ساختمان شهرداری رشت، بنایی با معماری روسی در ایران

از شهر غالبا بارانی رشت یک تصویر پر رنگ در ذهن اکثر کسانی که به آن سفر کرده اند وجود دارد. این تصویر ذهنی یک میدانگاه بسیار بزرگ و زیبا است که یک حوضچه ی جذاب و یک ساختمان با شکوه سفید در اطراف آن قرار گرفته است. میدانگاه مورد نظر، میدان شهرداری و مهم ترین ساختمانی که در اطرافش قرار گرفته؛ ساختمان شهرداری رشت است که از اولین ساختمان های ویژه ی شهرداری در ایران می باشد. این ساختمان زیبا از لحاظ معماری با دیگر ساختمان های تاریخی دیگری که دیده اید فرق می کند زیرا الگوی آن ساختمان های یکی از شهرهای معروف روسیه یعنی سنت پترزبورگ می باشد. برای این که با ساختمان شهرداری رشت که این روزها تبدیل به یکی از جاذبه های بسیار زیبا و دیدنی این شهر شده است بیشتر آشنا شوید، در ادامه با ما در الی گشت همراه باشید.

مطالب مرتبط:
معرفی کامل شهر رشت
باغ محتشم، قدیمی ترین پارک شهر رشت
خوشمزه ترین غذاهای رشت

یکی از ساختمان های بسیار معروفی که در شهر باران وجود دارد و طرفداران پر و پا قرص خودش را هم دارد، ساختمان شهرداری رشت است که البته این آن را به عنوان عمارت و یا کاخ شهرداری هم می شناسند. در ابتدا و اصلا قبل از این که چنین ساختمانی به وجود بیاید، بلدیه ی رشت از طرف سازمان های بلدیه ی کل کشور (سازمان شهرداری های کل کشور) دستور پیدا کرد که ساختمانی با شکوه و مخصوص برای این کار بسازد. بر اساس منابع، ساخت این عمارت بسیار زیبا در بین سال های ۱۲۸۶ تا ۱۳۰۵ خورشیدی یعنی در حدود ۱۹ سال طول کشید تا ساخته شود و طرح آن توسط یک معمار با اصالتی آلمانی و ارمنی به نام سرداراف که در رشت زندگی می کرد ساخته شد. این معمار با نگاهی وسیع به ساختمان هایی که در شهر سنت پترزبورگ که پایتخت قبلی کشور روسیه و یکی از شهرهای معروف فعلی این کشور است، ساخته شد. درباره ی ساختمان شهرداری رشت نکته ی جالبی که وجود دارد این است که این عمارت از ابتدای ساختش تا به الان که ۸۵ سال از عمر ساخت آن می گذرد تنها به عنوان عمارتی برای شهرداری رشت مورد استفاده بوده است و هیچ وقتی تغییر کاربری نداده است.

برای این که با دیگر جاذبه ها و دیدنی های شهر زیبا و بسیار سر سبز و با صفای رشت آشنا شوید، ما مطالعه ی مطلب کامل و بسیار جذاب دیدنی های رشت، شهر بارانی ایران را به شما پیشنهاد می کنیم.

با توجه به این که چندین دهه از زمان ساخت این عمارت می گذرد و شهر رشت هم بزرگ تر و بسیار پیشرفته تر شده است، امروزه عمارت شهرداری رشت در تقسیم بندی های ۵ گانه ی شهرداری تبدیل به مرکزی ترین نقطه ی اصلی این شهر و به عنوان منطقه ی ۱ رشت معرفی می گردد. این ساختمان جدا از کاربری اداری که در حال حاضر دارد امروزه دیگر تبدیل به یک اثر تاریخی معاصر هم شده است. گواه این مدعا این است که کاخ شهرداری رشت در تاریخ ۲۶ آبان سال ۱۳۵۶ با شماره ی ۱۵۱۶ به ثبت رسمی آثار ملی ایران و سازمان میراث فرهنگی رسید. در ضمن به یاد داشته باشید که اگر مسافر شهر رشت هستید و دلتان خواست تا نگاهی به داخل این عمارت زیبا بیاندازید می توانید در ساعات اداری به آن مراجعه کنید و به داخل آن نگاهی بیاندازید اما این را هم باید بدانید که جاذبه ی اصلی، همان ظاهر بیرونی عمارت شهرداری رشت و ساختمان های اطراف آن است.

• آدرس: استان گیلان، شهر رشت، میدان شهرداری رشت

با این که تا حدودی جسته و گریخته به مستندات و حقایق تاریخی درباره ی ساختمان شهرداری رشت اشاره کردیم اما لازم می دانیم که به صورت کاملا واضح برای شما تاریخچه ی این ساختمان زیبا و با ارزش را بیان نماییم. درباره ی ساختمان بلدیه ی قدیم و شهرداری کنونی رشت باید بگوییم که قبل تر از این که این عمارت زیبا ساخته شود و کاملا تمام کارهای شهرداری و یا همان بلدیه سپرده شود، ساختمانی به نام خوشتاریا عنوان ساختمان شهرداری رشت را داشت. این ساختمان سفید رنگ به دستور بلدیه ی کل ایران و با طرح و پلان مهندس سرداراف ساخته شد. دستور ساخت این ساختمان را میرزا خلیل درست در ضلع غربی میدان این شهر داد. از آن جایی که شهر رشت از اولین شهرهایی بود که دستور شکل گیری شهرداری در آن داده شد اما جالب است که بدانید که ساخت این عمارت به سرعت انجام نشد و ساختش سالیان تقریبا درازی طول کشید. بالاتر به اسم میرزا خلیل خان اشاره کردیم و لازم می بینیم تا کمی درباره ی کسی که دستور ساخت این ساختمان را داد، اشاره ای کوچک نماییم.

میرزا خلیل خان در واقع یکی از مشروطه خواهان بسیار معروف بود که از طرف حکومت وقت این ماموریت را پیدا کرد که بلدیه های مختلفی را در شهرهای گوناگون تحت نظارت انجمن بلدیه و با همکاری رجال ادارای آن زمان همچون؛ ناصر التجار و یا حاجی میرزا ابوطالب ایجاد نماید. درباره ی تصمیمات این انجمن و ساخت ساختمان شهرداری رشت همین را بگوییم که با این که تصمیم ساخت و ایجاد آن سال ها قبل اتخاذ شد اما، تقریبا چند سالی شروع ساخت این کاخ طول کشید. به هر حال هر طور که بود کلنگ ساخت این بنا زده شد و در نهایت ساختمان زیبای شهرداری ساخته شد.

دست آخر هم این ساختمان برابر با یکی از مناسبت های دولتی در آن زمان افتتاح شد و طرح آن در روزنامه های مختلف آن دوره چاپ گردید. درباره ی میدان شهرداری رشت فعلی و جایی که ساختمان شهرداری در آن قرار گرفته باید این را بدانید که قبلا زمین این قسمت از شهر، یک تپه بوده است که امروزه دیگر از آن و مکان هایی که قبلا در آن وجود داشته، خبری نیست. درباره ی عمارت شهرداری رشت این نکته را باید بدانید که این عمارت در سال ۱۳۶۹ بر اثر زلزله ای که در شهر رشت آمد تا حدودی آسیب دید که بعدا توسط روبرت واهانیان مجددا مورد بازسازی قرار گرفت و به شکل امروزی خود که در سفر به این شهر می بینید، در آمد.

مجموعه ساختمان های میدان شهرداری رشت از ساختمان هایی همچون هتل ایران، موزه ی پست و کتابخانه ی ملی رشت می باشند که در کل شکل معماری آن ها با هر جای دیگری در این شهر و یا حتی ایران فرق می کند. با یک نگاه تخصصی تر از لحاظ سبک شناسی معماری، سبکی که ساختمان های میدان معروف رشت و همسایگان ساختمان شهرداری رشت دارند همگی از ساخت و سازهای ویژه ی سبک نئوگوتیک هستند. در ادامه ما این ساختمان ها را به شما معرفی خواهیم کرد.

میدان شهرداری رشت یکی از معروف ترین میدانگاه های این شهر است که به منطقه ی ۱ رشت هم معروف است. این میدان ۷ هزار متر مربع است و به عناون میدان بلدیه در زمان ها قدیم آن را می شناخته اند. میدان شهرداری رشت در ابتدا به این منظور ساخته شد که ساختمان های اداری و تجاری در آن قرار داشته باشد. این میدان امروزه جایگاه ساختمان هایی مثل موزه ی پست، ساختمان شهرداری رشت، کتابخانه ی ملی رشت و یا هتل ایران است. شکل امروزی میدان شهرداری رشت در سال ۱۳۵۰ و با دستور مستقیم حکومت وقت ایجاد گردید.

بعد از ساخته شدن مجموعه ساختمان های میدان شهرداری رشت، یک ساختمان ویژه ی دیگر هم به این مجموعه اضافه شد که برج ساعت نام داشت. این برج در آن زمان به عنوان نمادی مدرن از زمان شناسی و تجددی بود که جامعه ی ایرانی درآن سال ها به دنبال آن می گشت. این ساعت امروزه هم فعال است و هر ساعت به صدا در می آید. در واقع برج ساعت رشت، راس هر ساعتی به اندازه ی عدد ساعت زنگ هایش نواخته می شود و مردمی را که این صدا به گوششان می رسد را از زمان و ساعت جاری مطلع می کند. البته درباره ی برج ساعت باید بگوییم که ساختمان هایی با این در ایران در نقاطی دیگری مثل شهرهای ساری و یا تبریز هم ساخته شده اند که دارای شهرت بسیار زیادی می باشند.

این بنای تاریخی و قدیمی از جمله ساختمان های بسیار با ارزشی است که در همسایگی ساختمان شهرداری و در میدانگاه معروفش قرار گرفته است. شروع فرایند ساخت این هتل از سال ۱۳۰۸ بود و در نهایت در سال ۱۳۱۴ دیگر از آن بهره برداری نهایی انجام پذیرفت. روزی روزگاری این هتل قدیمی محل تردد معروف ترین ستاره های جامعه ی ایرانی و افراد مهم در رشت بوده اما امروزه به آن توجه زیادی نمی شود. ساختمان هتل ایران دارای زیربنای ۱۸۰۰ متری است و اگر برایتان سوال است که چرا از آن استفاده نمی شود باید بگوییم که؛ در فراز و نشیب های بسیاری که برای این ساختمان اتفاق افتاد، این ساختمان بارها به ارگان های مختلف سپرده شد تا این که آخرین بار سازمان میراث فرهنگی این هتل را خریداری نموده و در سال ۸۶ عملیات مرمت و بازسازی آن را آغاز کرد اما تا به الان موزه و یا کاربری دیگری در این هتل ایجاد نشده است.

یکی دیگر از بناهای معروف در کنار ساختمان شهرداری رشت، اداره ی پست است که در دوره ی حکومت پهلوی ها ساخته و ایجاد شده است. واضح تر که بگوییم ساخت این ساختمان در سال ۱۳۱۰ آغاز شد و بعد از گذشت دو سال یعنی در سال ۱۳۱۲ به پایان رسید. این ساختمان امروزه دیگر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به حساب می آید و در تاریخ ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۹ و با شماره ی ۳۴۷۹ به ثبت رسمی رسید. اداره ی پست رشت در قسمت شمالی میدان شهرداری این شهر قرار گرفته است.

این کتابخانه ی قدیمی که در قسمت غربی میدان قرار دارد، روزگاری به تصمیم رئیس اداره ی فرهنگی استان گیلان در زمینی که شهرداری رشت به او هدیه کرده بود؛ ساخته شد. آقای محمد علی تربیت زمانی که ساخت این کتابخانه را آغاز کرد، گویی جانمایی ساخت آن را به گونه ای در نظر گرفت که این کتابخانه درست در کنار ساختمان شهرداری رشت باشد. ساخت این کتابخانه در سال ۱۳۰۶ شروع شد اما ساخت آن تا سال ۱۳۱۳ به علت کسری بودجه ی ساخت، طول کشید. این کتابخانه، امروزه روز هنوز هم با وجود انتقادهایی که به مدیریت آن گاه و بی گاه می شود، پابرجا و استوار است. در حال حاضر این کتابخانه دارای ۱۵۰ هزار جلد کتاب چاپی است و در کنارش ۱۷۵۰ نسخه ی خطی هم نگهداری می شود که برخی از آن ها کاملا نایاب هستند. تخمین زده شده است که روزانه در حدود ۱۵۰۰ نفر از این کتابخانه استفاده می کنند.

+ آیا می توان از داخل ساختمان شهرداری رشت دیدن کرد؟

_ در ساعات اداری و در برخی از محیط های آن امکان بازدید وجود دارد.

+ به جز ساختمان هایی که در میدان شهرداری رشت قرار گرفته اند، از چه جاذبه هایی می توان در آن نزدیکی بازدید کرد؟

_می توانیم به شما پیاده راه علم الهدی، پارک سبزه میدان و بازار تاریخی شهر رشت دیدن فرمایید.

+ در اطراف ساختمان و میدان شهرداری رشت مرکز خرید و یا بازاری برای خرید کردن موجود هست؟

_ بعد از پارک سبزه میدان و در پیاده راهی که پیش روی شما قرار دارد در هر دو طرف شما، انواع مغازه ها، فروشگاه ها و بازار قدیمی و تاریخی شهر رشت قرار دارد. در ضمن، دست فروش ها و به اصطلاح بساطی های بسیاری در سر راه شما قرار دارند که می توانید از آن ها هر چه را که بخواهید خریداری نمایید.

+ آیا در میدان و در نزدیکی ساختمان شهرداری رشت، پارکینگ و یا جای پارک برای ماشین وجود دارد؟

_ واقعیت این است که اگر شما ماشین و یا وسیله ای دارید آن را در فاصله ی حداقل ۱۰۰ متری میدان پارک کنید زیرا هر چه به میدان شهرداری و ساختمان های معروف آن نزدیک تر می شوید، خیابان های پیش رویتان شلوغ و شلوغ تر می شوند.

تا به حال به شهر رشت سفر کرده اید؟ از میدانگاه معروف رشتی ها، ساختمان معروف شهرداری و دیگر جاذبه های اطرافش بازدید کرده اید؟ تجربه ی خود را برای ما کامنت نمایید.