قلعه الموت یک موزه تاریخی زنده و واقعی است. متعلق به قرن پنجم هجری قمری و مقرری مستحکم برای حسن صباح و یاران او. حسن صباح در اصل بنیانگذاری دولت اسماعیلیون را بر عهده داشت. مخالف صددرصد سلجوقیان بود و چون فعالیت های نظامی متعددی انجام داد، به شهرت زیادی نیز دست پیدا کرد. قلعه الموت تاریخی منجمد شده است که در عین زنده بودن به خوابی عمیق فرو رفته. این دژ شما را با قدم نهادن در دل خود به گذشته ای که به تمام ما تعلق دارد، خواهد برد. گشت و گذار امروز ما درد دل الموت است.
قلعه الموت همان بخشی از ایران است نشانگر فرقه اسماعیلیون بوده و نام حسن صباح را در ذهن ما زنده می کند. حسن صباح فردی بود که به مدت ۳۵ سال در این قلعه زندگی کرد و به عنوان یک رهبر، مبارزه ای تمام عیار را برعهده گرفت. البته این قلعه بر اساس اسناد و مدارک موجود در زمان صفویه یک زندان بوده است. تحقیقات نیز نشان می دهند که قلعه الموت در کنار تمام نقش هایی که داشته، یک محل زندگی بسیار عالی برای اشخاصی که رتبه اجتماعی آن ها بالا بوده نیز به حساب می آمده است. مساحت این قلعه ۲۰ هزار مترمربع است و در سال ۱۳۸۱ دولت ایران آن را در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رساند.
این قلعه بر روی یک صخره کاملاً سنگی قرار گرفته که در حال حاضر برای راحتی بازدیدکنندگان پله های سنگی در قسمت جاده وردی آن تعبیه کرده اند. بیشتر گردشگران در زمان رسیدن به ورودی این قلعه برای استراحت کردن و تازه کردن نفس خود، بر روی سکو ها یا زمین می نشیند. یک تابلو در قسمت ورودی قرار دارد که در کنار معرفی کردن حسن صباح، این فرد را خداوندگار الموت نیز خطاب کرده است. در حال حاضر کل قلعه را با سقف هایی از جنس برزنت پوشانده‌اند و در بعضی از قسمت ها نیز توضیحاتی ضمیمه شده است. البته ورود به برخی از قسمت های درونی قلعه ممکن نیست. این قلعه با توجه به موقعیتی که دارد، چشم انداز زیبایی را برای عکاسی به شما ارائه می کند. شما از محل قرارگیری این قلعه می توانید رودخانه اندج، دشت وسیع گازرخان و دره الموت را مشاهده کنید.
قلعه زیبای الموت درست بر بالای یک صخره کاملاً سنگی با ارتفاع ۲,۱۶۳ متر قرار گرفته است. این قلعه در قسمت شمال شرقی روستای گازرخان و درست در منطقه الموت شهر قزوین است. برای دسترسی به این قلعه شما یک مسیر بسیار پر پیچ و خم را در مقابل خود دارید. تقریباً یک ساعت باید پیاده روی کنید تا در انتها به این قلعه باشکوه برسید. البته اگر در فصل بهار عازم دیدار با قلعه الموت شوید، باید این مژده را به شما بدهیم که چشم انداز اطراف شما بی نظیر است. ناگفته نماند که پله ها کمی صعب العبور هستند. اما دقیقاً بعد از ۴۵ دقیقه کوهپیمایی کردن شما به قسمتی از تاریخ و فرهنگ ایران یعنی قلعه الموت خواهید رسید.
آدرس: استان قزوین، معلم کلایه، قسمت شمال شرقی روستای گازرخان.
اگر از شهر تهران قصد سفر به قزوین و دیدار با قلعه الموت را داشتید، باید بدانید که تقریباً فاصله این قلعه تا تهران ۴ ساعت یا ۲۴۰ کیلومتر است. همچنین اگر تاکنون به قزوین رفته باشید هم می دانید که مسافتی ۱۰۵ کیلومتری در مقابل شما قرار دارد که طی کردن آن تقریباً دو ساعت و ۳۰ دقیقه به طول میانجامد. در انتها شما می توانید صعودی دلپذیر و لذت بخش به قلعه الموت داشته باشید که همچون جواهری بر نگین این کوه سنگی می درخشد.
نکته جالبی که در مورد قلعه الموت باید به آن اشاره کرد این است که این قلعه از هر چهار طرف به دره مشرف است. به همین دلیل تنها ورودی که دارد در ضلع شمال شرقی و در قسمت انتهایی این ضلع تعبیه شده است. نحوه ساخت و ساز آن نیز دقیقاً به دلیل ساختار دفاعی و استراتژیک قلعه بوده. ضمن اینکه در روزگار قدیم با ساختن برج های دیده بانی و حفر کردن خندق در اطراف قلعه ها و دره ها، از آن ها محافظت می کردند.
در ادامه بد نیست بدانید که نام این قلعه از ۲ بخش “اَل” و “اَموت” شکل گرفته که “اَل” به معنای “آلوه” یا “اَله” و در اصل به تعبیری یعنی “عقاب” و اَموت” به معنای آموختن است. بر اساس روایت های مختلف پادشاه دیلمی به واسطه یک عقاب از موقعیت این محل اطلاع پیدا کرده و تصمیم می‌گیرد در آن یک قلعه بنا کند. ضمن این که نام آن را آشیانه عقاب می گذارد. برخی از افراد نیز بر این باورند که “اَموت” در زبان گیلکی و همینطور مردم دیلم، به معنای “آموخت” تعبیر می شود. یعنی در اصل کلمه “الموت” یعنی “عقاب آموخت”. ضمن اینکه “ابن اثیر” معنای این کلمه را “تعلیم عقاب” تعبیر کرده است.
در تاریخ این گونه آمده است که حسن صباح بعد از ترک شدن از دربار ملکشاه سلجوقی، برای آموزش اصول مذهب اسماعیلیون به مصر سفر کرد. بعد از اینکه از مصر بازگشت، به تمام کشور ایران سفر کرد تا یک مکان مناسب برای فعالیت های خود پیدا کند و در نهایت در قلعه الموت آرام گرفت. وقتی در سال ۴۸۶ حسن صباح قلعه را فتح کرد برای آن بهایی معادل ۳ هزار دینار به حاکم رانده شده وقت پرداخت.
دژ به دست حسن صباح فتح شد، ضمن اینکه فعالیت او در این مکان بیشتر نظامی امنیتی بود. سال ها بعد در سال ۶۵۴ قمری لموت به دست هلاکون فتح شد. وی کتابخانه آن را آتش زد و بعد از آن قلعه الموت به تبعیدگاه تبدیل شد. طی سال های بعد اسماعیلیون مجدداً قلعه را فتح کردند، اما دوام زیادی نداشتند. در زمان صفویه نیز این دژ تبدیل به یک زندان حکومتی شد.
قلعه الموت در زمان قاجار نیز تخریب شد و آجر های آن را برای ساخت و ساز استفاده کردند. حفاری برخی افراد سودجو برای دستیابی به گنج هم باعث شد که این قلعه به شدت آسیب ببیند. باستان شناسان نیز پیش از این فکر می کردند که این قلعه صرفاً یک زندان بوده. اما به مرور زمان مشخص شد که افرادی با رتبه های اجتماعی بالا و سرشناس، در این مکان زندگی می کردند.
به عبارتی قلعه الموت از ۲ قسمت قلعه بالا و قلعه پایین تشکیل شده. دیواره های این قلعه را کاملاً متناسب با وضعیت صخره ها در نظر گرفته و ساخته اند. به همین دلیل عرض دیواره ها در برخی از قسمت ها کاملا متفاوت است. از دور این قلعه نمایی شبیه به یک شتر خوابیده دارد. طول آن ۱۲۰ متر و عرض آن بین ۱۰ تا تقریبا ۳۵ متر است. مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه شامل آجر، سنگ، کاشی، تن‌پوش های سفالی، ملات گچ و کلاف های چوبی است.
این قلعه چهار برج داشته که از این چهار برج در حال حاضر تنها سه بر ج آن در اضلاع جنوبی، شرقی و شمالی بر جا مانده است. تنها ورودی این قلعه درست در قسمت انتهایی گوشه شمال شرق و کمی پایین تر از برج شرقی تعبیه شده. در این یک تونل در مقابل شماست که در دل سنگ ها کنده شده و طول آن ۶ متر و عرض آن ۲متر است.
ارتفاع این تونل نیز ۲ متر برآورد شده که گردشگران با عبور کردن از آن به راحتی می توانند دیواره جنوب غربی قلعه و همچنین برج جنوبی آن را مشاهده کنند. در سمت جنوب نیز یک اتاق در دل صخره ها قرار دارد که احتمالا آن را برای نگهبان تعبیه کرده بودند. همچنین دو اتاق هم در قسمت شمال غرب قرار دارد که یک چاله آب کوچک در یکی از اتاق ها تعبیه شده بوده. در قسمت شرقی، محلی برای اقامت نگهبانان و خانواده آن ها ساخته بودند.
ضمن اینکه چند آخور نیز برای حیوانات و همچنین سه عدد آب انبار کوچک و چند اتاق در بخش شرقی هم وجود دارد که در حال حاضر بیشتر آن ها تخریب شده اند. آب انبار های این قلعه از جالب ترین آب انبار های ایران هستند. سیستم آبرسانی هم با استفاده از تنبوشه ها از یک چشمه که در قسمت شمال قلعه قرار دارد، تامین می شده است.
برای یک اقامت دلنشین در الموت شما باید اول به معلم کلایه رفته تا هم از دیدن کوچه باغ های زیبا و طبیعت دلنشین آن لذت ببرید و هم خود را به الموت برسانید. بین دریاچه آوان و قلعه الموت، معلم کلایه قرار دارد که با قلعه الموت ۹ کیلومتر و با دریاچه آوان ۱۹ کیلومتر فاصله دارد. برخی از سکنه در این منطقه سوئیت ها و اقامتگاه های کوچکی را تعبیه کرده اند که گردشگران می توانند با اجاره کردن آن ها اقامتی جذاب را در این منطقه تجربه کنند.
همچنین روستای گازرخان که یکی از نزدیک ترین مناطق به الموت محسوب می شود هم، اقامتگاه ها و سوئیت هایی برای اجاره دادن دارد. البته سکوت معلم کلایه چیز دیگری است. در ادامه روستا های اطراف الموت نیز اقامتگاه های متعدد بومگردی بنا کرده‌اند که در کنار غذا های لذیذ و جذاب محلی تجربه ای بی نظیر را برای شما رقم میزنند. اگر تمایل به اقامت در هتل هم داشته باشید هتل نویذر در روستای گرمارود سینا یک گزینه مناسب به حساب می آید. فاصله این هتل با قلعه الموت فقط ۲۰ کیلومتر است.
با در نظر گرفتن موقعیت کوهستانی قلعه الموت باید به شما بگوییم که این منطقه به شدت سردسیر است. پس بهتر است که در انتهای بهار و ابتدای تابستان مقصد قلعه الموت را برای سفر انتخاب کنید. در این زمان این منطقه هوای بسیار معتدلی دارد و شما از سفر خود نهایت لذت را خواهید برد. ضمن اینکه طبیعت نیز یک پارچه سبز و با طراوت است و شما با مناظر بی نظیری در این منطقه رو به رو هستید.
بد نیست بدانید که الموت حتی در تابستان نیز شب های بسیار خنکی دارد. پس حتماً با خود لباس گرم کافی به همراه داشته باشید. برای پیاده روی و کوهپیمایی طولانی برای رسیدن به این قلعه نیز حتما از عینک آفتابی، ضد آفتاب، کلاه، آب آشامیدنی، کفش مناسب و لباس گرم استفاده کنید. در نهایت دوربین عکاسی نیز از جمله ملزومات سفر به قلعه الموت است که می تواند تصاویر بی نظیری را برای شما به یادگار ثبت کند. البته چند درصد هم احتمال بارش باران وجود دارد که بد نیست حتماً با خود چتر و بارانی هم ببرید.
در نهایت اگر تصمیم گرفتید که به الموت سفر کنید، بد نیست که از دیدنی های اطراف آن نیز لذت ببرید. دریاچه آوان یکی از جاذبه های بسیار دلپذیر در اطراف این قلعه است که در کنار طبیعت بکر و دست نخورده آن، می تواند یکی دیگر از دیدنی های منطقه الموت باشد. این دریاچه ۷۵ کیلومتر با شهر قزوین فاصله دارد و چون به قلعه الموت نزدیک است، می تواند گزینه بعدی شما برای بازدید باشد. بیشتر گردشگرانی که به این محل می‌روند معمولاً در اطراف دریاچه چادر می زنند و اقامت بی نظیر را تجربه می کنند. روستای بسیار زیبای آوان هم از جذابیت های دیگر این منطقه است که اقامتگاه های متعدد و متنوع بومگردی فراوانی در آن تعبیه شده اند. در سفر به الموت، از غذا های لذیذ محلی غافل نشوید.
در این مطلب از زیبایی های قلعه الموت و محیط اطراف آن برای شما گفتیم. البته در سال های اخیر این قلعه به شدت مورد بی مهری قرار گرفته. فرسایش ایجاد شده به واسطه بارش باران و وزش باد و تابش آفتاب در کنار حفاری های متعددی که به طمع رسیدن به گنج در این قلعه رویداده، سبب شده تا روند تخریب آن سرعت بیشتری پیدا کند. شاید بد نباشد که بدانید زمانی یک کتابخانه با ۴۰۰ هزار جلد کتاب مرجع و خطی در این قلعه وجود داشته که متاسفانه در زمان هجوم مغول آتش گرفت و کاملا از بین رفته است. در هر حال اگر تصمیم شما برای سفر، شهر قزوین بود توصیه می کنیم حتی برای یک بار هم که شده خود را به بلندای قلعه الموت برسانید. از آن بالا بهتر می توان شاهد شکوه تاریخ و سکوت بی انتهای قلعه الموت بود.
۱ نظرات