زار را اجرا میکنند، شهرهای نزدیک ساحل هستند. امروزه این مراسم در شهرهای بزرگتر جنوب خیلی مرسوم نبوده و تنها در روستاهای دور افتاده‌تر این مراسم را اجرا میکنند.
مراسم زار را تنها زمانی برگزار میکنند که مسئول برگزاری این مراسم که با نام ماما زار یا بابا زار شناخته میشود، از تسخیر شدن یا مبتلا شدن فرد اطمینان پیدا کرده باشد. در این صورت، ماما زار یا بابا زار که با توجه به جنسیت فرد مبتلا شده انتخاب میشود، برای شروع عملیات جنگیری به خانه فرد می‌آید.
زمانی که ماما زار یا بابا زار به خانه فرد مبتلا می‌آید، باید آیین‌های مربوط به مراسم زار را شروع کند. در اولین مرحله این مراسم، بدن بیمار باید کاملاً شسته و پاکیزه شود. سپس فرد بیمار باید به یک اتاق خالی رفته و به نوعی در آن جا قرنطینه شود. علت قرنطینه شدن فرد این است که در این مدت، به هیچ عنوان نباید جنس مخالف خود و حیواناتی مانند سگ و مرغ را مشاهده کند. قرنطینه مراسم زار حدود ۷ روز طول کشیده و در تمامی این روزها، بابا زار یا مامان زار در کنار فرد مبتلا خواهند بود. در طی این ۷ شب، بابا زار یا مامان زار مسئول این است که دارویی گیاهی متشکل از زعفران، هل، جوز، نوعی گیاه کوهی محلی، گشت، ریحان، بوخش و گلاب است را به بدن مبتلا می‌مالد. این دارو با نام گره کوه شناخته شده و داروی گیاهی مخصوص مراسم زار است.
پس از گذشت مدت زمان قرنطینه، مرحله نهایی مراسم زار شروع میشود. در این مرحله باید خاک هفت راه را با همان داروی قبلی ترکیب و به بدن فرد مبتلا زد. سپس بیمار دراز کشیده و انگشتان شست پای او با موی بز بسته میشود. در مرحله بعدی، باید روغن ماهی به همراه دود موی بز را زیر بینی بیمار گرفته تا بیمار از آن تنفس کند. پس از انجام مقدمات، مراسم اصلی توسط بابا زار یا ماما زار شروع میشود. مسئول کنار بیمار نشسته و با خیزران روی بدن او ضربه می‌زند. تا این که جن بالاخره از بدن فرد بیرون شود. به باور مردم، جن یا همان باد زار همین مرحله از بدن فرد مبتلا خارج میشود. اما سردی باد همچنان باقی مانده و باید مراسمهای رقص بعد از آن انجام شود تا این سردی از بین برود. برای انجام این مراسم، از شب قبل همسایه‌ها، به ویژه دختران جوان را دعوت کرده، سفره‌های نذری و قربانی آماده کرده و سپس با موسیقی و شعرهای مختلف این مراسم را اجرا میکنند.
سفره مراسم زار سفره مخصوصی بوده و باید یک سری مواد اولیه خاص در آن وجود داشته باشد. در این سفره برای دفع جن‌ها یا بادهای زار که به بدن افراد رفته‌اند، گیاهان معطر می‌گذارند. در طی مراسم زار بزی را قربانی کرده و گوشت قربانی و خون او را در سفره بگذارند. قربانی برای پاک شدن باید حتماً خون این بز را نوشیده و از شر بیماری یا جنی که وی را تسخیر کرده است رها شود.
پیش از ورود به مراسم زار و برگزاری مراسم رقص برای دفع باد سرد، تمامی مهمان‌ها باید کفش‌های خود را در آورده و بیرون از مجلس بگذارند. در صورتی که چیزی میل کرده باشند، به هیچ عنوان نباید ظرف خود را زمین بگذارند. بلکه باید اجازه بدهند تا میزبان ظرف را از آنها بگیرد. مراسم معمولاً در فضای باز مانند ایوان یا حیاط خانه‌ها انجام شده و تمامی افراد به صورت دایره‌وار نشسته و منتظر می‌مانند تا بابا زار یا ماما زار مراسم را به ترتیب انجام بدهد. به طور معمول در این مراسم کسی نباید صحبت کرده و اگر هم صحبت میکند باید صدای خود را تا حدی بالا ببرد که تنها فردی که در کنار او نشسته است صحبت‌ها را بشنود. همچنین تمامی افراد باید اکیداً از آوردن اسم ائمه یا معصومان و هر فردی که در دین اسلام مورداحترام است خودداری کنند. در صورتی که نام این اشخاص آورده شود، مراسم زار به طور کلی باطل میشود.
موسیقی مراسم زار در هرمزگان بسیار منحصربه‌فرد است. در این استان برای هر زار آهنگ مخصوصی وجود دارد و اهل هوا با استفاده از آن موسیقی می‌توانند با زارها ارتباط برقرار کنند. بیشتر سازه‌های مورد استفاده در این مراسم شامل سازهای کوبه‌ای ممبرانوفون هستند.
از جمله این سازهای کوبه‌ای می‌توان به طبل‌های سیلندریک یک یا دوطرفه، دهل و دهل کسر، گپ دهل، مودندو و تنبوره اشاره کرد. معمولا افراد شرکت کننده در مراسم زار به نشانه تبرک دست‌ها را روی سازها کشیده و سپس بر روی صورت خود میکشند.
ساز مودندو بزرگ‌ترین ساز یا دهل اهل هوا محسوب میشود و طی مراسم، بر روی یک سه پایه قرار می‌گیرد. سپس در کنار مودندو یک دهل معمولی و دهل کسیر هم قرار داده میشود. تمامی این سازها باید در یک ردیف قرار بگیرند.
در شروع مراسم، بابازار یا مامازار شروع به نواختن ساز میکند و پس از اوج گرفتن، بقیه هم نواختن را شروع کرده و همراه با او می‌خوانند. آواز مراسم زار در ابتدا عربی است اما کمی بعد اشعاری به زبان محلی مردم هزمزگان خوانده میشود.
شاید پس از مطالعه این مقاله یا مشاهده یک مراسم زار برایتان سؤال پیش بیاید که آیا زارها واقعی هستند یا خیر؟ مردم جنوب ایران به ویژه استان هرمزگان و جزیره قشم معتقدند زارها و مراسم زار واقعیت دارند. البته بعضی از مردم این مناطق هم زارها را زاده‌ی تخیل انسان و توهم میدانند.
برخی از بابازارها و مامازارها برای برگزاری مراسم زار مبالغ زیادی از بیماران و خانواده‌های آنها دریافت میکنند و تعدادی از این مراسمها به شیوه‌ای برای سودجویی تبدیل شده است. اما با این وجود هنوز هم افراد زیادی به مراسم زار معتقدند و اگر بیمارهایشان با درمان‌های مرسوم و پزشکی نوین بهبود پیدا نکند به سراغ بابازارها و مامازارها می‌روند.
مراسم زار یکی از مراسمهای سنتی در جنوب کشور است که ریشه در افسانه‌های محلی و یک سری خرافات در رابطه با بیماری افراد دارد. مردمی که این آیین جن گیری را اجرا میکنند، باور دارند که بادی بد یمن و شوم به نام باد زار بدن فرد را تسخیر کرده و باعث بیماری وی شده است. فردی که این مراسم را برگزار میکند، فردی است که در انجام مراحل آن خبره بوده و به نام بابا زار یا ماما زار شناخته میشود. پیش از برگزاری مراسم اصلی که با خوراکی، نذری، قربانی و رقص و آواز همراه است، باید به مدت ۷ شبانه روز فرد مبتلا را در یک مکان قرنطینه کرده و دارویی گیاهی به وی بزنند. مراسم زار آیین و قوانین مخصوص به خود را داشته که هم فرد مبتلا و هم افرادی که به مراسم دعوت شده‌اند باید آنها را رعایت کنند. این مراسم تنها یکی از مراسمهای دیرینه‌ای است که در ایران برگزار میشود. در صورتی که میخواهید با مراسم و فرهنگ مناطق مختلف ایران بیشتر آشنا شوید، دیگر مطالب الی گشت را به هیچ عنوان از دست ندهید.
مراسم زار یک نوع مراسم جن گیری است که در جنوب کشور برگزار میشود، طبق باور مردم جنوب کشور، نوعی باد بد یمن و شوم به نام زار مردم را تسخیر کرده و این مراسم برای دفع این باد برگزار میشود.
مراسم زار یکی از مراسم دیرینه جنوب کشور بوده و بیشتر در استان هرمزگان، سیستان بلوچستان، جزیره قشم و بسیاری از شهرهای ساحلی جنوب کشور برگزار می‌شده است.
فردی که تعلیم دیده تا مراسم زار را برگزار کند با نام بابا زار یا ماما زار شناخته شده و تمامی مراحل مربوطه را باید با دستان خود تمام کند.
زار به بادهای حامل جن و ارواح بد گفته میشود.
به اعتقاد بسیاری، زارها از کشورهایی مانند هند، آفریقا، عربستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به جنوب ایران راه پیدا کرده‌اند.
مطالب مرتبط : ۱۳ تا از دیدنی ترین جاذبه های جنوب ایران ترسناک ترین عجایب ایران خانه ارواح کلاردشت | ترسناک ترین خانه در شمال ایران
۱۴۲ نظرات