ماشین گرفتگی در سفر چیست؟ آیا با معنای این کلمه آشنایی دارید؟ آیا می‌دانید چرا گاهی اوقات در ماشین و یا اتوبوس حالمان بد می‌شود آن‌قدر که دلمان می‌خواهد همان لحظه از ماشین پیاده شده و فرار کنیم؟! کنجکاوید بدانید آیا شما هم این شرایط را قبلا تجربه کردید؟ و یا مستعد این اختلال هستید؟ راه‌حل مقابله با این مشکل را می‌دانید؟ شاید هم آن‌قدر این پدیده را تجربه کردید که دیگر دل سوار شدن ماشین را ندارید و به دنبال درمان آن می‌گردید؟
تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل در تمامی نقاط جهان فقط در الی گشت.
چرا در ماشین حالمان بد می‌شود؟
حتما تجربه‌ی یک سفر لذت‌بخش با ماشین را داشتید. تماشای دیدنی‌های مسیر با ماشین و اتوبوس لذت سفر را دوچندان می‌کند. اگر کلمه دریازده تابه‌حال به گوشتان خورده است، باید بدانید که معادل این کلمه برای سفر با ماشین و اتوبوس هم وجود دارد که به اصطلاح عامیانه و رایج آن «ماشین گرفتگی» می‌گویند. ماشین گرفتگی در سفر از جمله دلایلی است که باعث می‌شود در ماشین حالمان بد شود. چرا؟ راه‌حل چیست؟ با الی گشت همراه باشید تا بیشتر با این اختلال آشنا شویم و راه‌حل‌های جلوگیری از آن را کشف کنیم.
اختلال حرکتی یا به‌اصطلاح ماشین گرفتگی Motion Sickness یکی از اختلالات شایع در هنگام استفاده از وسایل نقلیه است و در اثر حرکت ایجاد می‌شود و می‌تواند برای تعدادی از افراد مشکلاتی را ایجاد نماید. این مشکل می‌تواند در حرکت‌های واقعی یا تجربیات مجازی هم رخ دهد.
جالب است بدانید یونانیان و رومیان باستان با این اختلال حرکتی (ماشین گرفتگی در سفر) آشنایی داشتند. حتی ناسا نیز به این مورد در تحقیقات خود توجه کرده است؛ بنابراین اگر دچار ماشین گرفتگی هستید، عجیب غریب نیستید! باید بدانید که این یک مشکل جهانی است که دیدن حرکت اشیا و یا حرکت دیگران می‌تواند باعث تحریک آن شود.
علت ماشین گرفتگی چیست؟
بین بیماری ماشین گرفتگی و دریازدگی تفاوتی وجود ندارد. هرچند این اختلال تهدیدکننده نیست، اما می‌تواند حس و حالتان را خراب و دمغ کند. ماشین گرفتگی در سفر ناشی از عدم تعادل میان چیزی که می‌بینید و چیزی که احساس می‌کنید، می‌باشد. در واقع این اختلال زمانی رخ می‌دهد که بین حواس مختلف شما ناسازگاری ایجاد شود. مثلا هنگامی که سوار یک وسیله نقلیه هستید، چشمان شما یک چیز می‌بیند، ماهیچه‌های شما چیز دیگری را احساس می‌کند و پیام مختلف دیگری به گوش داخلی شما ارسال می‌شود،
در نتیجهی ارسال این همه سیگنال مختلف به مغز، مغز نمی‌تواند به خوبی این اطلاعات را دریافت و تحلیل کند. به همین دلیل شما دچار سرگیجه و یا تهوع می‌شوید. به طور کلی و جامع بخواهیم بگوییم، اتومبیل به جلو حرکت می‌کند، اما بدن شما ساکن است و این عدم هماهنگی باعث بروز اختلال ماشین گرفتگی می‌شود.
نقش گوش‌ها در بروز ماشین گرفتگی
حتما از اهمیت گوش‌های داخلی برای حفظ تعادلمان باخبر هستید. وظیفه‌ی گوش داخلی ما، کنترل و حفظ تعادل بدن ما می‌باشد که بخشی از شبکه‌ای به نام سیستم دهلیزی هستند. سیستم دهلیزی ما شامل سه جفت کانال نیم‌دایره و دو کیسه است و وظیفه آن‌ها ارسال تمامی اطلاعات اطراف بدن به مغز می باشد. مایع درون کانال‌های نیم دایره‌ای با چرخش و حرکت سر، حرکت می‌کنند و تعادل ما را برقرار می‌کنند. این قسمت از گوش داخلی نسبت به جاذبه حساس است. در حقیقت تشخیص حالت و وضعیت بدن شما، اینکه همین حالا ایستاده‌اید یا دراز کشیدید، به عهده گوش داخلی شماست که این پیام را به مغزتان مخابره می‌کند.
نقش مغز در بروز ماشین گرفتگی
حالا که از اهمیت گوش داخلی خبردار شدیم، بهتر است کمی به مغز توجه کنیم. مغز ما به طور پیوسته در حال دریافت داده‌های مختلف از هر نقطه‌ی بدن است اما گاهی اوقات مغز، سیگنال‌های گیج‌کننده‌ای دریافت می‌کند. به طور مثال زمانی که در یک هواپیما نشسته‌اید احساس می‌کنید در حال حرکت هستید اما پیام ارسالی از چشمان شما به مغز می‌گوید که به نظر نمی‌رسد در حال حرکت باشید.
برعکس این قضیه هم صادق است. ممکن است در یک سفر دریایی طولانی، داخل سالن یک کشتی بی‌حرکت ایستاده باشید اما همچنان احساس کنید که در حال حرکت هستید.
هر اختلالی یک سری عوامل و نشانه‌ها دارد که با به موقع در نظر گرفتن آن‌ها می‌توانیم از تشدید آن اختلال و یا بیماری جلوگیری کنیم. علائم ماشین گرفتگی در سفر می‌تواند به‌سرعت ظاهر شود. همین‌طور می‌تواند پس از پایان حرکت هم به همان سرعت رفع شود. علائم شایع این اختلال عبارت‌اند از:
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- سردرد
- رنگ‌پریدگی پوست
- عرق سرد
- بدخلقی
چه عواملی باعث بروز اختلال ماشین گرفتگی در سفر می‌شوند؟
- قرار گرفتن در صندلی عقب خودرو و عدم دید به جلو
- خواندن کتاب در ماشین
- خیره شدن طولانی به صفحه موبایل در ماشین
- عدم دریافت هوای کافی در ماشین
- تعریق
- سوزش
- تنگی نفس
- خواب‌آلودگی
- احساس ناراحتی و حس بد در طول راه
- خمیازه کشیدن متعدد
ماشین گرفتگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
وجود هر کدام از علائم و نشانه‌هایی که در بالا اشاره کردیم، حاکی از این اختلال است. اما جای هیچ ترس و نگرانی نیست. بیشتر موارد ماشین گرفتگی از نوع خفیف و قابل درمان توسط خود فرد می‌باشد. در صورتی‌که این علائم به صورت حاد تشدید یابند، نیاز به توجه و مراقبت پزشکی دارد. پزشک می‌تواند با معاینه گوش و چشمان شما این اختلال را تشخیص دهد و پس از آن درمان موردنظر در خصوص بیماری گوش، تعادل و سیستم عصبی را برایتان تجویز کند. البته ممکن است این مشکل ژنتیکی باشد!
هنگامی که حرکت متوقف می‌شود، اختلال ماشین گرفتگی نیز متوقف می‌شود و فرد به‌تدریج احساس بهتری پیدا خواهد کرد. در موارد نادر، ماشین گرفتگی در سفر به دلیل مشکل در گوش داخلی اتفاق می‌افتد. این اختلال می‌تواند به دلیل تجمع مایع یا عفونت در گوش باشد. همچنین بیماری پارکینسون می‌تواند از عوامل بروز ماشین گرفتگی باشد.
بگذارید اول از هر چیز خیالتان را از بابت یک موضوع راحت کنم! ماشین گرفتگی در سفر مسری نیست! اما هر کسی می‌تواند دچار ماشین گرفتگی شود. این اختلال می‌تواند در برخی افراد شایع‌تر باشد. افرادی که بیشتر مستعد اختلال ماشین گرفتگی هستند شامل:
- افراد سالمند
- خانم‌های باردار
- کودکان بین ۵ تا ۱۲ سال
- افرادی که سابقه سردردهای میگرنی دارند.
خب اگر تا این لحظه به این نتیجه رسیدید که شما هم از این اختلال رنج می‌برید، با انجام یک سری اقدامات ساده می‌توانید از بروز علائم ماشین گرفتگی جلوگیری کنید یا آن‌ها را کاهش دهید.
- بهتر است یکی دو ساعت قبل از سفر، داروی ماشین گرفتگی در سفر مصرف کنید.
- هنگام سفر با ماشین شخصی و یا وسایل حمل‌و‌نقل عمومی، صندلی کنار راننده، در سفرهای دریایی، درست در مرکز کشتی و یا روی عرشه، در هواپیما صندلی‌های بال هواپیما و در قطار صندلی‌های رو به جهت قطار و کنار پنجره، بهترین مکان نشستن برای شماست چون این قسمت‌ها کمتر دچار حرکت شده، ایستایی بیشتری دارند. همچنین شما دید واضحی به افق دارید و می‌توانید هوای کافی دریافت کنید.
- اگر به دستگاه تهویه و یا کولر دسترسی دارید آن را روشن بگذارید و در صورت نبود تهویه، پنجره را باز نگه دارید.
- همچنین بهتر است در طول سفرتان چه با اتومبیل، چه با هواپیما و چه با قطار کتاب نخوانید و به جای آن به بیرون و یک فاصله‌ی دور نگاه کنید.
- هروقت احساس ناخوشی کردید، صندلی خود را به عقب هل دهید و دراز بکشید.
- بسته نگه‌داشتن چشم‌ها و چرت زدن، می‌تواند اختلاف ورودی بین چشم‌ها و گوش داخلی را حل می‌کند.
- جویدن آدامس و یا خوردن اسنک‌های ساده اثر فوق‌العاده‌ای بر کاهش ماشین گرفتگی در افراد دارد.
- پیش از سفر غذای سنگین نخورید.
- زیاد آب بنوشید.
- از مصرف الکل خودداری کنید.
- از غذاهای چرب و تند و اسیدی قبل و حین سفر خود پرهیز کنید.
- از بوی عطر تند و سیگار اجتناب کنید.
- از چیزهایی که نمی‌توانید تغییر دهید دوری کنید. به‌عنوان مثال، سوار قایق‌های تندرو نشوید. امواج و حرکات شدید می‌توانند شما را بیمار کنند. اگر نمی‌توانید از آن اجتناب کنید، دارو را از قبل مصرف کنید.
- با پزشک در مورد درمان‌های مختلف صحبت کنید. این درمان‌ها ممکن است شامل نوارهای فشار (که روی مچ دست پوشیده می‌شود) باشد.
در صورت ادامه‌دار بودن علائمتان بیش از یکی دو روز، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
داروهای رایج برای درمان ماشین گرفتگی در سفر شامل بنادریل، درامامین و اسکوپولامین می‌شوند.
- بیشتر پزشکان آکادمی آمریکا، اسکوپولامین را توصیه می‌کنند که حالت تهوع را تسکین بخشیده و شما را خواب‌آلود نمی‌کند. اسکوپولامین به صورت برچسب موجود است که ۶ تا ۸ ساعت قبل از سفر در پشت‌گوش قرار می‌گیرند.
- جویدن آدامس اسکوپولامین – بررسی تیمی از متخصصان نشان داد که بیماران می‌توانند دارو را از روی گونه جذب کنند.
- آنتی‌هیستامین‌ها نیز مفید هستند، اما سبب خواب‌آلودگی‌تان می‌شود و آنتی‌هیستامینی‌های غیر خواب‌آوری که شما را گیج خواب نکند در درمان ماشین گرفتگی یا پیشگیری از آن مفید نخواهد بود.
- پرومتازین – باید ۲ ساعت قبل از سفر مصرف شود. تاثیراتش ۶ تا ۸ ساعت طول می‌کشد. عوارض جانبی‌اش ممکن است شامل خواب‌آلودگی و خشکی دهان باشد.
- سیکلیزین – دارویی بسیار موثر است و باید حداقل ۳۰ دقیقه قبل از سفر مصرف شود. برای مصرف کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود.
- دیمن هیدرینات – هر ۴ – ۸ ساعت یک بار مصرف شود.
- مکلیزین (بونین) بهتر است یک ساعت قبل از سفر مصرف شود. این دارو برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود و عوارض جانبی‌اش می‌تواند شامل خواب‌آلودگی و خشکی دهان باشد.
- برای رفع و تسکین حالت تهوع ناشی از اختلال ماشین گرفتگی، از داروی آنتی امتیک استفاده کنید که برای درمان تهوع و استفراغ به کار می‌رود.
نکات دریافت دارو
البته در نظر داشته باشید برای دریافت بعضی از این داروها نیاز به نسخه پزشک دارید اما برخی از آن‌ها را می‌توانید به راحتی از داروخانه‌ها تهیه کنید. بهتر است در مورد انتخاب بهترین و مناسب‌ترین داروی درمانی با پزشک خود مشورت کنید. این داروها زمانی بهترین تاثیر را دارند که یک الی دو ساعت قبل از حرکت مصرف شوند.
اگر در حین سفر، احساس حالت تهوع شدیدی به شما دست داد، با خوردن چند عدد بیسکویت ساده یا چوب‌شور و آب خالص می‌توانید این احساس را برطرف کرده و یا کاهش دهید. همچنین زنجبیل نیز برای رفع حالت تهوع مفید و تاثیرگذار است. می‌توانید یک ساعت و نیم قبل از سفرتان، یک تا دو گرم زنجبیل میل کنید تا بروز احساس تهوع پیشگیری کنید.
مطالعات نشان داده که تلقین مثبت هم می‌تواند از بروز اختلال ماشین گرفتگی در سفر جلوگیری کند. قبل از سفر با صدای بلند به خودتان بگویید: «من این بار دچار ماشین گرفتگی نخواهم شد». استفاده از تکنیک‌های تنفسی نیز کمکتان می‌کند علائم ناخوشی را تسکین بدهید.
هنگام بروز ماشین گرفتگی چه اقدامتی انجام دهیم؟
اگر قبل از سفر هیچ دارویی برای این اختلال مصرف نکردید و حین راه دچار ماشین گرفتگی در سفر شدید:
- آرام باشید.
- چیزی پیدا کنید که بتوانید روی آن تمرکز کنید.
- چه نفس عمیق بکشید. با بستن چشمان خود و یا چرت زدن، می‌توانید به رفع این شرایط کمک کنید.
- به یک جسم ثابت نگاه کنید. (اگر سوار قایق هستید به افق نگاه کنید. اگر در اتومبیل هستید، از شیشه جلو به دوردست نگاه کنید.)
- هوای تازه تنفس کنید و سیگار نکشید.
ماشین گرفتگی در سفر یک اختلال غیرمسری است که در بسیاری از افراد می‌تواند بروز پیدا کند. الی گشت شما را با این اختلال، عواملی که باعث بروز آن می‌شوند و راه‌های درمانی آن چه با متدهای طبیعی و چه داروهای شیمیایی آشنا کرد. همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، پس قبل از آماده شدن برای سفر خود، برنامه‌ریزی مناسب کرده و با اقدامات لازم از بروز این اختلال پیشگیری کنید. توجه داشته باشید که برای مصرف داروهای شیمیایی بهتر است، سرخود عمل نکنید و قبل از آن با پزشک خود مشورت کرده و عوارض دارو را مورد بررسی قرار دهید. همچنین خوردن غذاهای سبک پیش از سفر، انتخاب درست صندلی و استراحت کافی نیز کمک زیادی به کنترل علائمتان خواهند کرد.
سوالات متداول
۱.چگونه بفهمیم مستعد ماشین گرفتگی هستیم یا نه؟
ممکن است همه‌ی ما به نوعی ماشین گرفتگی را به صورت خفیف حین حرکت زیاد در مدت زمان طولانی تجربه کرده باشیم. جالب است بدانید اگر ذهنتان را زیاد درگیر ماشین گرفتگی کنید به آن مبتلا می‌شوید!
۲.چرا رانندگان اتومبیل کمتر از سرنشینان دچار این اختلال می‌شوند؟
علتش این است که مغز راننده از دستورات حرکتی برای کنترل اتومبیل استفاده می‌کند و می‌تواند حرکت را پیش‌بینی کند؛ بنابراین پشت فرمان نشستن می‌تواند از ماشین گرفتگی پیشگیری کند.
۳.چرا آمار اختلال ماشین گرفتگی در زنان بالاتر از مردان است؟
این موضوع می‌تواند به هورمون‌ها هم مربوط باشد. هورمون استروژن و قرص‌های کنترل زایمان که حاوی استروژن، یا مکمل‌های استروژن هستند می‌تواند باعث بروز ماشین گرفتگی در بانوان شوند.
مطالب مرتبط
افراد دیابتی این نکات مهم را در سفرهایتان حتما رعایت کنید!
نکات بسیار مهم پرواز برای خانم های باردار
جت لگ یا پرواز زدگی: علل، نشانه ها و درمان