روستای خُرنج با سنگ‌های عجیب و افسانه‌ای خود معروف به سنگ‌های خُرنج، در نزدیکی شهرستان پیرانشهر استان آذربایجان غربی قرار دارد. این منطقه پر از سنگ‌های گرانیت بسیار خاص و منحصربه‌فرد است و یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه محسوب می‌شود.
برای خرید بلیط هواپیما و رزرو تورهای داخلی و خارجی از الی گشت روی عکس زیر کلیک کنید :
روستای خُرنج، منطقه‌ای مملو از سنگ‌های عظیم‌الجثه با اشکال عجیب است که در بخش لاجان شهرستان پیرانشهر استان آذربایجان غربی قرار دارد. فاصله این روستا از پیرانشهر تقریباً ۲۰ کیلومتر است.
آن‌طور که کهن‌سالان این منطقه تعریف می‌کنند روستای خُرنج در گذشته یک منطقه جنگلی بوده؛ اما به علت رفت و آمد عشایر، با گذشت زمان به یک راه ارتباطی بین پیرانشهر و مهاباد تبدیل شده است. از طرف دیگر در گذشته وجود چشمه‌های متعدد و آب و هوای خوب باعث می‌شده سیاحان و مسافران در این منطقه توقف کنند.
جالب است بدانید در اطراف روستای خرنج آثاری از یک دژ محکم کوهستانی، یک کتیبه و چندین تپه باستانی با قدمت قبل از اسلام یافت شده‌اند که برخی از آن‌ها توسط سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده‌اند. این آثار ارزشمند نشان‌دهنده تاریخ کهن این منطقه هستند.
امروزه بخش مسکونی قدیمی روستا در پایین‌دست سنگ‌های معروف این منطقه قرار دارند؛ اما خانه‌هایی که به تازگی ساخته شده‌اند بیشتر در حاشیه جاده روستا قرار دارند. این دو بخش توسط جاده از یکدیگر جدا شده‌اند.
در حال حاضر در قسمت شرقی روستا یک جاده وجود دارد که بخشی از آن آسفالت بوده و بخشی دیگر شوسه است. امتداد این مسیر به جاده «سه‌ی میدان مهاباد» و جاده نقده می‌رسد.
ریشه نام خرنج را باید در زبان کردی جستجو کرد. خرنج در زبان کردی به مکانی سنگلاخی گفته می‌شود و به علت وجود سنگ‌های زیاد در این منطقه، روستا به نام «خورنج» یا «خُرنج» معروف شده است.
سنگ‌های خُرنج، جاذبه‌هایی تماشایی در نزدیکی پیرانشهر هستند که هر بیننده‌ای را شگفت‌زده می‌کنند. این سنگ‌ها به شکل نواری در امتداد شرقی-غربی شمال روستا حدود ۲.۵ کیلومترمربع را اشغال کرده‌اند. برخی از این سنگ‌ها دارای نقش‌برجسته و کنده‌کاری شامل مار، پرند و شتر هستند.
به جز شکل عجیب‌وغریب، نکته جالب دیگر درباره سنگ‌های خُرنج، وجود نام برای هر یک از آن‌هاست. بیشتر این سنگ‌ها و نقاط مختلف بین آن‌ها دارای نام و نشان خاصی هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سنگ‌های سی‌کیل: از این نوع سنگ‌ها بیشتر برای ساخت سنگ قبر و مزار استفاده می‌شود.
- سنگ به رده ملا: این سنگ در زبان محلی به معنای «سنگ روحانی» است. «به رده ملا» نام سنگی است که مانند یک روحانی در میان سنگ‌های دیگر ایستاده است.
- سنگ‌های به رده سوران: این سنگ‌های قرمز رنگ کاملاً متفاوت از دیگر سنگ‌های خُرنج هستند.
- سنگ‌های هه ندو ره شان: این سنگ‌های سیاه و بزرگ پناهگاه امنی برای حیوانات مختلف مانند خرگوش‌ها، روباه‌ها، گربه‌های وحشی و گرگ‌ها محسوب می‌شوند.
- سنگ‌های به رد به ران: این دو سنگ از دیگر رشته سنگ‌های خُرنج کمی فاصله دارند و مانند دو قوچی که از گله گوسفند فاصله گرفته‌اند به نظر می‌رسند.
- به رد سابات: ساکنان روستای خُرنج از سنگ‌های «به رد سابات» به عنوان محل استراحت و نشیمن استفاده می‌کنند. این سنگ‌ها در مکانی مشرف به روستا قرار دارند.
- سنگ خه و خوش: این سنگ ظاهری مشابه یک ساختمان دارد و دارای پله و پنجره است.
- سنگ به رد کوره: این سنگ توخالی در کنار جاده ورود به روستا قرار دارد.
- سنگ‌های به رد حاجیله: سنگ‌های ایستاده «به رد حاجیله» محل مناسبی برای ساختن لانه لک‌لک‌ها محسوب می‌شوند.
- سنگ‌های کانی گولان: این سنگ‌های بزرگ درون خود یک چشمه دارند و یک درخت توت بلند در کنار چشمه آن‌ها رشد کرده است.
- دره خری میوان: این دره در میان سنگ‌ها قرار دارد و پر از انگور وحشی است.
- کلکه‌ی میرزاخان: در گذشته فردی به نام میرزاخان در این منطقه حکومت می‌کرد.
- منطقه جینگ جینگه: این منطقه در انتهای سنگ های خرنج و در ابتدای روستای کانی ملا قرار دارد. بر اساس روایت‌های موجود در این مکان قبرستانی با قدمت صدر اسلام وجود دارد.
در گذشته به علت وجود چشمه‌های فراوان در میان سنگ های خرنج، این سنگ‌ها به محل امنی برای لانه‌سازی لک‌لک‌ها تبدیل شده بودند. اما در سال‌های اخیر به دلیل فعالیت استخراج معدن و خشک شدن چشمه‌ها، دیگر لک‌لک‌ها تمایلی برای ساخت لانه روی این سنگ‌ها ندارند.
همچنین در سال‌های اخیر ۲ واحد معدن در این منطقه راه‌اندازی شده بودند. اما سنگ های خرنج به حدی سخت هستند که این کارگاه‌ها در مدت زمان کمی تعطیل شدند.
سنگ های خرنج در سال ۱۴۰۰ با حضور کارشناسان میراث فرهنگی به عنوان یک اثر طبیعی در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسیدند. همچنین دیگر مناطق تاریخی اطراف سنگ های خرنج مانند محوطه پلاساوی، زیوه، کانی نبی، گرد خه‌زینه و خانه اربابی روستای خرنج در فهرست آثار ملی کشورمان قرار دارند.
در حال حاضر سنگ های خرنج با شکل‌های عجیب و غریب و ظاهر متفاوت خود یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های اطراف پیرانشهر محسوب می‌شوند و در ایام مختلف سال پذیرای گردشگران داخلی و خارجی هستند.
افسانه‌ها و روایت‌های موجود زیادی درباره سنگ های خرنج وجود دارد. برخی از مردمان بومی روستای خرنج، سنگ‌های این منطقه را به داستان حضرت لوط نسبت می‌دهند و معتقدند مردم این شهر در گذشته مرتکب گناه شدند و خداوند آن‌ها را به سنگ تبدیل کرده است.
برخی دیگر معتقدند این سنگ‌های عظیم و عجیب دیوهای ظالمی هستند که به خاطر نفرین مردم، با خانه‌هایشان به سنگ تبدیل شده‌اند.
رابرت کرپورتر دیپلمات، جهانگرد و نقاش معروف انگلیسی که به باستان‌شناسی علاقه زیادی داشت در سال ۱۸۲۰ داستان‌هایی از سنگ های خرنج را از یک پیرمرد در بغداد شنید. پیرمرد به او گفته بود این سنگ‌ها مردمی بودند که نمی‌خواستند دین راستین اسلام را بپذیرند و به همین علت تبدیل به سنگ شدند.
رابرت کرپورتر راهی مهاباد و روستای خرنج شد و پس از مشاهده این سنگ‌ها در سفرنامه‌اش نوشت: «سنگ‌های عظیم و شگفت‌انگیز خرنج هیچ شباهتی به انسان‌های سنگ شده ندارند؛ اما کسی درباره زمان و دلیل تجمع زیاد آن‌ها با این اشکال اسرار‌آمیز در این مکان چیزی نمی‌داند.»
او معتقد بود سنگ‌ها قبور ساکنان قدیمی این ناحیه هستند و به ارمنی‌های مسیحی قتل‌عام شده توسط مسلمانان در صدر اسلام تعلق دارند. از دیگر افراد خارجی که از این محل بازدید کرده و اطلاعاتی درباره آن ارائه کرده‌اند می‌توان به سرهنری راولینسون، دیپلمات و شرق‌شناس بریتانیایی اشاره کرد.
در سال ۱۳۱۴، بهمن میرزا کریمی، باستان‌شناس، مصحح و مورخ ایرانی و اورال استاین، باستان‌شناس انگلیسی به این منطقه سفر کردند و از دیدن این صفوف منظم و اشکال عجیب و غریب شگفت‌زده شدند.
همچنین سامان زنده پیل، شخصی که درباره این منطقه پژوهش کرده، پس از دیدن سنگ های خرنج، آن‌ها را به سازه‌هایی مشابه انسان‌های ایستاده تشبیه می‌کند که بازدیدکنندگان را زیر نظر دارند. او اظهار می‌کند برخی از سنگ‌ها ظاهری متفاوت و مشابه دیگر موجودات مانند ماهی، لاک‌پشت و شیر دریایی دارند.
آقای سامان زنده پیل عجیب‌ترین سنگ این منطقه را سنگ هشت‌متری با ساختار دوتکه معرفی می‌کند که ظاهری شبیه به کف دست انسان دارد. او پس از بازگشت از سفر مهاباد عکس‌های خود را در اختیار دکتر نعمت اله رشیدنژاد، استاد زمین‌شناسی و پترولوژی قرار می‌دهد.
آقای رشیدنژاد جنس سنگ های خرنج را گرانیت تشخیص می‌دهد و معتقد است این سنگ‌ها هرگز روی پوسته زمین شکل نگرفته‌اند و در گذشته‌های دور ماگما بوده‌اند.
نکات مهم بازدید از سنگ های خرنج شامل موارد زیر هستند:
- در زمان بازدید از سنگ‌ها روی آن‌ها یادگاری ننویسید و سنگ‌ها را تخریب نکنید.
- هنگام بازگشت از روستای خرنج حتماً زباله‌های خود را در سطل زباله بیندازید و آن‌ها را در طبیعت رها نکنید.
- با توجه به کوهستانی بودن منطقه، بهترین زمان برای بازدید از سنگ های خرنج فصل‌های بهار و تابستان هستند.
- در سفرتان به این منطقه به فرهنگ محلی احترام بگذارید.
- اگر قصد داشتید شب را در منطقه بمانید می‌توانید در خانه‌های روستایی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی خرنج اقامت کنید.
برای دسترسی به روستای خرنج از مبدأ پیرانشهر می‌توانید از تاکسی دربست استفاده کنید. فاصله خرنج تا پیرانشهر از جاده اصلی تقریباً ۴۵ کیلومتر است. همچنین پیمودن این مسیر با ماشین شخصی امکان‌پذیر است و شما می‌توانید پس از رسیدن به مقصد از دیدن سنگ‌های عجیب این منطقه لذت ببرید.
در این مقاله درباره سنگ های خرنج صحبت کردیم. همان‌طور که گفته شد این سنگ‌های عظیم‌الجثه با اشکال عجیب خود در روستای خرنج، در نزدیکی پیرانشهر قرار دارند. سنگ های خرنج جاذبه‌هایی منحصربه‌فرد هستند که در کمتر جایی نمونه‌های مشابه آن‌ها وجود دارد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم حتماً از این سنگ‌ها بازدید کنید.
نکات عجیب زیادی درباره این سنگ‌ها وجود دارد. از جمله این نکات می‌توان به شکل ظاهری غیرمعمول، نام‌های جذاب و نحوه قرارگیری عجیب آن‌ها در کنار هم اشاره کرد.
سنگ های خرنج از جنس گرانیت هستند و درجه سختی بسیار بالایی دارند.
این سنگ‌ها در روستای خرنج و در نزدیکی پیرانشهر قرار دارند.
مطالب مرتبط :
سازه های عجیب ایران | سفری به دنیای عجایب