اصفهان به علت داشتن آثار تاریخی بسیار ارزشمند در بین گردشگران داخلی و خارجی شناخته شده است. اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی کشورمان با نام «دریاچه نمک خور» هم در این شهر قرار دارد. دریاچه نمک خور در اصفهان جزو قدیمی‌ترین منابع نمکی ایران بوده و از مهم‌ترین منابع پتاس در جهان است. با الی گشت همراه باشید تا با این مکان دیدنی بیشتر آشنا شویم.
مطالب مرتبط: آبشار پونه زار، تکه ای از بهشت گمشده در اصفهان کویر حلوان، پیوند کوه و ماسه آبشارهای پتاس، نگین طبیعت اصفهان ارگ قورتان در اصفهان، دومین بنای عظیم خشتی در ایران آبشار پونه زار، تکه ای از بهشت گمشده در اصفهان معرفی ۱۵ مورد از خانه های تاریخی اصفهان
ابتدا بیایید به معرفی دریاچه نمک خور در اصفهان بپردازیم. این دریاچه با نام‌های دیگری مانند «دریاچه نمک کویر مصر» و «دریاچه نمک خور و بیابانک» هم شناخته می‌شود. دریاچه نمک خور اصفهان با وسعت ۲۰۰۰ کیلومتر، بزرگ‌ترین دریاچه‌ی نمک فصلی ایران یا پلایا است. پلایا به زمین‌های کم‌ارتفاع یا حوضچه‌های رسوبی با تبخیر بالا گفته می‌شود که در بیابان‌ها قرار دارند. همچنین این دریاچه ۷۰۷ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و جزو کم‌ارتفاع‌ترین نقاط فلات ایران محسوب می‌شود.
دریاچه نمک خور در اصفهان به دلیل حرکت دائمی سفره‌های آب شور زیرزمینی و لجن‌های سیاه لایه‌های پایینی، نسبت به سایر دریاچه‌های نمکی، عمق کم‌تری (تقریباً ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر) دارد. این دریاچه‌ی نمکی از دو چاله‌ی شمالی و جنوبی تشکیل شده است. ۲۰درصد از سطح چاله‌ی شمالی با نمک سیاه که از لایه‌های زیرین به سطح کویر آمده‌اند پوشیده شده است. همچنین وسعت این چاله ۳ برابر چاله‌ی جنوبی بوده و ارتفاع آن از سطح دریا هم ۱۵ متر بیشتر از چاله‌ی جنوبی است. چاله‌ی جنوبی فقط ۵ درصد نمک سیاه دارد. تیز و برنده بودن این نمک‌ها باعث می‌شود هیچ حیوان و خودرویی نتواند در این منطقه تردد کند.
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سفر به دریاچه نمک خور، تماشای سطح پوشیده از پلی‌گون یا اشکال هندسی منظم و نامنظم این دریاچه است. این اشکال تقریباً ۳۰ سانتی‌متر ارتفاع و ۵/۱ مترمربع مساحت دارند. اما علت ایجاد این اشکال هندسی یا پلی‌گون‌ها چیست؟ در هنگام بارش باران در اطراف دریاچه، سیلاب‌ها به سمت دریاچه سرازیر شده و سطح دریاچه با آب پوشیده می‌شود. این آب‌های شور پس از قرار گرفتن در بستر دریاچه به سرعت تبخیر شده و تنها لایه‌ای از نمک از خود باقی می‌گذارند. در نتیجه‌ی اختلاف دمای شب و روز، لایه‌های نمک سطحی شکسته می‌شوند و لایه‌های مرطوب زیرین رطوبت خود را از قسمت‌های شکسته شده از دست می‌دهند و در نهایت اشکال هندسی ایجاد می‌شوند.
پلی‌گون‌ها یا اشکال نمکی دریاچه نمک خور در فصل زمستان در اثر مخروطی شدن با خاک رس به رنگ سیاه درمی‌آیند و در تابستان تبخیر زیاد باعث سفید شدن این اشکال می‌شود. با کم شدن مقدار نمک، پلی‌گون سخت‌تر و سفت‌تر می‌شوند و با افزایش مقدار نمک این اشکال حالت بسیار شکننده‌ای پیدا می‌کنند.
نکته: شاید تصور کنید دریاچه‌های کویری پدیده‌های نادر و عجیبی هستند اما نمونه‌های مشابه زیادی مانند دریاچه اوباری لیبی، در جهان وجود دارند که جزو زیباترین جاذبه‌های طبیعی به شمار می‌روند.
میزان اهمیت اقتصادی دریاچه نمک خور در اصفهان بر کسی پوشیده نیست. این منطقه یکی از باارزش‌ترین گنجینه‌های طبیعی ایران و یکی از بزرگ‌ترین معادن پتاس جهان است. پتاس یا پتاسیم هیدروکسید نوعی ترکیب معدنی بسیار قوی است که در صنایع مختلف مانند صابون مایع کاربرد دارد.
در قلب این دریاچه کانال‌هایی به منظور انتقال آب شور به حوضچه‌های تبخیر حفر شده‌اند و خود کارخانه استخراج پتاس در ۴۰ کیلومتری خور قرار دارد. پس از انتقال آب و تبخیر آن، پتاس و ۱۶ ماده‌ی دیگر از نمک‌های باقی‌مانده استخراج می‌شود. از جمله این مواد می‌توان به نمک طعام، نمک صنعتی، نمک طبی، نمک شستشو و منیزیم اشاره کرد.
رزرو بهترین هتل‌های اصفهان از سایت الی گشت
آب و هوای دریاچه نمک خور در اصفهان گرم و خشک است. میزان بارندگی سالیانه در این منطقه حدود ۲۰ میلی‌متر است و میزان رطوبت این دریاچه در فصول گرم بسیار کم می‌شود. دمای هوای دریاچه نمک خور در گرم‌ترین روزهای تابستان ۵۵ درجه و در سردترین روزهای زمستان ۲۵ درجه است.
بهترین زمان سفر به دریاچه نمک خور اصفهان فصل‌های پاییز و زمستان و دو ماه اول بهار است. همان‌طور که گفته شد این منطقه در تابستان به علت تابش مستقیم آفتاب بسیار گرم و خشک است؛ بنابراین روزهای گرم تابستان، زمان خوبی برای بازدید از این منطقه نیست. اگر قصد دارید در این ایام سری به دریاچه نمک خور بزنید حتماً باید آب کافی و لوازم جلوگیری از آفتاب‌زدگی همراه داشته باشید.
حال که با دریاچه زیبای نمک خور اصفهان آشنا شدید بیایید بینیم دریاچه نمک خور کجاست؟ این دریاچه در شهرستان خور و بیابانک استان اصفهان قرار دارد. دریاچه نمک خور در قسمت مرکزی تا جنوبی کویر مرکزی ایران گسترده است. این دریاچه از شمال به استان سمنان، از غرب به بخش انارک شهرستان نایین و از جنوب و شرق به استان یزد منتهی می‌شود.
برای دسترسی به دریاچه نمک خور در اصفهان باید از جاده آسفالت شهرستان خور به طبس استفاده کنید و بعد از طی ۴۰ کیلومتر به قسمت جنوبی دریاچه برسید. اگر چه مسیرهای دیگری برای رسیدن به این دریاچه وجود دارند اما با توجه به باتلاقی بودن زمین‌های اطراف، استفاده از آن‌ها توصیه نمی‌شود.
آدرس دریاچه نمک خور اصفهان: استان اصفهان، ۴۰ کیلومتری شرق مرکز شهرستان خور و بیابانک، محور ارتباطی طریق‌الرضا(ع) خور به طبس
برای اقامت در دریاچه نمک خور اصفهان می‌توانید از اقامتگاه‌های بوم‌گردی شهر خور یا دیگر شهرهای اطراف استفاده کنید یا سری به دهکده نمکی پتاس بزنید. این دهکده در ۳۰ کیلومتری شرق شهر خور و در مسیر ارتباطی خور به طبس قرار دارد. همچنین در صورت تمایل می‌توانید در این منطقه کمپ بزنید و با فرا رسیدن شب از دیدن آسمان پرستاره‌ی کویری لذت ببرید.
اگر قصد کمپ زدن در منطقه را دارید حتماً از راهنماهای محلی کمک بگیرید و یا با گروه‌های حرفه‌ای به این منطقه سفر کنید.
بازدید از دریاچه نمک خور اصفهان تجربه‌ی بسیار لذت‌بخشی برای طبیعت‌گردان و دوستداران کویر است؛ اما در اطراف این دریاچه هم جاذبه‌هایی وجود دارند که پیشنهاد می‌کنیم در سفرتان سری به آن‌ها بزنید. این جاذبه‌ها شامل موارد زیر هستند:
کویر طبقه یا نمک سیاه، یک منطقه صعب‌العبور و بسیار زیبا در مرز دریاچه نمک خور است. نام این منطقه اشاره به نمک‌های سیاه و شکل قرارگیری آن‌ها دارد. در کویر طبقه نمک‌های انفجاری به شکل تیز و سیاه در نتیجه یک فرایند طبیعی تشکیل شده‌اند. در این فرایند اشعه نور مادون‌قرمز خورشید از نمک سفید عبور کرده و به لجن‌های سیاه لایه‌های زیرین می‌رسد و باعث بالارفتن دما و در نهایت انبساط آن‌ها می‌شود.
آبشار نمکی پتاس در نزدیکی معدن پتاس یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های دریاچه نمک خور اصفهان است. برای دیدن این آبشار باید به دهکده نمکی پتاس شهر خور و بیابانک بروید.
دریاچه نمک خور اصفهان یکی از دیدنی‌ترین دریاچه‌های نمک ایران است. این دریاچه زیبا با ویژگی‌های خاص خود، مقصد اصلی بسیاری از علاقه‌مندان به کویر است. با شروع فصل پاییز و خنک‌شدن هوا می‌توانید راهی این منطقه شوید و از دیدن منظره زیبای دریاچه لذت ببرید. دقت داشته باشید که زمین‌های قسمت شمال، غرب و شرق اطراف این دریاچه چسبندگی زیادی دارند و مناطق جنوبی هم به‌صورت پف‌کرده هستند؛ بنابراین برای سفر به این منطقه حتماً باید از افراد حرفه‌ای و راهنماهای محلی کمک بگیرید.