در آستانه ی فصلی هستیم که به شخصه هر وقت که به آن فکر می کنم، تصویری از خرس های قطبی هم در ذهنم شکل می بندد به عنوان نمادی از فصل زمستان. حالا نه که این تفسیر به آن معنی باشد که من تا به حال خرس قطبی از نزدیک دیده ام، نه! اما به هر حال تلویزیون و مستندهایش درباره ی این گونه از خرس های سفیدپوش و بامزه زیاد صحبت کرده است. اما تا به حال برای شما پیش آمده است که خرس های قطبی اصلا به صورت انحصاری برای خود، جزیره ای هم دارند یا نه؟ جزیره ی رنگل (wrangel island)، دقیقا جایی است که جزیره ی خرس های قطبی و حتی قبلا ماموت ها بوده است. در ادامه با ما در الی گشت همراه باشید.
مطالب مرتبط: شرایط زندگی در روسیه چگونه است؟ آداب و فرهنگ نوشیدن چای در روسیه تصاویری جالب از زندگی روزمره عشایر روسیه!
جزیره ی رنگل را باید به عنوان یک جزیره ی متروکه به شما معرفی نماییم زیرا این مکان به معنای واقعی متروکه است و تنها چند نفر که تعداد آنان کمتر از انگشتان دو دست است، در آن زندگی می کنند اما در عوضش تا دلتان بخواهد در این جزیره می توانید خرس های قطبی را از نزدیک ببینید. جزیره ی رنگل در قطب شمال و در یکی از متروک ترین جزایر روسیه قرار گرفته است.
البته اعتقاد بر این است که این جزیره ی ناهموار آتشفشانی که دمای آن حتی در تابستان ها نیز بسیار به ندرت به بالای صفر درجه ی سانتیگراد می رسد و خط بین المللی تغییر تاریخ مرزی که دو نیمکره ی شرقی و غربی به هم می رسند را احاطه کرده، آخرین مکان بر روی کره ی زمین است که ماموت های پشمی در آن زندگی می کرده اند. امروزه جزیره ی رنگل یکی از کم بازدیدترین و محدودترین مناطق طبیعی در جهان است.
گردشگران برای بازدید از این محل نیاز به کسب اجازه از مسئولان روسی دارند که به نظر می رسد همیشه هم آسان نیست. حال تصور کنید که آخرین جایی که موجودات بزرگ و افسانه ای به نام ماموت در ان زندگی می کرده اند، به قوت سابق هنوز هم وجود دارد و آن وقت این موجودات خود منقرض شده اند و حتی یک گونه از آن ها هم در حال حاضر زیست نمی کند.
با این که جزیره ی رنگل بسیار سرد و غیر قابل زیست برای انسان ها است اما با کمال تعجب، این منطقه ی خشن یک اکوسیستم متنوع را که شامل حیواناتی همچون روباه های قطبی، خوک های آبی، شیرماهی، گاوهای عنبر، موش های صحرایی قطب شمال و گونه های متعدد دیگری از پرندگان را شامل می شود را در خود نگهداری می کند.
اما همانطور که از مقدمه نیز بر می آید، پادشاه این منطقه هیچ کدام از این حیوانات نیستند و فراوان ترین گونه در این منطقه، خرس های قطبی هستند. در واقع جزیره ی رنگل، یکی از متروک ترین جزایر دنیا در شمال کشور روسیه است که تعداد ساکنین این جزیره به حدود ۶ تا ۷ نفر محیط بان محدود می شود که این کاملا با این خصلت جزیره که در خود، جانوران زیاد و متعددی را نگهداری می کند، در تضاد است.
اما شما باید این نکته را بدانید که خرس های قطبی همیشه هم جالب و دوست داشتنی نیستند. در این جزیره تعداد خرس های گرسنه و سرگردان به قدری زیاد است که در آستانه ی پنجره های کلبه ها و کابین هایی که برای اقامت موقت محققین و محیط‌بان ها در نظر گرفته شده است، میخ های بسیار بلندی برای جلوگیری از حمله ی خرس ها در نظر گرفته شده است!
حتی علامت های خطر روی در کلبه ها نصب شده است که به افراد یادآوری می کند که وقتی از کلبه بیرون می روند، مراقب خرس ها حتما باشند وگرنه جانشان در خطر می افتد. جزیره ی رنگل بالاترین تراکم خرس های قطبی را در تمام منطقه ی قطبی دارد.
خرس ها هر سال تابستان زمانی که یخ ها ذوب می شوند، به این منطقه می آیند و تا زمستان و همچنین شروع چرخه ی جدید یخبندان در این جزیره می مانند. همچنین خرس ها برای تولد و پرورش توله های خود به جزیره ی رنگل می آیند و آن ها را برای زمستان بعدی آماده می کنند. خرس قطبی در واقع یک جانور دریایی است که دوست دارد وقتش را در آب بگذراند. زیستگاه مورد علاقه ی خرس های قطبی، یخ های دریایی است که فلات قاره و اقیانوس قطب شمال را می پوشاند.
او معمولا بر روی لبه ی صفحات یخ زندگی می کند، پس در نتیجه می تواند فوک ها و سایر جانوران دریایی را نیز شکار کند. البته با گذشت سال ها و متعاقب آن در چند دهه ی گذشته، تغییرات آب و هوایی خرس ها را مجبور کرده است تا مدت زمان بیشتر و بیشتری را بر روی خشکی بگذرانند، زیرا یخ ها زودتر آب می شوند و دیرتر یخ می بندند و بنابراین طول دوره های بدون یخ برای آن ها بیشتر است.
در مقایسه با ۲۰ سال پیش، خرس های قطبی به طور متوسط یک ماه بیشتر در جزیره رنگل می مانند که این خود نشان دهنده ی این است که شرایط برای آنان تا به حدودی تغییر کرده است و همچنین تعداد خرس هایی هم که هر سال به جزیره ی رنگل می آیند نیز هر سال در حال افزایش است. در سال ۲۰۱۷ میلادی، محققین تعداد ۵۸۹ خرس را در جزیره ی رنگل شمارش کردند که به طور غیر معمولی بیشتر از میانگین قبلی ۲۰۰ تا ۳۰۰ خرس در سال های گذشته بود.
حال بیایید تا کمی درباره ی خرس های قطبی بیشتر بدانیم. خرس قطبی در واقع خرسی گوشت خوار است که بومی محدوده ی مدار شمالی زمین و اقیانوس منجمد شمالی و دریاها و خشکی های پیرامونش است. خرس قطبی جانوری بزرگ است. یک خرس قطبی نر بالغ وزنی میان ۳۵۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم دارد و این در حالی است که خرس های ماده تقریباً نصف یک خرس نر وزن دارند.
خرس قطبی به تعبیری خواهر خرس قهوه ای به شمار می رود. بسیاری از ویژگی های خرس قطبی از نظر فیزیکی آن چنان بهینه شده که بتواند در دمای پایین دوام آورد و در برف، یخ و آب جا به جا شود و فک ها را که بخش مهمی از فهرست خوراکی های آن است را شکار کند.
با این که بیشتر خرس های قطبی در خشکی به دنیا می آیند اما آن ها بیشتر عمرشان را در یخ های دریا به سر می برند. نام علمی آن ها یعنی خرس دریایی هم از همین واقعیت گرفته شده است. شاید برایتان جالب باشد تا بدانید که خرس‌های قطبی به دلیل وابستگی شان به دریا در رده ی پستانداران دریایی جای می گیرند.
به دلیل گرم شدن زمین و تخریب زیستگاه خرس های قطبی، این جانور زیر عنوان گونه ی آسیب پذیر قرار می‌گیرد. البته با سهمیه بندی و محدود کردن شکار خرس های قطبی تلاش شده است که از نابودی این جانور پیشگیری شود. در سال های اخیر، خرس های قطبی به دلیل عقب کشیدن یخ های دریایی شروع به پیش آمدن تا روستاهای ساحلی در چوکوتکا (Chukotka) کرده اند که باعث به خطر افتادن زندگی انسان ها و بالا رفتن احتمال شکار غیر قانونی آن ها شده است.
در سال ۱۹۷۶ میلادی، اتحاد جماهیر شوروی جزیره ی رنگل و جزایر نزدیک آن به نام هرالد (Herald) و آب های اطراف آن ها را به‌عنوان محل حفاظت شده اعلام کرد. تا دهه ی۱۹۸۰، گله های گوزن شمالی در جزیره ی رنگل منسوخ و دو محل سکونت آن ها جا به جا شد. در سال ۲۰۰۴ میلادی، جزیره ی رنگل به عنوان میراث طبیعی جهانی توسط یونسکو در نظر گرفته شد. اینجا یکی از ۵ مکان میراث جهانی یونسکو در قطب است و تنها مکانی است که از نظر دریایی ارزشمند است.
جزیره ی رنگل بیشترین جمعیت شیرماهی های اقیانوسی را در سراسر دنیا دارا است. این جزیره با دارا بودن حدود ۱۰۰ هزار جانور که در جاهای شلوغ جزیره جمع شده اند و بیشترین تراکم خرس های قطبی قدیمی برای خود تبدیل به یک پناهگاه امن برای این جانوران شده است.
با این که این جزیره ساکن دائمی در خود ندارد اما همانطور که گفتیم، ۶ تا ۷ نفر محیط‌بان برای انجام وظایف مختلف همچون بررسی اکولوژیکی حیات وحش، نگهداری از پناهگاه های زمینی و کار با گروه های علمی و محققین و گروه های گردشگری که از جزیره دیدن می کنند؛ در اینجا ساکن هستند. آن ها اجازه ی حمل سلاح را ندارند، اما تفنگ های شعله ای و اسپری فلفل با خود حمل می کنند. امکانات موجود در جزیره ی رنگل بسیار ابتدایی است و شرایط کلبه ها و وسایل نقلیه ی محدودی که در اختیار دارند، خیلی بد است.
آن ها ابزار آلات خوب برای تعمیر و جایگزینی قطعات وسایل نقلیه مثل تایر ماشین را در اختیار ندارند که باعث ایجاد مشکلات جدی در ارتباطات آن ها شده و نگرانی های جدی امنیتی را در آن مکان به همراه دارد. ارتباط با جزیره از طریق سیگنال های رادیویی صورت می گیرد که البته این منوط به این است که شرایط مناسب باشد. در جزیره ی رنگل جریان برق توسط ژنراتورهای دیزلی تامین می شود، اما وجود ذخایر سوخت همیشه هم تضمین نمی شود.