اگر از کودکانمان بپرسیم که در آینده می خواهند چه کاره شوند شاید کمتر کودکی بخواهد محیط بان شود. این موضوع برای افراد بزرگسال نیز صادق است. چرا که بسیاری از ما ایرانی ها هر چند که عاشق طبیعت گردی و سفر به محیط زیست پیرامونمان هستیم اما اطلاعات کمی راجع به محیط بان ها و شغل محیط بانی داریم. مجله الی گشت در این مطلب سعی نموده تا شما را بیشتر با محیط بان شدن آشنا نماید. شغلی که هر چند زندگی در طبیعت و طبیعت گردی را برای محیط بان ها به همراه دارد اما پر از سختی ها و مشقت هایی است که تنها عاشقان محیط زیست می توانند از پس انجام آن برآیند. اگر تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید می توانید پاسخ این سوال را که چگونه یک محیط بان شوید را بیابید.
مطالب مرتبط: فواید طبیعت گردی و سفر به درون طبیعت طبیعت گردی در منطقه ی رویایی ترکمن صحرا معرفی مفاهیم صنعت گردشگری و طبیعت گردی
طبق آیین نامه اجرائی قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، محیط بان به کسی می گویند که مسئولیت اجرای قوانین و مقررات شکار، صید، حفاظت و بهسازی محیط زیست را در حوزه استحفاظی خود بر عهده دارد. “یک محیط بان باید برای حفاظت از حیات وحش، اکوسیستم، جلوگیری از آلودگی های محیط زیستی، ممانعت از تجاوز به مناطق تحت کنترل سازمان و منابع طبیعی در حوزه استحفاظی خود اقدام نماید.”
به همین دلیل وظیفه سنگینی بر دوش کسانی خواهد بود که در این شغل مشغول به کار می شوند. با این حال محیط بان ها همانند افرادی که وارد طبیعت می شوند و در تعامل با حیوانات هستند، مزایای بسیاری نیز دارند. شاید با افزایش عشق به طبیعت و حیات وحش در میان کودکانمان و نسل های آینده بتوانیم تعداد علاقه مندان به حفاظت از محیط زیست و البته محیط بان ها را در کشورمان بیشتر نماییم. و به طبع این جریان سرزمین مادری مان را از آسیب های محیط زیستی، آلودگی های قرن جدید و البته انقراض گونه های حیات وحش نجات دهیم.
هر شخصی که می خواهد محیط بان شود باید اطلاعات محیط زیستی و حیات وحشی خود را بالا ببرد. یک محیط بان باید تفاوت بین پارک‌های ملـی، مناطق حفاظت شده، پناهگاه حیات وحش، مناطق شکار ممنوع، تالاب های بین المللی و زیستگاه‌های حیات وحش در مناطـق آزاد را بداند.
محیط بان ها اولین کسانی هستند که به عکاسان طبیعت، مستند سازان و کوهنوردان با آن ها در ارتباط خواهند بود.
روستاییان هر منطقه معمولا محیط بان ها را می شناسند و شناخت کاملی از شغل آن ها دارند. یکی از گروه هایی که با قشر محیط بان ها در ارتباط هستند، شکارچیان مجاز و غیر مجاز هستند.
هر چه تعداد شکارچیان غیر مجاز در ایران کمتر شود، امنیت شغلی محیط بانی بیشتر می شود. همچنین زمان بیشتری را برای رسیدگی به محیط زیست و یاری رساندن به گونه های در حال انقراض کشورمان خواهند داشت.
هر محیط بان باید از توانایی جسمی بسیار بالایی برخوردار باشد. هر چند که وسایلی همانند ماشین ها و جیپ های صحرایی رفت و آمد در محیط های طبیعی همچون کویرها و دشت ها راحت تر می نماید اما گاهی این افراد باید تا بالای قله کوه ها یا درون غارها بروند. به همین خاطر باید همانند یک کوهنورد توانایی انجام تمام کارهای کوهنوردی، غارنوردی، کویر نوردی، جنگل نوردی و خلاصه هر طبیعتی را که در آن مشغول به خدمت هستند داشته باشند.
داشتن چشمان تیزبین می تواند برای محیط بان های کشورمان بسیار کارآمد باشد. البته که داشتن تجهیزاتی همانند دوربین های دوچشمی و وسایل رصد حیوانات در دوردست از احتیاجات اصلی این شغل است.
متاسفانه این موضوع نیز یکی از دیگر شرایطی است که هر فردی که می خواهد محیط بان شود باید داشته باشد. محیط بان ها در بسیاری از موارد با صحنه هایی از قتل حیوانات مواجه می شوند که شاید عده ی کمی از شما تا بحال با آن روبرو شده باشید. مثلا از بین بردن تخم کبک ها، شکار پرندگان، کشتن آهوان صحرا و حتی در مواردی پستانداران آبستن، کشتار گوشت خواران و تخریب زیستگاه ها جزو صحنه های ناگوار هستند.
مهمترین عامل نابودی محیط زیست و تنوع گیاهی و جانوری را می توان شکار بی رویه انسان و آلودگی های محیط زیستی دانست که یک محیط بان باید بتواند آن ها را رصد کرده، گزارش دهد و در جهت رفع این اتفاقات اقدام نماید. شاید حتی مجبور شود که فرد خاطی را دستگیر نماید. به همین خاطر یک محیط بان باید نسبت به محیط اطرافش بسیار حساس تر از باقی مردم باشد.
یکی از زیباترین مهارت ها و البته کاربردی ترین مهارت هایی که محیط بان ها در طول آموزش های خود پیدا می کنند، توانایی ردیابی حیوانات مختلف در طبیعت است. این افراد دوره های زندگی حیوانات مختلفی را که در حیات وحش تحت پوشش آن ها زندگی می کنند، رصد می کنند. آمار مرگ و میر این حیوانات را دارند. می توانند مسیر حرکت آن ها را در طبیعت ردیابی کنند.
همچنین از وضعیت شکار و تغذیه انواع حیوانات در طبیعت مطلع شوند. همچنین محیط بان ها دریچه چشم تمام مردم ایران رو به سمت طبیعت و حیات وحش هستند.
یکی دیگر از مهارت هایی که برای یک محیط بان شدن باید داشته باشید، توانایی حمل اسلحه و استفاده از آن است. هر چند که مجوز این کار، تنها به محیط بان هایی داده می شود. در این گونه گفته شده است: “مأمورین گارد محیط زیست برای انجام وظایف محوله بنا به تشخیص مدیر یا سرپرست مربوطه سلاحی راکه قانوناً سازمان در اختیار آنان می گذارد حمل می‌نمایند. “
برای یک محیط بان شدن باید بتوانید به گشت و کنترل های روزانه و شبانه در سرما و گرما، با موتور، ماشین یا پیاده روی در کوهستان، تپه ماهورها، مناطق جنگلی و حتی گشت قایقی در دریا، دریاچه ها و تالاب ها بپردازید.
در ایران نیز همانند دیگر کشورها، برای شغل هایی همانند محیط بان ها مشقات و مشکلات بسیاری وجود دارد. هر چند که سازمان محیط زیست کشور در طی سال های جاری به دلیل اتفاقات ناگواری که برای محیط بان ها افتاده است، حمایت خود را از این اشخاص بیشتر نموده است. با این حال، اگر می خواهید محیط بان شوید، باید خود را برای بدترین اتفاقات درون طبیعت آماده نمایید.
تمام آزمون هایی که برای محیط بان شدن برگزار می شود، از طرف سازمان حفاظت محیط زیست و جامعه محیط بانی کشور برگزار می شود. چه بسیار افرادی بوده اند که ابتدا اطلاع چندانی از این شغل نداشته اند و پس از قبول این شغل، عاشق آن شده اند. مگر می شود کسی عاشق طبیعت نشود!؟
برای محیط بان شدن باید ابتدا در یک آزمون عمومی شرکت نمایید. کسانی که در آزمون اول، رتبه کافی را کسب می کنند برای مصاحبه و مرحله دوم خواسته می شوند. کسانی که می خواهند محیط بان شوند و در آزمون استخدامی محیط بانی شرکت کنند باید شرایط عمومی زیر را داشته باشند:
- اعتقاد به دین مبین اسلام یا یکی از ادیان شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- داشتن تابعیت ایران
- عدم اعتیاد به دخانیات و مواد مخدر
- داشتن سلامت جسمانی و روانی و توانایی برای انجام کاری که استخدام می‌شوند
- نداشتن سابقه محکومیت جزایی موثر
- التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران
- انجام خدمت دوره ضرورت یا معافیت قانونی برای مردان
- عدم وجود هرگونه ممنوعیت استخدام در دستگاههای اجرایی توسط آراء مراجع قضایی و ذیصلاح
- به استناد قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان، داوطلبان استخدام نباید جزء نیروهای بازخرید خدمت دستگاههای اجرایی باشند
- داشتن حداقل بیست و دو سال سن تمام و حداکثر سی و دو سال لازمه این شغل است
- داوطلبان باید دارای حداقل قد ۱۷۰ سانتی متر باشند.
- با توجه به ماهیت شغل محیط بانی، داوطلب باید آمادگی لازم برای خدمت بصورت شبانه روزی در پاسگاه های محیط بانی استان مورد درخواست را دارا باشند.
- باید گواهینامه پایه دوم یا ســوم و موتورســیکلت را داشته باشید.
- باید در آزمون آمادگی جسمانی که از شما گرفته می شود، امتیاز لازم را دریافت کنید.
اگر تمام شرایط بالا را داشته باشید و در تمام این آزمون ها قبول شوید، ابتدا برای گذراندن دوره های محیط بان شدن وارد دانشکده محیط زیست می شوید.
- پست محیط بان راننده
- پست محیط بان نگهبان
- پست محیط بان اسلحه دار
- پست محیط بان جانشین
- پست محیط بان
- پست محیط بان قایقران
- و بسیاری دیگر که براساس نیاز سازمان محیط زیست مشخص می شود
محیط بان شدن و جنگلبانی یا روریارویی با شکارچیانی که برای رفع مشکلات مادی خود، حریم طبیعت را مورد دست درازی قرار می دهند، از جمه مشاغل سختی است که مشقت و دشواری های بسیاری را به همراه خود دارد. در نتیجه باید با تمام وجود عاشق این شغل بود تا بتوان در آن دوام آورد. در مجموع یادتان باشد که قرار نیست که حتما محیط بان باشید تا به فکر محیط زیست بیفتید.