شهر زیبای ارومیه خانه‌های تاریخی متعددی مانند خانه انصاری را در خود جای‌داده است. این خانه در میدان امام حسین (ع) قرار دارد و قدمت آن به دوران قاجار باز‌می‌گردد. تزیینات جذاب، کاشی‌کاری‌های زیبا و پنجره‌های بزرگ از ویژگی‌های خاص خانه انصاری به شمار می‌روند. این خانه تاریخی در حال حاضر در اختیار اداره آموزش و پرورش آذربایجان غربی قرار دارد؛ اما بازدید از آن برای عموم امکان‌پذیر است. در ادامه قصد داریم به معرفی این بنای تاریخی بپردازیم. با الی گشت همراه باشید تا با خانه انصاری در ارومیه بیشتر آشنا شویم.
در معرفی خانه انصاری ارومیه با یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی کشورمان آشنا خواهیم شد. این خانه زیبا در میدان امام حسین (میدان گول اوسته) و امتداد خیابان مدنی ۲ قرار دارد و بر اساس کتیبه‌های موجود در حاشیه کاشی‌های تزیینی آن، در اواخر دوران قاجار و در بین سال‌های ۱۲۸۰ تا ۱۲۸۵ ساخته شده است.
در ابتدا خانه انصاری متعلق به فردی به نام آقابابا جعفری دیلمقانی بود. بعدها این بنا به دختر او بدرالملوک رسید و از آن جا که نام همسر بدرالملوک، سیف‌الله‌خان انصاری بود، خانه هم به همین نام معروف شد. جالب است بدانید مرحوم جعفری اولین مدرسه دخترانه شهر ارومیه را هم در بخشی از این خانه احداث کرده بود و بیشتر بانوان تحصیل‌کرده ارومیه در این مدرسه درس‌خوانده بودند.
خانه انصاری در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۱۳۷۵ شمسی به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در سال ۱۳۸۳ مرمت و بازسازی‌هایی روی خانه انصاری انجام شد و این بنا به عنوان مکان کانون فرهنگی و تربیتی در اختیار آموزش و پرورش ناحیه دو ارومیه قرار گرفت.
متأسفانه، در سال‌های اخیر بخش‌های از این خانه شامل بخش سرایداری به‌صورت مخروبه درآمده و در پی وقوع یک آتش‌سوزی صدماتی به این خانه وارد شده است. در سال ۱۳۹۹ مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان غربی عنوان کردند با همکاری اداره کل آموزش و پرورش قصد دارند اقداماتی را برای مرمت خانه انجام دهند. این اقدامات بیشتر شامل دوده‌زدایی زیرزمین و سفیدکاری آن، اصلاح سیستم لوله‌کشی گاز، جداره‌سازی نمای مشرف به حیاط پشتی، نصب پنجره‌های دست ساز مشابه نمونه‌های موجود در بخش‌های آسیب‌دیده، اجرای ناودانی و محوطه‌سازی حیاط پشتی بود.
معماری خانه انصاری ارومیه بسیار زیبا و چشم‌نواز است. این خانه رو به شمال، در دوطبقه و به شکل چهارگوش ساخته شده است و دارای حیاط و باغی بزرگ است و در بخش جنوبی آن هم حیاط دیگر وجود دارد. خانه انصاری با استفاده از مصالحی مانند خشت، سنگ، آجر، چینه، پوشش چوبی و اندود گچ و تخته‌پوش ساخته شده است. همچنین برای عایق‌بندی پشت‌بام این بنا از گل و خشت استفاده شده است.
ورودی‌های خانه انصاری درب‌های چوبی هستند که در بخش شمال شرق و شمال غرب بنا تعبیه شده‌اند. این ورودی‌ها دارای راه‌پله‌های دوطرفه سنگی و طاق‌های هلالی آجری هستند و بازدیدکنندگان را به حیاط مجموعه هدایت می‌کنند. پس از ورود به حیاط می‌توان باغچه این خانه با درختان، چمن‌کاری و گل‌کاری‌های زیبا را مشاهده کرد و به طبقه همکف و طبقه اول، اتاق‌های دو ضلع غربی و شرقی و واحد و باغی که در جناح غربی قرار دارند دسترسی پیدا کرد.
در ساخت طبقه همکف خانه انصاری تا ارتفاع دو متری از سنگ‌های تراش‌خورده استفاده شده، اما در طبقه اول این بنا خبری از سنگ تراش‌خورده نیست و به‌جای آن در تمام بخش‌ها آجر به‌کاررفته است. این طبقه دو اتاق بزرگ، یک پذیرایی بزرگ و یک راهرو قرینه در طرفین دارد.
ساختمان بخش غربی خانه انصاری دارای زیرزمین، اتاق‌های تودرتو و حیاط است و از طریق این بخش می‌توان به دیگر قسمت‌های ساختمان هم دسترسی داشت. مصالح به‌کاررفته در این ساختمان شامل سنگ، آجر و چینه هستند. در بخش جنوبی و اندرونی خانه انصاری هم یک باغ انگور وجود دارد که با پایه‌های آجری و دیوار خشتی حصاربندی شده است.
نمای بیرونی ساختمان خانه انصاری با آجرکاری ساده فیروزه‌ای در اطراف پنجره‌ها، آزاره سنگ نما و کاشی‌های دارای کتیبه تزیین شده است. در پنجره‌های این بنا از شیشه‌های رنگی استفاده شده و با فرارسیدن روز، نور خورشید از پشت شیشه‌های رنگی راه خود را به داخل ساختمان پیدا می‌کند و جلوه‌ای صدچندان به نمای داخلی می‌دهد. به‌طورکلی از ویژگی‌های معماری خانه انصاری می‌توان به کاشی‌های هفت رنگ، آجرهای لعاب‌دار فیروزه‌ای، قاب‌بندی‌های جذاب و پنجره‌های بزرگ و هلالی‌شکل به رنگ فیروزه‌ای اشاره کرد.
در حال حاضر بازدید از خانه انصاری در ارومیه همه‌روزه از شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۳ ظهر امکان‌پذیر است. در صورت تمایل پس از بازدید از این بنای تاریخی می‌توانید به دیگر جاذبه‌های شهر مانند بازار، پاساژ انصاری، مجتمع تجاری رضا و مجتمع تجاری طوبی هم سر بزنید.
برای دسترسی به این خانه باید راهی میدان امام حسین (ع) معروف به میدان گول اوستی شوید. سپس مسیر خود را در امتداد خیابان مدنی دو ادامه دهید تا به کوچه انصاری برسید.
آدرس خانه انصاری ارومیه: استان آذربایجان غربی، میدان امام حسین (ع)، خیابان مدنی دو، کوچه انصاری
در این مقاله خانه انصاری ارومیه را معرفی کردیم. این بنای تاریخی با تزیینات بسیار زیبا و معماری خاص خود در اواخر دوره قاجار ساخته شده است و امروزه یکی از جاذبه‌های شهر ارومیه و استان آذربایجان غربی محسوب می‌شود. اگر چه این خانه در حال حاضر در اختیار اداره آموزش و پرورش قرار دارد؛ اما بازدید از آن برای عموم امکان‌پذیر است؛ بنابراین اگر علاقه‌مند به دیدن خانه‌های تاریخی هستید حتماً در سفرتان به ارومیه از این بنای جذاب هم بازدید کنید.
مطالب مرتبط: راهنمای سفر به ارومیه موزه ارومیه، یکی از غنی ترین موزه های ایران بازگشت فلامینگوها به دریاچه ارومیه