دستاوردهای یونان باستان برای دنیای مدرن امروز چیست؟

تاریخ تاثیر بسیاری بر دنیای امروز داشته و ما تمدن امروز را مدیون گذشتگان هستیم. ابداعات و نو آوری های آنان، تجربیات، جنگ ها، پیروزی ها و شکست ها، نظریات، نوشته ها و هر چه در سرزمین های متمدن گذشته به وقوع پیوسته جهان امروز را شکل داده است. نمی شود از تاثیر گذشتگان حرف زد و به یونان باستان سفر نکرد. در این مطلب الی گشت را همراهی کنید تا برخی از جالب ترین دستاوردهای یونان باستان را به شما معرفی کنیم. در ضمن لازم است بگوییم که منظور از تمدن یونان باستان قرن هشتم تا ششم پیش از میلاد مسیح است.

مطالب مرتبط:
بندری به سبک یونانی در همسایگی ایران؛ آیوالیک ترکیه!
آیا قبرس جزیره ای یونانی است؟
زیباترین آمفی تئاترهای باستانی یونان و روم

مفهوم دموکراسی (demokratia، به معنی مردم [demos] در دست دارندگان قدرت [kratos]) در یونان باستان و حدود قرن ۵ قبل از میلاد در شهر آتن معرفی شد. حکومت نیمه دمکراتیک اسپارت در پلوپونز تاثیر زیادی بر دمکراسی در جهان گذاشت. ۶٬۰۰۰ نفر از شهروندان مرد بالغ عضور مجلس شورا بودند و مستقیما درباره مسائل مربوط به دولت و شهرشان رای گیری می کردند. در نتیجه می توان گفت که دمکراسی از اصلی ترین دستاوردهای یونان باستان است.

ایده هیئت های منصفه که برای رسیدگی و تصمیم گیری در مورد پرونده ها ایجاد شد از دستاوردهای یونان باستان برای دنیای مدرن و متمدن امروز که آن هم از شهر جنجالی آتن برخواسته است. در حالی که شواهد نشان می دهند که اعضای هیئت منصفه اغلب ثروتمندترین آتنیان دارای بیش از ۳۰ سال سن بودند. در این سیستم به پیش گیری از دریافت رشوه هم فکر کرده بودند و اغلب تعداد زیادی از اعضای هیئت منصفه، گاهی اوقات تا ۵۰۰ نفر برای اخذ تصمیم نظر می دادند.

در یونان باستان، تئاتر بخشی از جشنواره هایی بود که به افتخار دیونیسوس برگزار می کردند، با گذشت زمان خود تئاتر به یک رشته هنری مجزا تبدیل شد. مورخان معتقدند که تسپیس اولین هنرویشه تئاتر بود. ارسطو درباره او نوشته که خواننده بوده است. شنیده ها حاکی از آن است که وی شیوه نوینی را بنیان گذاشت که در آن هر خواننده شخصیت مختص خود را با نقاب اجرا می کرد، همان سبکی که بعدها تراژدی نام گرفت.

مناندر نیز از دیگر تاثیر گذاران روی دستاوردهای یونان باستان بود. او کمدینی بود که نمایشنامه های خود را برای خنداندن طبقات بالای اجتماعی می نوشت. ساتیر نیز بر روی اساطیر تمرکز داشت. نمایش نامه های متفاوت با سبک و سیاق خاص خودشان یک وجه مشترک داشتند، هدف تمامی آن ها بیان کردن دغدغه ها و مسائل روز شهر آتن بود.

احتمالا برایتان جالب باشد که بدانید در شهر باستانی المپیا، قدیمی ترین رویداد ورزشی دنیای مدرن و متمدن امروز متولد شد. سال ۷۷۶ قبل از میلاد، اولین بازی های المپیک برگزار شد. بازی ها به افتخار خدای خدایان، زئوس هر چهار سال برگزار می شدند و برجسته ترین ورزشکاران جهان باستان (مثل امروز) در آن شرکت داشتند. این عمل تا زمانی ادامه یافت که امپراطور تئودوسیوس در سال ۳۹۳ میلادی آیین های مربوط به بت پرستی را ممنوع کرد. سال ها بعد یعنی سال ۱۸۹۶ میلادی بار دیگرانجام اولین بازی های المپیک مدرن در آتن از سر گرفته شد. در واقع المپیک یکی از مهم ترین دستاوردهای یونان باستان در ورزش است.

آناکسیماندروس از فیسلوفان و دانشمندان یونان و شاگرد تالس بود. او اولین کسی است که نقشه جغرافیایی رسم کرده است. او بین سال های ۶۱۰ تا ۶۱۱ پیش ازمیلاد متولد شد. او در هنگام رسم نقشه هایش مفهوم عرض و طول جغرافیایی را مطرح کرد و آن ها را به کار برد. جالب است بدانید که آناکسیماندروس نقشه ای از مناطق مسکونی جهان نیز ترسیم کرد که ستون‌ های هرکول در غرب، لونیا در مرکز، بخشی از اروپا در شمال و حتی اتیوپی و نیل در جنوب نقشه مشخص شده بودند.

این روزها همه از زنگ ساعت های دیجیتالی تلفن همراهمان استفاده می کنیم و بزرگ تر ها ساعت های آنالوگ زنگ دار را نیز به یاد دارند. اما باید بگوییم که ساعت زنگ دار نیز از دیگر دستاوردهای یونان باستان هستند و بدون آن احتمالا تمامی افراد دنیای مدرن و متمدن امروز خواب می ماندند. گفته می شود که اولین ساعت زنگ دار توسط افلاطون طراحی شده است.

یک ساعت بزرگ آبی مجهز به مکانیسم یکپارچه برای زنگ زدن که مانند کتری سوت می کشید. شایعه می گوینند که او از ساعت زنگ دارش به عنوان نشانه آغاز سخنرانی هایش استفاده می کرد. یکی دیگر از مهندسان و مخترعان یونان باستان، از ساعت آبی همراه با عقربه برای نشان دادن زمان استفاده کرد. در زمان های خاص سنگ های کوچکی روی ناقوس می افتادند و صدای زنگ را ایجاد می کردند.

درست است که در زمان تمدن مصر باستان، بابل، دره ایندوس و … هندسه وجود داشت. اما اثبات حقایق هندسی با بکارگیری استدلال های قیاسی از دیگر دستاورهای یونان باستان برای ما است. هنوز هم قضیه های تالس، اقلیدس، فیثاغورس و ارشمیدس در مدارس و دانشگاه ها به عنوان پایه های هندسه تدریس می شود.

متفکران یونان باستان سعی داشتند در مورد دنیای فراتر از اساطیر یا دیدگاه های دینی توضیحی بیابند و به دنبال دلیل، مشاهده و شواهد تجربی بودند. با مطالعه جهان، دریاها و منظومه شمسی، سقراط، افلاطون و ارسطو، همانطور که می دانیم، نظریه هایی کلی را بیان کردند که فلسفه دنیای مدرن و متمدن امروز را شکل داد.

این یونانیان بودند که ایده استفاده از نور را از طریق فانوسی دریایی به عنوان راهی ایمن برای هدایت کشتی ها به بندر معرفی کرد. در واقع، اولین فانوس دریایی که تاکنون ساخته شده بود، در اسکندریه مصرقرار داشت. شهر اسکندریه سال ۳۳۲ پیش از میلاد توسط اسکندر تاسیس شد و بخشی از پادشاهی هلنیستی محسوب می شد. فانوس اسکندریه یا به زبان خودشان (فاروس) یکی از بلندترین سازه های ساخته شده انسان در دنیای باستانی است و بعدها تبدیل مدلی برای ساخت فانوس های دریایی دنیای مدرن و متمدن امروز تبدیل شد.

سوگندنامه بقراط توسط این پزشک اهل قرن پنجم یونان باستان نوشته شده است. او خدا را شاهد می گیرد تا استاد و شاگرد در مقابل یکدیگر از خودگذشتگی داشته باشند و تمامی تلالششان را برای بهبود حال بیماران و آسیب دیدگان انجام دهند. هیچ پزشکی برای اتانازی و سقط جنین به کسی کمک نکند و راز بیمار برای کسی آشکار نشود. همچنین پزشکان نباید رفتار ناعادلانه یا هرگونه سو استفاده با بیمارانشان داشته باشند.

در دوران باستان، امراض و بیماری ها را به عنوان مجازاتی از  سوی خدایان می پنداشتند و درمان هایشان با خرافات آمیخته شده بود. اما همه اینها زمانی که بقراط با بکار گیزی آزمایشات متعدد خلافش را ثابت کرد رو به تغییر نهاد و مردم قبول کردند که بیماری یک فرایند طبیعی است. برای او، علائم مریضی واکنش طبیعی بدن به بیماری ها بودند. در پی دستاوردهای یونان باستان به خاطر بقراط برای لقب پدر پزشکی را انتخاب کرده اند چرا که تلاش های او باعث شد تا دانشکده پزشکی و سوگندنامه بقراط فعالیت خود را آغاز کنند. این گونه امکان آموزش درست و اخلاقی برای افراد مختلف فراهم شد.

در میان نخستین کسانی که دریاها را می شناختند، یونان باستان به طور قابل توجهی به ساخت و ساز کشتی و ناوبری کمک کرد. یکی از دستاوردهای یونان باستان برای دنیای مدرن و متمدن لنگر است. در آن زمان ازکیسه های بزرگ یا سطل های پر شده با سنگ استفاده می شد. نسخه های بعدی کم کم شکل لنگرهای امروزی  و از جنس سنگ ساخته شدند.

امروز جرثقیل ها همه جای جهان دیده می شوند اما باید بگوییم آن ها هم دستاور یونانیان باستان هستند و مبدأشان به قرن ششم قبل از میلاد  مسیح می رسد. یونانیان باستان ماشینی را اختراع کردند که کار مردان قوی هیکل و حیوانات بارکش را انجام می داد و برای ساخت بناهای بزرگ از آن کمک می گرفتند. این امر از روی سوراخ های برجا مانده در سنگ ها و طناب هایی که با آن وسایل را بالا می کشدند مشخص است.

اگر ماشین داشته باشید، می دانید که کیلومترشمار وسیله ای برای اندازه گیری فاصله ای است که وسیله نقلیه طی کرده است. احتمالا تا به حال پیش خود فکر می کردید که همین سال های اخیر و با اختراع اتومبیل ابداع شده است که البته این ایده کاملا نادرست است. در یونان باستان کیلومتر شمار (odometer)  بر گرفته از کلمات (هودو) به معنی جاده و (مترون) به معنی اندازه گیری برای فاصله مسافت بین شهرها استفاده می شد.

اگر چه William Feetham  مخترع اجاق گاز اهل کشور انگلستان اولین کسی بود که دوش مکانیکی را در سال ۱۷۶۷ ثبت کرد، اما این یونانی های باستانی بودند که نخستین بار دوش گرفتند. یونانیان با استفاده از سیستم های فاضلاب پیشرفته و کانال های آب، دوش هایی را در سالن های ورزشی و مدارس کشتی گیری ساخته بودند تا ورزشکاران پس از تمرینات حمام کنند و تمیز شوند. بعدها، حمام هایی شامل اتاق های عمومی برای استفاده تمام افراد جامعه نیز ساخته شد.

ماراتن یکی دیگر از مهم ترین دستاوردهای یونان باستان برای دنیای مدرن و متمدن امروز است. ماراتن یا دوی اسستقامت در مسیری به طول ۴۲ کیلومتر و ۱۹۵ متر می شود و اگرچه بخش مهمی از المپیک است اما هر سال حدود ۵۰۰ مسابقه از آن در سراسر جهان برپا می شود. جالب است بدانید نام ماراتن برگرفته از نبرد میان سپاهیان ایران در زمان پادشاهی داریوش بزرگ با اهالی آتن است. در این جنگ آتن پیروز شد و یکی از سربازانش از شدت خوشحالی تمام مسافت  بین دشت ماراتن (محل درگیری) تا آتن را دوید و خبر پیروزی را به آنان داد. البته او پس از رسیدن به خاطر خستگی جان خود را از دست داد.

هرودوت را نخستین تاریخ نگار جهان می دانند و آثار به جای مانده از او یکی دیگر از دستاوردهای یونان باستان برا ماست. آغاز کتاب تاریخ او با این عبارت شروع می شود:

«هدف هرودوت هالیکارناسی از ارائهٔ نتایج پژوهش‌ هایش در این‌ جا آن است که گذر زمان، گرد فراموشی بر کارهای آدمیان و دستاوردهای بزرگ یونانیان و بربرها ننشاند و به ‌ویژه علت درگیری‌های این دو قوم روشن شود.» تا پیش از هرودت تاریخ به شیوه هومری نوشته می شد و تحقیق زیادی برای نگارش آن انجام نمی گرفت. او به جمع آوری و نگاه انتقادی رویدادهای تاریخی پرداخت و سپس آن ها رامستند سازی کرد، و سپس به صورت روایتی گردآوری شان کرد. تا قبل از او، لحظات خاصی را بزرگ نمایی می کردند و در مدح قدرمتندان تاریخ را می نوشتند.

احتمالا هیچ وقت فکرش را هم نمی کردید که دستگاه فروش اتوماتیک از دیگر دستاوردهای یونان باستان برای دنیای مدرن و متمدن دنیای امروز ما باشد. بیشتر افراد فکر می کنند که ماشین های فروش اتوماتیک متعلق به قرن بیستم هستند اما در واقع همه آنها به یونان باستان می رسند. قهرمانی اهل اسکندریه سیستمی را اختراع کرد که به صورت خودکار آب را بین عابدان بناهای مذهبی پخش می کرد. این دستگاه مجهز به مکانیسمی بود که پس از آنکه فرد سکه را در شکاف قرار می داد، آب از دستگاه خارج می شد.

اولین برج ساعت که به نام برج بادها شناخته می شود، در آتن نزدیکی آکروپلیس ۴۷ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده است. برج شامل ۸ شاخص خورشیدی و یک ساعت آبی (clepsydra) بود و تجار با نگاه کردن به آن می توانستند زمان تحویل محصولات خود را برآورد کنند، البته کاربرد دیگر برج ایستگاه هواشناسی بود. جالب است بدانید که برج ساعت امروز نیز همچنان در Plaka قرار دارد و گردشگران می توانند به بازدید از برج بروند. برج ساعت نیز یکی دیگر از دستاوردهای یونان باستان است که البته امروز نمونه های آن در سراسر جهان یافت می شوند.

منبع: theculturetrip