نوروز یکی از قدیمی ترین مراسم ایرانیان باستان بوده است و تا به همین لحظه نیز مهم ترین عید مردم ایران به شمار می رود. شب عید مراسم و سنت های مخصوص به خودش را دارد که از گذشته تا به امروز نسل به نسل به ما منتقل شده است. رسم هایی مانند برپایی سفره هفت سین و یا غذاهای شب عید همه نشان دهنده اهمیت بالای عید نوروز در بین ایرانی ها است.
حتما تا به حال شنیده اید که غذای شب عید بسیاری از مردم سبزی پلو با ماهی است و بسیاری تمام تلاش خود را می کنند تا حتما در شب عید نوروز سبزی پلو با ماهی بخورند. اما تا به حال فکر کرده اید که این مسئله ریشه در کجا دارد؟ علاوه بر سبزی پلو یکی دیگر از غذاهای شب عید که طرفداران بسیار زیادی دارد، رشته پلو است. انتخاب غذای شب عید یکی از جذاب ترین کارهایی که از زمان های گذشته در بین مردم مرسوم بوده و هست. با ما همراه باشید تا در این مطلب از مجله گردشگری الی گشت به بررسی غذاهای شب عید و تاریخچه هر کدام از آن ها بپردازیم.
می توان به جرات گفت که سبزی پلو با ماهی محبوب ترین غذاهای شب عید به حساب می آید. ریشه و تاریخچه سبزی پلو با ماهی و اضافه شدن به رسم های ایرانی بسیار خواندنی است. شاید باورتان نشود که این غذا مربوط به حضرت سلیمان و انگشتر معروف اش می شود. با ما همراه باشید تا این داستان جذاب و خواندنی را با هم بخوانیم.
در داستان های قدیم آمده است که در یک زمان انگشتر حضرت سلیمان که قدرت های ماورا الطبیعه داشته است به دست یک دیو پلید می افتد و او با استفاده از قدرت انگشتر تکیه بر تخت پادشاهی می زند. در نهایت برای اینکه دیگر دست هیچکس به انگشر سلیمان نرسد آن را به اعماق ته کف دریاها می اندازد تا خیال خودش را بابت پادشاهی دائمی راحت کند. سلیمان در ابتدا تلاش کرد تا مردم را قانع کند که هنوز هم پادشاه حقیقی سرزمین خود اوست ولی مردم که از دیو پلید می ترسیدند سلیمان بدون انگشتر را همراهی نمی کردند.
در نهایت سلیمان که چاره ای به جز پذیرفتن این موضوع نداشت به شغل ماهی گیری روی آورد و به صید ماهی مشغول شد. مدت ها گذشت و سرانجام یک روز که سلیمان شکم ماهی تازه صید شده خودش را می شکافت با منظره ای عجیب رو به رو شد. انگشتر معروف درون شکم ماهی قرار داشت!
پس از آن سلیمان در میان مردم محبوبیت خود را دوباره به دست آورد و با کمک آنها توانست که در روز سیزدهم فروردین دیو پلید را از تخت پادشاهی پایین بکشد و باز هم خودش بر روی آن بنشیند. بعدها و با گذشت زمان سبزی پلو با ماهی تبدیل به یکی از غذاهای شب عید مردم ایران شد و هنوز هم نشانه ای است از پیروز شدن حق بر دیو پلید ستمکار!
علاوه بر داستان حضرت سلیمان و پیدا شدن انگشتر او در شب عید در شکم یک ماهی، روایت های دیگری نیز در مورد ورود سبزی پلو با ماهی به غذاهای شب عید وجود دارد. تا به حال به خود کلمه ماهی و معنای لغوی آن فکر کرده اید؟ ماهی به معنای یک ماه است. در زمان های گذشته از عبارتی مانند، ماهی یکبار هم نمی بینمش، زیاد استفاده می شده است و در واقع معنای اصلی این عبارت این است که هر ماه نیز طرف را نمی بینم ولی معنای کنایه ای آن بر می گردد به نوع آبزی ماهی که گرفتن و صیدش در زمان های گذشته بسیار سخت بوده است! در نتیجه در زمان های گذشته ماهی غذای کمیاب و اعیونی به شمار می رفته است.
مردم عادی از آنجا که به طور معمول! در شب عید دل خوشی داشته اند، سعی می کردند تا هر طور شده ماهی را به عنوان یکی از غذاهای شب عید بر روی سفره خود داشته باشند. ماهی هایی نیز که در انتهای فصل زمستان صید می شوند از تازگی و طراوت بسیار خوبی برخوردارند. در نتیجه خوردن سبزی پلو با ماهی علاوه بر اینکه پاسداری از فرهنگ های قدیمی است، برای بدن نیز بسیار مفید می باشد. بهتر است در پخت ماهی و مزه دار کردن آن از ادویه هایی مانند فلفل سیاه، دارچین، زنجبیل و آب نارنج استفاده کنید که طبع گرم دارند تا به اصطلاح سردی ماهی را بگیرید.
همانطور که متوجه شده اید در اکثر غذاعای شب عید برنج حضور ثابت و پر رنگی دارد. این را فهمیدیم که ماهی چگون توانست جای خود را سفره شب عید مردم ایران باز کند اما از چه زمان و به چه دلیل برنج به شکل های مخلف به غذاهای شب عید اضافه شد؟ برای پاسخ به این سوال باید بدانیم که در زمان های گذشته برنج به فراوانی الان پیدا نمی شده است و در واقع کالایی کمیاب و گران بوده. غذاهای شب عید آنقدر برای ایرانی ها از اهمیت بالایی برخوردار بوده است که آن ها با اضافه کردن برنج به ماهی سعی می کردند لذت خوردن غذای شب عید را دو چندان کنند. آن هم نه برنج ساده و سفید بلکه سبزی پلو که طمع و عطر فوق العاده ای نیز دارد.
کوکو سبزی یکی دیگر از غذاهای شب عید است که در بین مردم رواج بسیار زیادی دارد. مردم ایران از زمان های قدیم به خشک کردن سبزیجات، غلات و میوه برای جمع کردن آذوقه زمستان عادت داشته اند. علاوه بر ایران مردم کشورهای دیگر نیز از سبزیجات خشک شده برای پخت غذا استفاده می کنند. استفاده از این سبزیجات برای پخت کوکو سبزی در شب عید نیز کار مرسومی بوده است. کوکو سبزی غذایی سبک به شمار می رود و قابلیت هضم راحتی دارد. برای دادن یک طمع فوق العاده به کوکو سبزی می توانید به مواد آن زرشک و گردو اضافه کنید. مانند سایر غذاهای شب عید، کوکو سبزی نیز از ارزش غذایی بالایی برخوردار است.
رشته پلو از غذاهای شب عید در مرکز ایران به شمار می رود و بیشتر شهرهای مرکزی به جای سبزی پلو با ماهی از رشته پلو استفاده می کنند. بسیاری از تهرانی ها، اراکی ها، آذربایجانی ها و کرمانشاهی ها رشته پلو را به سبزی پلو با ماهی ترجیح می دهند. ریشه رشته پلو به آنجا باز می گردد که در زمان های قدیم مردم معتقد بوده اند که با خوردن رشته پلو می توانند سر رشته امور را به دست بگیرند و تا پایان سال بعدی به تمام مشکلات پیروز گردند.
در واقع رشته پلو نمادی از باز شدن گره تمامی مشکلات بوده است. این رسم و رسوم قدیمی در فرهنگ ایرانی ها جای خودش را ثابت کرده و پس از گذشت مدت زمان زیادی هنوز هم در بین مردم رواج دارد. در کنار رشته پلو از خوراکی های دیگری همچون کشمش، خرما، کوفته های گوشتی کوچک و یا مرغ نیز خورده می شود.
طرز تهیه و به وجود آمدن خود رشته نیز بسیار جالب است. در زمان های قدیم مردم پس از این که گندم را برداشت می کردند مشغول به تهیه آرد، نان و رشته های مخصوص می شدند. در واقع رشته مورد استفاده در رشته پلو از غذاهای شب عید، همان رشته آش است با این تفاوت که در روغن های گیاهی سرخ می شده تا رنگ قهوه ای پیدا کند و بافتش کمی سفت شود. جالب است که در زمان های قدیم و با امکانات کم مردم چقدر غذاهای متنوع و سلامتی را مصرف می کرده اند!
از آنجایی که همه مان در روز عید انواع و اقسام آجیل را نوش جان می کنیم، اصطلاحا طبع بدنمان را حسابی گرم می کنیم! برای خنک کردن بدن چه چیزی بهتر از خوردن یک آش پر از سبزیجات؟ آش رشته یکی از غذاهای شب عید است که علاوه بر طمع و مزه خوبی که دارد، به واسطه وجود حبوبات و سبزیجات مختلف، سلامت غذایی بسیار خوب دارد و برای عملکرد سالم بدن تان مفید است.
عید نوروز یکی از عیدهای باستانی مردم ایران است و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. معمولا تمامی خانواده ها و افراد سعی می کنند تا با بهترین حالت و با خوردن خوشمزه ترین خوراکی ها به مصاف عید نوروز بروند. غذاهای شب عید ایرانی ها همه از ارزش غذایی بسیار بالایی برخوردارند و علاوه بر آن تاریخچه و ریش های جالبی نیز در دل خود قرار داده اند. سبزی پلو با ماهی، رشته پلو، کوکو سبزی و آش رشته از محبوب ترین غذاهای شب عید هستند که در سفره مردم ایران پیدا می شود.