قرمزی دریاچه ارومیه موضوع مورد بحث ما است، اما قبل از آن اجازه دهید تا کمی بیشتر با این دریاچه آشنا شویم. دریاچه ارومیه که طبق تقسیمات کشوری بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرار گرفته یک دریاچه آب شور در شمال غرب است. در سال های اخیر به دلیل تغییرات زیادی که در آن به وجود آمده موضوع مورد بحث در محافل خبری و دوستداران و حفاظت کنندگان محیط زیست بوده. این دریاچه بزرگترین دریاچه داخلی کشور ایران است و همینطور بزرگترین دریاچه آب شور در منطقه خاورمیانه به حساب می آید که نام ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا را هم به خود اختصاص داده است.
قرمزی دریاچه ارومیه را اگر بخواهیم به صورت تخصصی بررسی کنیم باید قبل از هر چیز به سراغ خشکسالی این دریاچه برویم. دریاچه ارومیه در سال های اخیر با بحران بی آبی بسیار زیادی روبرو بوده است که البته معضل قرمز شدن سطح آب آن هم به مشکل بی آبی و خشکسالی آن اضافه شده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید با توجه به تغییرات در شرایط جوی و اقلیمی این دریاچه، کروارگانیسم های ساکن در آن هم تغییر کرده و رنگ این دریاچه را نسبت به گذشته متفاوت کرده‌اند.
همانطور که گفتیم دریاچه ارومیه، دریاچه آب شور است و هرچه سطح آب آن خشک تر و کمتر شود، شوری آن هم بیشتر خواهد شد. ضمن اینکه کوچک بودن سطح دریاچه سبب شده است تا موجودات کوچک و میکروسکوپی که در آن زندگی می کنند رنگ آب آن را به رنگ نارنجی و قرمز تغییر دهند. بر اساس مشاهدات ناسا و تحقیقاتی که بر روی دریاچه ارومیه انجام داده است، این گونه برآورد شد که:
در ابتدای بهار و با وفور بارندگی و آب شدن برف ها، حجم زیادی از آب شیرین وارد دریاچه ارومیه می شود. همین موضوع سبب خواهد شد که میزان شوری آب دریاچه به شدت کاهش پیدا کند. اما در فصل تابستان و با افزایش دما و درست زمانی که دیگر ورودی آب شیرین این دریاچه مانند فصل بهار نیست، سطح خشکی دریاچه بیشتر شده، میزان شوری آب دریاچه افزایش پیدا می کند و باکتری ها و جلبک هایی که در آن فعال هستند شروع به فعالیت کرده و موجبات تغییر رنگ آب دریاچه را فراهم خواهند کرد.
مطالب مرتبط:
سوغات ارومیه، از خوشمزه ترین خوراکی ها تا زیباترین صنایع دستی !
حالا که از علت اولیه قرمزی دریاچه ارومیه مطلع شدیم بد نیست که کمی تخصصی تر این مورد را بررسی کنیم.
محافظان محیط زیست، محققان و پژوهشگران از سال های گذشته بارها متوجه این موضوع شده بودند که آب دریاچه ارومیه در فصل تابستان با افزایش دما و به حداقل رسیدن ورودی آب شیرین به دریاچه، از رنگ آبی و سبز به رنگ نارنجی یا قرمز تغییر پیدا می کند. همانطور که در قسمت قبل نیز اشاره کردیم علت این اتفاق فعال شدن بیش از اندازه جلبک ها و باکتری ها در آب دریاچه است.
به عبارتی فعال شدن جلبک ها و باکتری ها با گرم شدن هوا افزایش پیدا می کنند. این بدان معانست که با افزایش میزان شوری سطح آب دریاچه، تعداد جلبک های آبی رنگ و سبز رنگ کمتر شده و تعدد جلبک های قرمز رنگ به طرز چشمگیری افزایش پیدا می کند. در اصل جلبکی با نام جلبک “دونالیلا سالینا” که در حالت عادی رنگ آبی و سبزی دارد به محض گرم شدن آب و هوا، زیاد شدن تبخیر و همینطور افزایش پیدا کردن شوری آب دریاچه، برای اینکه بتواند در مقابل این میزان از شوری مقاومت کرده و همچنان فعال بماند رنگ خود را از رنگ سبز به رنگ قرمز تغییر می دهد.
نکته جالب اینجاست که در آب دریاچه ارومیه ۱۲ گونه از این جلبک زندگی می کند که به محض غلیظ شدن آب دریاچه و به واسطه حضور نمک، تغییر رنگ داده و قرمز می شوند.
جالب است که بدانید علاوه بر این جلبک ها، باکتری هایی هم هستند که در کنار آن ها تغییر رنگ داده و در همکاری با جلبک ها، رنگ سطح آب دریاچه را دگرگون می کنند. جالب است که بدانید در همین راستا باکتری “هالوفیت” که با شوری بیش از اندازه آب دریاچه به بهترین موقعیت برای رشد و گسترش دست پیدا می کند، یکی دیگر از مجرمان اصلی در تغییر رنگ آب دریاچه ارومیه است. به عبارتی این باکتری با گرم شدن هوا و بالا رفتن میزان شوری، شروع به رشد و تکثیر کرده و این ازدیاد جمعیت را با تغییر رنگ آب دریاچه ارومیه نشان می دهد.
این چند نکته را برای ملاقات با دریاچه ارومیه به شما گوشزد خواهیم کرد.
- نکته اول اینکه طبیعت متعلق به تمام مخلوقات است. خصوصا اکوسیستم های خاصی مانند دریاچه ارومیه که حفظ و نگهداری آن ها وظیفه همه ما است. پس در زمان سفر به این منطقه یا هر جاذبه گردشگری طبیعی دیگری، سعی کنید که از خود ردپایی برجای نگذارید.
- همچنین اگر قصد شنا کردن در این دریاچه را دارید، بدانید که قرمزی آب آن برای بدن ما هیچ ضرری نداشته و مشکلی ایجاد نخواهد کرد. اما بدلیل بالا بودن میزان نمک موجود در آب خصوصا در فصل تابستان، بهتر است که مدت زمان زیادی در آب دریاچه نمانید.
این مطلب به قرمزی دریاچه ارومیه ، دلایل و همینطور شناسایی مقصران اصلی آن اختصاص داده شد. همانطور که می دانید دریاچه ارومیه همانند سایر اکوسیستم های خاص و متفاوت ایران، یک سرمایه ملی و طبیعی به حساب می آید که در سال های اخیر به دلایل متعدد و مختلفی که در تمام آن ها انسان دخیل بوده است، به شدت مورد بی مهری و کم لطفی قرار گرفته. این دریاچه یک در دهه اخیر رو به خشکی رفته و جالب است که بدانید باز هم رد پای ما انسان ها در جای جای آن مشاهده می شود. در هر حال امیدواریم که مجدداً شاهد حال خوب و سلامت این دریاچه باشیم تا بتوانیم آن را به شکوه و رونق قبل برگردانیم.
۱۴ نظرات