استان آذربایجان غربی آثار تاریخی زیادی را در خود جای داده که یکی از باستانی ترین آن ها تپه حسنلو است، تپه ای با قدمت چندین هزار ساله که یادآور تاریخ بلندبالای این منطقه است. برای دیدن این جاذبه باید به شهر نقده بروید شهری که در جنوب شرقی ارومیه قرار دارد و میراثی ارزشمند از گذشتگان را در خود جای داده است. می خواهیم درباره تپه حسنلو در نقده حرف بزنیم، الی گشت را همراهی کنید.
مطالب مرتبط: ماجرای هولناک زندان دیو در آذربایجان غربی! راهنمای سفر به ارومیه موزه ارومیه، یکی از غنی ترین موزه های ایران
در ۹۵ کیلومتری جنوب شرقی ارومیه، شهری تاریخی جای دارد شهر نقده که یکی از مهمترین جاذبه هایش تپه حسنلو است، تپه ای که در اطراف این شهر قرار دارد و از آثار تاریخی باارزش ایران است. حسنلو، تپه ای بزرگ و دایره ای به قطر ۲۵۰ تا ۲۸۰ متر است که در بین دو روستای حسنلو و امین لو جای دارد و در پیرامون آن تپه های قدیمی دیگری هم به چشم می خورد. این طور که مشخصه اولین کسانی که بر روی این تپه زندگی می کردند قومی به اسم مانائی بودند. به گفته باستان شناسان در ۱۰ دوره ی مختلف زمانی افرادی بر روی این تپه سکونت می کردند که در ادامه درباره ی آن ها بیشتر حرف می زنیم.
سکونت در این تپه ۱۰ دوره مختلف زمانی دارد که در میان آن ها دوره دهم از همه قدیمی تر است که در حدود ۶ هزار سال قبل از میلاد شروع شده است. از دوره های دهم، نهم و هشتم اطلاعات زیادی در دست نیست حال آنکه درباره ی دوره های هفتم تا اول اطلاعات بیشتری در دست است چون بر روی این تپه آثار بیشتری از این دوره ها پیدا شده است. مثلا ظروف خاکستری سفالی کشف شده در این محل متعلق به دوره پنجم سکونت هستند و به نظر می آید که بناهای خشتی و گلی هم برای همین دوره باشد. از مهمترین آثاری که از دوره چهارم سکونت به جای مانده بناهای سنگی است که اطلاعات زیادی را درباره آن دوره به دست می دهد. دوره سوم سکونت همزمان با حکومت مادها و دوره دوم سکونت همزمان با دوره پارت ها می باشد. دوره اول هم مصادف با اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام است که امروز هیچ آثاری از آن دوره در حسنلو دیده نمی شود و همگی نابود شده اند. یکی از با اهمیت ترین دوره های سکونت بر روی تپه دوره چهارم است که اغلب بناهای سنگی متعلق به این دوره اند و تا به امروز بررسی های زیادی هم بر روی آن ها صورت گرفته است.
بر روی این تپه قلعه ای مستحکم به چشم می خورد و در طی کندوکاوهایی که سال ها قبل صورت گرفت بخش هایی مثل اتاق ها، سالن ها، دیواری دفاعی و … پدیدار شدند. در نقطه ی مرکزی این دژ حیاطی مرکزی به ابعاد ۲۹ در ۱۹ متر موجود است که البته اندازه ی طول و عرض در همه جا برابر نیست. اگر نگاهی به سمت شرقی حیاط بیندازید تالاری بزرگ و چند انبار را می بینید در داخل تالار خمره هایی کشف شده که به نظر می رسد برای ذخیره آب به کار می رفتند. اولین تالاری که در این دژ درست شده همین تالار سمت شرقی است که به ترتیب ۱۶ و ۴ متر طول و عرض دارد. در مرکز این تالار در دو ردیف ۴ ستون را می بینید که فاصله ی ان ها از هم ۵ متر است.
به سمت جنوبی حیاط مرکزی می رویم در این بخش دومین تالار بزرگ ستون دار را می بینید به نظر باستان شناسان بعد از اینکه اولین تالار سمت شرقی بی استفاده شد این تالار به عنوان عبادتگاه به کار گرفته شد. مساحت این تالار از تالار اول بیشتر است و سقفش هم از چوب پوشیده شده است. در وسط تالار، سکویی هست که برای انجام تشریفات مذهبی خاص از آن استفاده می شد. در قسمت جنوبی هم انبار، آشپزخانه و اسلحه خانه هست که مسیری برای ارتباط با تالار اصلی داشتند. در قسمت غربی حیاط مرکزی دری رو به سوی تالار بزرگ ستوندار ساخته شده و راهرویی هم دارد که به سومین تالار ستوندار می رسد، راهرویی که در آن جام طلایی کشف شده است. جام مذکور از مهمترین اشیایی است که تا به حال در این محل کشف شده.
در قسمت شمالی حیاط مرکزی در حدود ۱۵ اتاق پیدا شده که به نظر می آید محل اقامت زنان و یا کنیزان کاخ بوده باشد. در کندوکاوهای این قسمت تعدادی اسکلت پیدا شد که در جهت های مختلفی از هم خاک شده بودند. در وسط حیات مرکزی هم اسکلت های زیادی پیدا شده است. پیرامون قلعه را دیواری بزرگ فرا گرفته که ۷ متر ارتفاع و ۳ متر قطر دارد، برج هایی در این دیوار بنا شده که برای محافظت از قلعه به کار می رفتند.
دژ حسنلو رمز و رازهای زیادی را در خود نهفته دارد برای همین بارها مورد حفاری های زیادی قرار گرفته که قدمت اولین حفاری ها بر روی این تپه به سال ۱۳۱۳ برمی گردد و آثار زیادی در آن کشف شده که مهمترین آن ها جام طلایی حسنلو است که در سال ۱۳۱۳ کشف شده و با داشتن نقش و نگارهای مختلف ارزش هنری زیادی دارد.
فاصله روستای حسنلو تا روستای نقده ۱۰ کیلومتر است در مسیر رسیدن به این روستا تپه حسنلو را در مقابل خود می بینید. از آنجایی که این تپه در نزدیکی روستای حسنلو قرار دارد به تپه حسنلو معروف شده است. یکی دیگر از جاذبه های این ناحیه دریاچه سدی حسنلو است که گردشگران زیادی از ان دیدن می کنند.