زندان اسکندر یزد
شهر جهانی یزد مملو از جاذبه های تاریخی است که تماشا و گشت گذر در آنها، روزها و بلکه هفته ها زمان می خواهد، بناهایی که نشان از فرهنگ و تمدن غنی این شهر دارند و خلاقیت هنر ایرانی را به نمایش می گذارند به طوریکه توریست های خارجی زیادی مشتاق به بازدید از کهن شهر یزد هستند، حالا هم که این شهر جهانی شده است، بهانه ها برای سفر به یزد بیشتر و بیشتر. یکی از آثار باستانی این شهر، زندان اسکندر و یا همان مدرسه ی ضیائیه است که در صورت سفر به یزد، بازدید از آن به شدت توصیه می شود. در ادامه همراه الی گشت باشید.
مطالب مرتبط: مسجد جامع یزد، مسجدی حیرت آور با بزرگ ترین مناره دنیا گور دخمه چیست؟
ساخت بنای زندان اسکندر یزد در قرن هفتم هجری توسط شخصی به نام ضیاء الدین حسی رضی شروع شد و ساخت آن حدود ۷۴ سال طول کشید. این بنا در یکی از قدیمی ترین مناطق شهر یزد یعنی منطقه ی فهادان و در میدان امام، کوچه رختشوی خانه قرار دارد. از آنجا که زندان اسکندر یزد در یک محله ی قدیمی این شهر است، به جاذبه های گرشدشگری دیگری مثل بقعه ی دوازده اما هم بسیار نزدیک است و در واقع فقط چند قدم با آن فاصله دارد و به همین دلیل می توان در یک زمان به راحتی از ۲ شاهکار تاریخ یزد دیدن کرد.
طبق آنچه بر جای مانده است، بعد از اینکه اسکندر به ایران حمله کرد، در مسیر شهر ری که امروزه یزد است، زندانی ساخت و نام آن را کثه گذاشت و وجود این زندان را می توان اینگونه توجیح کرد که او، مخالفان خود را در این زندان نگه می داشته است. اما تغییر نام کثه به زندان اسکندر می تواند به دلیل خوف و هراسی باشد که مردم آن دوران از اسکندر داشته اند. به نظر می رسد که این زندان، اولین بنایی بوده که در یزد به دستور اسکندر ساخته شده بوده است.
از آنجا که شهر یزد در دوران فرمانروایی آل مظفر از نظر علمی و فرهنگی به واج رسید، به دارالعلم معروف شد و مدرسه ضیائیه هم در همین دوران بود.
معماری زندان اسکندر یزد
زندان اسکندر و یا همان مدرسه ضیائیه، معماری ساده اما در عین حال زیبایی دارد. در ساخت این بنا فقط و فقط از خشت خام استفاده شده است و خبری از کاشیکاری های تزیینی آنچنانی نیست. اگر چه این بنا تا حالا مورد بازسازی قرار گرفته و مرمت شده است اما می توان استفاده از خشت خام را دلیل ماندگاری آن دانست.
چاه وسط حیاط مدرسه ضیائیه
احتمالاتی فراوان در مورد چاه موجود در حیاط مدرسه ضیائیه وجود دارد که بیان‌کننده‌ی سیاه‌چال معروف مدرسه یا زندان اسکندر برای زندانی تبعیدیان زمان اسکندر مقدونی است؛ اما درواقع این گودال به علت فروریختگی پایاب در میان صحن آن ساختمان به وجود آمده که باعث ظهور چنین تصوراتی در بین مردم شده است. نکته‌ی دیگری که در مورد معماری این بنای عظیم تاریخی می‌توان ذکر کرد مربوط به تعمیر و مرمت آن است.
داخل مدرسه ضیائیه
احتمال ها و حدس های زیادی در مورد مدرسه ضیائیه وجود دارد که یکی از قوی ترین آن ها این است که بنایی که حالا می بینیم، به یکی از خانه های خاندان رضی بر می گردد. این بنا، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به خاطر خرابی هایی که در آن ایجاد شده بود، آسیب های زیادی دید و به همین دلیل دوباره با خشت مرمت شد تا شکل اولیه اش را از دست ندهد و با شماره‌ی ۷۷۰ در فهرست آثار ملی کشور توسط سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسید.