دیدنی های کردستان؛ بهشتی برای عاشقان طبیعت گردی!

راهنمای سفر به کردستان

کردستان با تنوع فرهنگی، طبیعتی بکر و زیبا، و تاریخی بسیار غنی، از جمله مقاصد توریستی محبوب در ایران است. سفر به کردستان می تواند به یک تجربه فرهنگی و گردشگری بی نظیر تبدیل شود که در آن می توان به دیدن جاذبه های تاریخی، باستانی، طبیعی و فرهنگی این منطقه، پرداخت. در این راهنمای سفر به کردستان، به معرفی دیدنی ترین جاذبه های این خطه زیبا خواهیم پرداخت.

دسترسی به کردستان | بهترین زمان سفر | اقامت در مقصد | شکم گردی | مناطق گردشگری در کردستان | مراکز خرید

موقعیت جغرافیایی کردستان

مطالب مرتبط:
روستای نگل در کردستان و ماجرای پیدا شدن قرآن تاریخی!
روستای تنگی سر سنندج، منطقه ای ناشناخته در کردستان
روستای زیبای ژیوار، هزار ماسوله ی کردستان

از لحاظ جغرافیایی استان کردستان منطقه است که از شمال غربی زاگرس تا شرق توروس امتداد پیدا کرده است و مساحتی برابر با ۵۰۰ هزار کیلومترمربع دارد. مطابق با آنچه که در سایت های مطرح وجود بیان شده حدودا ۳۰ میلیون کرد در جهان وجود دارد که و جمعیت زیادی از کردها نیز در خارج از مناطق کردنشین در شهرهای استانبول، تهران، آنکارا، کرج، ارومیه و کشورهای آلمان، سوئد، نروژ و اسرائیل سکونت دارند.

دسترسی به کردستان

برای دسترسی به کردستان می توانید هم به صورت زمینی اقدام به سفر کنید و هم هوایی! اگر بخواهید زمینی به سمت این استان بروید از تهران تا سنندج مرکز کردستان حدودا ۵۰۰ کیلومتر راه است. این مسیر را می توانید هم با اتوبوس بروید و هم با اتومبیل شخصی خودتان.

اگر هم ترجیح می دهید که راحت تر سفر کنید می توانید با هواپیما به سمت این شهر بروید.

فاصله کردستان با دیگر استان های ایران

• فاصله ی سنندج تا تهران ۴۹۴ کیلومتر
• فاصله ی سنندج تا اصفهان ۷۰۱ کیلومتر
• فاصله ی سنندج تا شیراز ۱۱۸۵ کیلومتر
• فاصله ی سنندج تا تبریز ۴۵۱ کیلومتر
• فاصله ی سنندج تا مشهد ۱۳۷۶ کیلومتر
• فاصله ی سنندج تا زاهدان ۱۸۰۶ کیلومتر
• فاصله ی سنندج تا بندرعباس ۱۶۰۵ کیلومتر
• فاصله ی سنندج تا اهواز ۶۱۶ کیلومتر

مختصری از تاریخ کردستان

ما در این اینجا متخصری از تاریخ مردمان کرد صحبت خواهیم کرد؛ کردها از نسل مادها بوده که پس از فروپاشی امپراطوری ماد همواره علیه امپراتوری‌های غیر کرد حاکم بر کردستان قیام کردند. نکته ی جالبی که درباره مناطق کردنشین باید بدانید این است که تا سال ۱۵۱۴ میلادی تمامی سرزمین های کردنشین یکی از ایالات ایران بوده است.

کردها دارای تاریخ درهم تنیده با دیگر ایرانیان هستند و به گویش‌ها و لهجه‌های مختلف از زبان کردی سخن می‌گویند.

زمانی که ترکمن های سلجوقی به روی کار آمدند در سال ۱۱۱۸ پادشاهان سلطان احمد سنجر برای اولین ایالتی به نام کردستان را در محدوده ی ایالت جبال به مرکزیت شهر کرمانشاه تاسیس کردند، از آن جا نام کردستان برای اولین استفاده شد.

این نام در منابع تاریخی از سال ۱۱۵۱ میلادی برای محدوده ‌ای در غرب خاورمیانه آن زمان کاربرد داشته‌ است.

بخش عمده ای از سرزمین کردستان که ایالتی از ایران محسوب می شده در زمان صفویه بر اثر حمله امپراتوری عثمانی در جنگی به نام چالدران در سال ۱۵۱۴ از تصرف ایران درآمد و در حال حاضر از آن ها با عنوان های کردستان ترکیه، کردستان عراق و کردستان سوریه یاد می شود.

آب و هوای کردستان و بهترین زمان سفر

کردستان در منطقه کوهستانی قرار دارد و یکی از مرتفع ترین استان های ایران به حساب می آید، مرکز این استان سنندج است که در فاصله ۵۱۲ کیلومتری تهران قرار دارد. سنندج از شهرهای سردسیر کشور است و در دامنه های کوه آبیدر قرار گرفته است. به همین دلیل آب و هوایی سرد و نیمه خشک دارد.

کردستان WEATHER

با توجه به شرایط آب و هوایی که این استان دارد اگر اهل سفرهای پرماجرای زمستانی نیستید باید بگوییم که بهترین زمان ممکن اواسط اردیبهشت تا اواسط مهر است. اما برای برای گردشگران علاقه‌مند به طبیعت بارانی هم، به علت بارندگی زیاد و سرسبزی منطقه، بهترین زمان فرودین و اردیبهشت است. طرفداران اسکی و برف هم بهتر است در فصل زمستان می توانند برنامه سفرشان را به کردستان برنامه ریزی کنند.

برای اقامت در کردستان نسبت به این که می خواهید در کدام یکی از شهرهای این استان بزرگ باشید می تواند شرایط متفاوتی داشته باشید. اما به طور کلی این را باید بدانید که مردم این خطه از ایران بسیار مهربان، مهمان نواز و خون گرم هستند و خیلی کم پیش آمده است که مسافری در این شهر احساس تنهایی کند.

شکم گردی در کردستان

نکته ی قابل توجهی که درباره استان کردستان وجود دارد این است که با توجه به این که از چشمه ها، رودخانه ها، دریاچه ها، غارها و آبشارهایش گفتیم تا جاذبه های طبیعی و خدادادی همه حا صحبت است اما شاید کمتر درباره غذاهای این استان تاریخی جایی شنیده باشیم! غذاهایی خاص با طعمی ناب که از مواد غذایی طبیعی این استان کوهستانی درست می شوند و عطر دیگری دارند. این غذاها همه با مواد اولیه تازه و سبزیجات گیاهی تهیه می شوند و بدون هیچ افزودنی ای بسیار مقوی اند.

محبوب ترین غذاهای کردی

شلکینه: یک نوع نام محلی است که خیلی ها در سفر به دنبالش هستند، تا آن را به عنوان سوغاتی بخرند و برای دوستان و آشناهایشان ببرند.

کلانه: غذایی شبیه به پیتزاست که اگر اهل فست فود باشید حتما از آن خوشتان می آید! در تهیه این غذا از سبزیجات و پیازچه استفاده می شود.

خورشت ریواس: کوهستانی بودن کردستان باعث شده که سبزی ها و گیاهان خوراکی ترو تازه زیادی داشته باشد؛

قایرمه: غذایی که ظاهر خارجی دارد! برای درست کردن قایرمه بعد از پوست کردن و خرد کردن کنگرها (و یا کرفس ها) آن ها را در سسی که غلظتی مثل ماست دارد غوطه ور و سپس سرخ می کنند. سس این غذا با تخم مرغ، آب، زعفران دم کرده، کره و آرد درست می شود.

دیگر غذاهای کردی عبارتند از:  آش عدس بلغور، آش دوغه وا، آش گزنه، کباب کردی، ماهی کباب، رشته رون، دلمه برگ مو، هتیمچه و ساوار

محبوب ترین دیدنی های کردستان

کردستان با تاریخ و فرهنگی غنی، دارای جاذبه های گردشگری متنوع و فراوانی است که هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می کند. از طبیعت بکر و زیبای کوهستان هایش، تا شهرهای باستانی و مراکز تجاری پر رونقش، کردستان یکی از مقاصد گردشگری محبوب در ایران است. در ادامه راهنمای سفر به کردستان، به بررسی محبوب ترین دیدنی های کردستان خواهیم پرداخت که هر کدام از آن ها دارای جذابیت های فراوانی هستند و سفر به کردستان را به یک تجربه بی نظیر تبدیل می کنند.

هورامان یا اورامان

راهنمای مسافرتی به کردستان بدون اشاره به منطقه دیدنی اورامانات کامل نخواهد بود. اورامانات نمادی از فرهنگ سنتی قوم هورامی است، یک قبیله کرد که از سومین هزاره قبل از میلاد در این منطقه زندگی می ‌کند. سکونت انسان در این دو دره در طول هزاران سال با شرایط سخت کوهستانی تطبیق یافته است. معماری شیب ‌دار، باغبانی بر روی سنگ ‌های خشک، پرورش دام و مهاجرت عمودی فصلی از ویژگی ‌های فرهنگ و زندگی سنتی مردمان هورامی است که در زمان‌ های مختلف سال در دشت و بلندی زندگی می ‌کنند.

به این منطقه هم اوران گفته می شود هم هورامان؛ در واقع معنی کلمه هورامان از دو واژه هور به معنای «خورشید» و آمان به معنای «آمدن» تشکیل شده که می شود خورشید آمد، اما در تلفظ های مردم رفته رفته این واژه به اورامان تبدیل شده است.

معماری پله ‌ای منطقه اورامانات به گونه ‌ای است که یک شکل مخروطی به کل منطقه داده است. در این نوع معماری، سقف هر خانه، حیاط خانه ‌ای است که روی آن قرار دارد. تعداد بیشتر خانه‌ ها در پایین و مکان قلعه باستانی در بالا، شکل مخروطی منطقه را تقویت می‌ کند. به دلیل شباهت آن با روستای ماسوله در شمال ایران، این شکل پله ‌ای در منطقه اورامان باعث شده است که به آن “روستای هزار ماسوله” نیز گفته شود.

سکونت مردم در ۱۲ روستای واقع در این منظره فرهنگی نشان می ‌دهد که این مردمان در طول هزاران سال، راهکارها و استراتژی‌ های پیشرفته ‌ای را برای حل مشکل کمبود زمین حاصل خیز در آب و هوای کوهستانی اتخاذ کرده اند. بر اساس سند های کشف شده در این منطقه، تاریخ سکونت در اورامانات به دوران پیش از ‌تاریخ برمی‌گردد و نشانه ‌های حکومت آشوری، مادی، هخامنشی و یونانی در این منطقه تایید شده است. ب

نام این منطقه از دو بخش، “هورا” و “مان” تشکیل شده است. “هورا” یا “آهورا” به نام اهورامزدا اشاره دارد. بخش دوم این نام، “مان” در زبان هورامی به معنی خانه است. ترکیب این دو کلمه با هم نام منظر فرهنگی اورامانات را می‌ دهد، که به معنی خانه اهورامزدا یا خانه خورشید است. منظر فرهنگی اورامانات/هورامانات بیست و ششمین اثر جهانی ایران و سومین منظر فرهنگی ایرانی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

• رود سیروان

از مهمترین رودخانه هایی که در کردستان جاری است و نامی بسیار آشنا دارد، رود سیروان است. این رود که تقریبا مسیر طولانی و پر پیچ و خمی را طی می کند. این رودخانه در بخش غربی و شمال غربی هورامان قرار گرفته و منطقه [هورامان] را به دو بخش تقسیم نموده ‌است. بیشترین بخش این رودخانه در شهرستان پاوه قرار دارد، این رودخانه از بخش رزاب و مریوان در کردستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از شمال غربی اورامانات، دوآب و شمال هرتا، رودخانه‌های ژاد رود، قشلاق رود، لیله، لوشه، زمکان، دشت حر به آن پیوسته و سپس وارد کشور عراق می‌شود

مریوان

یکی از شهرهای زیبا و مرزی است که در استان کردستان قرار دارد و با قرارگیری در مجاورت دریاچه های زریوار و اورامان طبیعت بسیار بکر و فوق العاده ای را به وجود آورده است. در مورد وجه تسمیه این شهرستان به نام مریوان، روایات متعددی وجود دارد. برخی معتقدند که «مراوی» در زبان کردی به معنای «جای مرغابی» است و این منطقه به دلیل برخورداری از دریاچه‌ی باتلاقی «زریوار» که زیستگاه تنوع جالبی از انواع مرغابی است، به نام مریوان شهرت یافته است.

• دریاچه زریوار در مریوان

راهنمای مسافرتی به کردستان را با دریاچه زریوار آغاز می کنیم. دریاچه یا تالاب زریوار که در ارتفاع ۱۲۸۵ متری از سطح دریا قرار دارد، یکی از منحصر به‌ فردترین دریاچه ‌های آب‌شیرین در جهان است که شرایطی مانند یک تالاب بین ‌المللی را دارا است.

در این تالاب هیچ رودخانه ‌ای وجود ندارد و آب آن از چشمه‌ های زیر دریاچه و آب شدن برف های کوه‌ های اطراف تامین می ‌شود. سطح دریاچه در زمستان به دلیل آب و هوای سرد یخ می ‌زند، اما نزدیک به ۶۰ نقطه در دریاچه به دلیل وجود چشمه ‌های زیرین دریاچه یخ نمی‌ زنند.

دریاچه زریور به عنوان یک پدیده بی ‌نظیر در زمینه اکولوژی و اکوسیستم آبزیان در کردستان، در یک دره نسبتاً بلند واقع شده و از دو طرف شرقی و غربی توسط کوهستان ‌هایی که با جنگل پوشیده شده ‌اند، احاطه شده است. این دریاچه دارای بسیاری از گونه ‌های ماهی، پرندگان و تنوع گیاهی است. به علاوه، زریوار به عنوان یک منطقه تفریحی معروف و زیبا شناخته شده و نقش بسیار مهمی در کشاورزی منطقه ایفا می‌ کند. صید در این دریاچه رونق داشته و در تعطیلات بسیار محبوب است.

بازارچه مرزی باشماق، نمایشگاه ‌های صنایع دستی، پارکینگ در کنار دریاچه، هتل چهار ستاره زریوار، هتل چهار ستاره نوروز در مریوان و واحدهای اقامتی از جمله امکانات گردشگری اطراف دریاچه هستند. اقلیم این منطقه در بهار و تابستان ملایم و خنک و در پاییز و زمستان سرد و خشک است.

آدرس: کردستان، شهرستان مریوان، سه کیلومتری غرب شهر، دریاچه زریوار

سنندج

سنندج یکی از زیباترین و توریستی ترین شهرهای غرب کشور است. با شروع فصل تابستان و گرم تر شدن هوا، سفر به این شهر نیز رونق بیشتری می گیرد. این شهر مرکز استان کردستان و البته دومین شهر بزرگ کرد نشین کشور است و جاذبه های تاریخی و طبیعی بسیاری را درون خود جای داده است. آب وهوای مطلوب در فصل گرما، وجود جاذبه های گردشگری بسیار و البته میهمان نوازی منحصر به فرد مردان و زنان قوم کرد، سنندج را به یکی از بهترین مقاصد گردشگری در تابستان تبدیل کرده است.

آبیدر

راهنمای مسافرتی به کردستان را با آبیدر ادامه می دهیم. آبیدر نام یک کوه است که در برابر شهر سنندج در استان کردستان واقع شده است. این کوه در جنوب غربی شهر قرار دارد. کوه آبیدر همچنین به زبان محلی به نام “آویر” نیز شناخته می‌ شود. این کلمه از آب دره یا از آب به در الهام گرفته شده است. این نام به دلیل وجود رودخان ه‌ها و چشمه‌ های آبی که از کوه‌ های اطراف سرچشمه می ‌گیرند و قنات‌ های تاریخی خسروآباد، آصف و وکیل را تغذیه می ‌کنند به این کوه داده شده است.

آبیدر از دو کوه آبیدر بزرگ که دو هزار و پانصد و پنجاه متر ارتفاع دارد و آبیدر کوچک که دو هزار و سیصد و پنجاه متر ارتفاع دارد تشکیل شده است.  آبیدر دارای جاذبه ‌های طبیعی بسیاری است. این جاذبه ها شامل مناطق معدنی شفا، ماماتکه، بنته، گویزه کویر، خر زنده، باغ امیریه، هفت آسیاب، بان شلانه، کچک قرآن و قله آبیدر است که برای استفاده کوهنوردان در آن یک پناهگاه ساخته شده است.

همچنین یک پارک جنگلی وجود دارد که در ارتفاع یک هزار و ششصد متر تا دو هزار و پانصد متر از سطح دریا قرار گرفته و در مساحتی حدود دو هزار و هشتصد کیلومتر مربع گسترش می ‌یابد. گیاهان این پارک جنگلی شامل درختانی مانند صنوبر سیاه، صنوبر ترکی، بید سیاه، سرو آریزونا و چنار است.

بیجار بام کردستان

اگر مسیرتان سمت بیجار افتاد، حتما بستنی های سنتی این شهر را امتحان کنید. بستنی هایی که طعم حل و گلاب آن طراوت و شادابی خاصی به شما می دهند. بیجار یکی از مرتفع ترین شهرهای ایران است که به آن لقب بام ایران را هم داده اند. آثار تاریخی نظیر بازار سنتی و قلعه قمچای و همچنین پیست اسکی نسار، از مکان هایی هستند که می توانید بازدید از آن ها را در برنامه خود قرار دهید.

سقز

احتمالا نام تپه زیویه را در کتب بسیاری مشاهده کرده اید. تپه باستانی زیویه که در گذشتگانی بسیار دور محل زندگی اقوام مانایی بوده، از مهمترین جاذبه های تاریخی شهر سقز می باشد. این شهر جاذبه های دیگری را نیز در دل خود جای داده است که بازدید از آن ها خالی از لطف نیست. مسجد تاریخی دومناره که مربوط به دوره افشاریان است و حمام حاج صالح که در بافت تاریخی شهر قرار دارد و یادگاری از دوران صفویه است، از جمله آثار ارزشمند سقز هستند.

بانه، شهری برای خرید

مطمئنا نام بانه به گوشتان خورده است. مخصوصا اگر اهل خرید کردن هستید. شهرت عمده این شهر مرزی به خاطر مراکز خرید آن می باشد و هر ساله سفرهای داخلی بسیار زیادی به این منظور به بانه انجام می شود. بنابراین اگر قصد خرید در این شهر را دارید، بهتر است در روزهای غیر تعطیل به آن سفر کنید.

کامیاران

یکی از شهرهای بسیار زیبا و جذابی که در فاصله ی ۶۵ کیلومتری جنوب سنندج قرار گرفته شهر کامیاران می باشد. این شهر دارای ۱۳۰ بنای تاریخی است که از این بین ۷۴ مورد از آن ها به ثبت ملی رسیده اند. یکی از زیباترین مناطق گردشگری که در این شهر وجود دارد روستایی به نام پلنگان است و به دلیل پتانسیل بالایی که در جذب گردشگر دارد یکی از پربازدیدترین مناطق گردشگری شهر کامیاران در کردستان محسوب می شود.

• روستای پلکانی پالنگان

مقصد بعدی در راهنمای مسافرتی به کردستان، پالنگان است. پالنگان یک روستا در فاصله یک کیلومتری از دره تنگیوار در شهرستان کامیاران، استان کردستان است. جمعیت پالنگان حدود هزار نفر است که به زبان کردی گویش اورامی صحبت می ‌کنند. مشخص نیست که کلمه “پالنگان” از واژه “پلنگ” یا کلمه “پال” به معنی پناهگاه در گویش کردی نشأت می ‌گیرد.

به دلیل اینکه پالنگان در کناره‌ های دو طرف دره واقع شده است، خانه‌ های آن ساختار بیسیار ویژه ای دارند و از سنگ ساخته شده ‌اند. منبع آب این روستا از رودخانه تنگیوار و ۲۰ چشمه در تنگیوار آبیاری می ‌شود. یکی از نقاط شگفت ‌انگیز درباره روستای پالنگان این است که چشمه‌ های آبی که در دره واقع شده‌ اند، منجر به ایجاد آبشارهای دیدنی می شوند.

رودخانه تنگیوار پس از پالنگان به رودخانه سیروان می ‌پیوندد. در فاصله یک کیلومتری جنوب شرقی روستای پالنگان در دره و کنار چشمه ‌ها، دژی محکم به نام “قلعه پالنگان” قرار دارد که نشانه‌ های آتشگاه ‌های باستانی و پل ‌های داخلی و خارجی این آثار را نشان می ‌دهد. این قلعه به دوران مادها برمی‌گردد.

علاوه بر این، در پالنگان هفت قلعه دیگر نیز باقی مانده که به آثار یک شهر باستانی دوره مادها تعلق دارند. همچنین در اینجا یک قبرستان یهودی از دوران هخامنشی با برخی نقوش بر سنگ قبرهای مربوط به قرن‌ های ششم و هفتم هم وجود دارد.

نوروز بزرگ ترین و مهم ‌ترین جشن برای ساکنان پالنگان همانند سایر مردم ایران است. در این جشن، همراه با موسیقی و رقص محلی، یک شعله بزرگ روشن می ‌شود. بنابراین توصیه می‌ شود به این روستای هیجان‌ انگیز، به خصوص در ایام نوروز سفر کنید.

مراسم پیرشالیار (یک آیین جمعی باشکوه)

یکی از مراسم‌های ویژه در منطقه هورامان کردستان، مراسم پیر شالیار است، مراسمی که مردم منطقه به  آن عروسی پیرشالیار می‌گویند و آیینی چندهزارساله است. این مراسم هر سال یکی در ۱۵ بهمن و دیگری در ۱۵ اردیبهشت در کردستان برپا می شود.

اما مراسم کومسای که به آن مراسم شکستن سنگ مقدس هم می‌گویند، کمی متفاوت‌تر است. مراسم کُومسای که در آخرین جمعه‌ قبل از نیمه اردیبهشت‌ ماه (۱۵ اردیبهشت) از اول صبح در مزار پیرشالیار در هورامان برگزار می‌شود، با فاتحه‌خوانی، دف نوازی و اجرای مراسم تلیله‌خوانی همراه است و در پایان هر مراسم سنگی را می‌شکنند که به باور مردم دوباره تا سال بعد رشد می‌کند.  مراسمی که در هربهار گردشگران زیادی را حتی از کشورهای مختلف به اورامان می‌کشاند در سال ۱۳۹۵ بیش از هشت هزار نفر برای تماشای این مراسم به اورامان سفر کرده اند.

کلام آخر

با توجه به گردشگر پذیری بالای کردستان و داشتن جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوان، سفر به این منطقه می تواند یک تجربه فرهنگی و گردشگری بی نظیر باشد. در این راهنمای مسافرتی به کردستان، به بررسی و معرفی مکان های این منطقه پرداختیم تا بتوانید برای سفرتان به این استان زیبا برنامه ریزی آگاهانه تری داشته باشید و از تجربه سفرتان حداکثر استفاده را ببرید.