شط الجدید بیابانی در تونس، شبیه ترین نقطه زمین به مریخ!

شط الجدید بیابانی شور در تونس

دریاچه شط الجدید یا شط الجریر دریاچه ای فصلی با حوضه های بسته و شور در جنوب کشور تونس است. لغت شط در زبان عربی به معنی دریاچه ای است که در فصل های گرم سال خشک است اما در زمستان پر از آب می شود. شط الجریر با ۷۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت بزرگترین شط است که نزدیک به مرز کشور الجزیره قرار دارد. هزاران سال پیش شط الجریر قسمتی از دریای مدیترانه بود. جاده ای با ارتفاع زیاد دور تا دور این شط ساخته اند که دسترسی به آن را آسان سازند. بخش شرقی این دریاچه نیز شط الفجاج نامیده می شود. برای دانستن جزئیات بیشتر آن با الی گشت همراه شوید.

موقعیت جغرافیایی

مطالب مرتبط:
۱۲ ماجراجویی غافلگیر کننده در تونس
راهنمای سفر به تونس

معنی ترجمه لغوی نام آن از زبان عربی می شود تالاب سرزمین نخل ها. شط الجریر در ارتفاع ۱۰ تا ۲۵ متری از سطح دریا قرار گرفته است. شکل آن را بر روی نقشه شبیه به یک گرگ می دانند. پهنای آن تغییرات بسیاری دارد. در کم عرض ترین حالت ۲۰ کیلومتر در مقابل طول کلی ۲۵۰ کیلومتر می باشد. در زمان های مختلف رنگ آن به رنگ های سفید، سبز و بنفش تغییر می کند. این شط پهناورترین سطح نمک در صحرای بزرگ آفریقا است. آب و هوای آن شرایط گرم و داغ بیایانی را دارد. آب و هوای خشن و خشک که میانگین بارش سالانه آن به ۱۰۰ میلی متر هم نمی رسد.  در نقشه زیر می توانید محل دقیق شط را ببینید.

در برخی از روزهای گرم تابستان دمای هوا به ۵۰ درجه سانتی گراد و حتی بالاتر از آن نیز می رسد و شدت تابش نیز در آن بسیار بالاست که موجب تبخیر شدید آب دریاچه می شود. در فصل زمستان ریزابه هایی (به رودهایی که بدون این‌ که مستقیماً به دریاچه، دریا یا اقیانوس بریزند به رودی بزرگ ‌تر بپیوندند ریزابه یا شاخه ی رودخانه گفته می‌شود) کوچکی دریاچه ریخته شده و کمی آب وارد آن می کنند.

سراب در شط الجریر

بازدید از دریاچه شط الجریر تجربه ای متفاوت و تکرار نشدنی است که اگر شما از آفتاب شدید فراری نیستید آن را به شدت به شما پیشنهاد می کنیم.  در بازدید از آن با مناظر عجیبی رو به رو خواهید شد. هنگامی خورشید بر روی سطح آب شور دریاچه می درخشد بازتاب نور به همراه دمای زیاد موجب ایجاد خطای دیدهای عجیب یا همان سراب می شود. در زمان های گذشته کاروان های زیادی توسط شط فریب خوردند و از مسیر اصلی دور شدند.

چیزی که امروز خیال همه را از گم شدن در شط راحت می کند فروشگاه های بسیاری است که در مسیر شط انواع نوشیدنی و سوغاتی های منطقه را می فروشند. از این فروشگاه ها در فیلمبرداری فیم جنگ ستارگان استفاده شد. البته شط هنوز هم کاملا بی خطر نیست و تمام کسانی که قصد بازدید از شط دارند باید به آن توجه کنند. گاهی اوقات به خاطر باد شدید سطح مسیر با شن پوشیده می شود و عبور از آن دشوار می شود، برخی افراد نیز نمی توانند در گرمای زیاد طاقت بیاورند و برایشان سفر خوشایندی نخواهد بود.

دریاچه ای بسیار شور

آب این دریاچه بسیار شور است و مواقع خشک سالی آن زمین ها سراسر با نمک پوشیده می شوند. به رانندگان مسیر توصیه شده که از مسیر اصلی جاده خارج نشوند چرا که ممکن است روی پوسته نازکی از نمک بروند که برایشان خطرآفرین خواهد بود. در هر دو طرف مسیر کانال هایی ایجاد شده که آب وارد آن ها می شود. رنگ آب بسته به زاویه دید شما متفوات خواهد بود و از صورتی تا سبز تغییر می کند. همواره می توانید بلورهای نمک را درون آن ببینید.

اقامت گاه های امن

چندین پناهگاه در اطراف شط الجرید قرار دارند. اولین آن ها Debebcha  است که مامن بربرها بود و چون همواره با حرکت شن ها خانه پر از آن ها می شد در حال حاظر متروکه شده است. پناه گاه بعدی Yardangs  اقامت گاهی فرسوده و سنگی است که بالاتر از سطح زمین قرار گرفته و طوفان شن زیر شن ها مدفون نمی شود و تنها لایه ای خاک بر روی آن می نشیند اکثر اوقات بازدید کنندگان اسمشان را با پاک کردن خاک روی دیوارهای آن می نویسند.

دریاچه شط الجریر در فیلم ها و کتاب ها

• سری فیلم های جنگ ستارگان در این محل ساخته شد.
• ژول ورن در کتاب هجوم دریاها این شط را توصیف کرده است.
• فرانک هلر در کتاب هزار و یک شب قصه از آن آورده است.
• نورمن داگلاس در کتاب Fountains in the Sand که کتابی علمی تاریخی است نیز از شط سخن گفته است.

شط الجریر سرزمینی شبیه به مریخ

دریاچه فصلی شط الجدید بیشتر سال را کاملا خشک است. روی سطح آن که مداوم در برابر تابش مستقیم خورشید قرار دارد  لایه ای از سدیم کلراید (نمک خوراکی) شکل گرفته است. به خاطر غلظت بالای یون ها سطح آن صورتی دیده می شود. بر طبق ماموریت های انجام شده اخیر بر روی سطح سیاره مریخ، شرایط آن سیاره با دریاچه شط الجدید شباهت های فراوانی دارد.

پروژه Europlanet   بیش از ۱۰۰ آزمایشگاه و مرکز تحقیقاتی را به هم متصل می کند. این سازمان مکان هایی از زمین را که محیطی مشابه با سایر سیارات و قمرهای منظومه شمسی دارند در اختیار دانشمندان قرار می دهد تا روی آن ها مطالعه کنند و نکات لازم و نتایج تحقیقات خود را برای ماموریت های کاوش گرانه بعدی با هم به اشتراک بگذارند.

شط الجریر تازه ترین مورد کشف شده در زمینه این شباهت هاست و در حال حاضر تحت مطالعات اولیه زمین شناسی، کانی شناسی، آب و هوا و میکروبیولوژی قرار دارد. آن ها به مطالعه شباهت های بین دریاچه شط الجریر و نقاط معدنی سطح مریخ می پردازند.

منبع: sciencedaily.com