تفلیس؛ پاریس اوراسیا

شهر تفلیس پایتخت گرجستان بزرگترین، پر جمعیت ترین و مهمترین شهر این کشور می باشد. در گذشته نام رسمی شهر تیفلیس Tiflis بود و در مکاتبات اداری به این نام خوانده می شد. از سال ۱۹۳۶ نام رسمی شهر به همان نام محل آن در زبان گرجی یعنی تبیلیسی Tbilisi تغییر پیدا کرد. تبیلیسی از واژه کهن تپیلی Tpili به معنای گرم، گرفته شده است که ظاهراً به چشمه های آب گرم این شهر اشاره دارد. بنابراین می توانیم تفلیس را شهر چشمه های آبگرم بنامیم.
تفلیس که در مسیر جاده ابریشم واقع شده است، همواره یک پل ارتباطی میان شرق و غرب بوده است. حتی امروزه هم تفلیس مسیر ترانزیت شرق و غرب است. این شهر در مسیر خط لوله انتقال نفت از دریای خزر به اروپا قرار گرفته است و از این لحاظ هنوز نقش سنتی ترانزیتی بین شرق و غرب را ایفا می نماید.
موقعیت جغرافیایی شهر به گونه ای بوده است که در سال های مختلف زیر سیطره امپراطوری های گوناگونی قرار گرفته است و از این رو هم از تمدن های غربی و هم از تمدن های شرقی مایه گرفته است و این تنوع به خوبی در فرهنگ و معماری شهر خود را نمایان می سازد. امروزه شهر تفلیس یادآور انقلاب رز می باشد. تحولی که بدون خونریزی منجر به سرنگونی حکومت ادوارد شوارنادزه شد. ادوارد شواردنادزه توانست بعد از این تحول در خانه خود در این شهر با امنیت کامل به زندگی ادامه بدهد.

جاذبه های گردشگری تفلیس

کلیسای سامبا (Samba Cathedral)
سامبا کلیسایی در بخش قدیمی شهر تفلیس، پایتخت گرجستان میباشد که بر روی تپه الیا در منطقه آولاباری بنا شده است. سامبا در زبان گرجی به معنای تثلیث میباشد. این کلیسا مرتفع ترین بنای مذهبی شهر است و محوطه بسیار بزرگی دارد که شکوه و عظمت خاصی را ایجاد کرده است.
کلیسای جامع تثلیث مقدس، در بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ میلادی ساخته شده و از لحاظ ارتفاع، سومین کلیسای ارتودکس جهان به شمار می آید. ارتفاع کلیسا ۹۷ متر است و دارای یک گنبد مخروطی شکل بر روی ۸ ستون می باشد. جنس گنبد از طلا بوده و از پایین گنبد تا نوک صلیبی که بر روی آن قرار دارد ۷٫۵ متر ارتفاع دارد. این کلیسای عظیم خود متشکل از ۹ کلیسای کوچک می باشد و علاوه بر این، ۵ کلیسای کوچکتر دیگر نیز در طبقات زیرین این بنا واقع شده است. کل فضای این بنا معادل ۵۰۰۰ متر مربع و حجم آن بالغ بر ۱۳۷ متر مکعب می باشد. ارتفاع بناهای زیرین ۱۳ متر و ارتفاع کلیسا از سطح زمین تا نوک صلیب ۸۴ متر می باشد. جهت ساخت کف از سنگ مرمر و برای دکوراسیون از موزاییک استفاده شده است، همچنین نقاشی های این کلیسا کار گروهی به رهبری امیران گوگلیدزه می باشد.
مجموعه کلیسای سامبا شامل بخش های مختلفی از جمله بنای اصلی، برج ناقوس، اقامتگاه اسقف اعظم، صومعه، آکادمی علوم دینی، فرهنگستان الهیات، کارگاه های آموزشی، استراحتگاه و غیره می باشد.

کلیسای متخی (Metekhi Church)
کلیسای متخی یکی از برترین دیدنیهای تفلیس و جاذبه های گردشگری گرجستان به شمار میرود. متخی یک محله تاریخی تفلیس می باشد که مشرف به رودخانه متکواری بر روی صخره ای مرتفع واقع است.
این منطقه یکی از قدیمی ترین مناطق مسکونی در قلمرو شهر بوده. این کلیسا بر روی صخره ای در جوار رودخانه متکواری در محله تفلیس قدیم واقع شده است. کلیسای موجود توسط پادشاه گرجستان سنت دمتریوس دوم در حدود ۱۲۷۸-۱۲۸۴ ساخته شده است و تا حدودی یک نمونه غیر معمول از کلیسای ارتدوکس مییباشد که سقف گنبدی شکل دارد اما بعداً به آن آسیب وارد شده و چندین بار بازسازی شده است. این کلیسا یکی از جاذبه های توریستی تفلیس نیز به شمار میرود. در نزدیکی این کلیسا مجسمه ای قرار دارد که شاه را سوار بر اسب نشان می دهد.

ناریکالا (Narikala Fortress)
نارین قلعه تفلیس مربوط به قرن ۱۷ میلادی می باشد، اما بخش هایی از آن در قرن چهارم میلادی ساخته شده است. این قلعه باستانی مشرف به تفلیس و رود کورا می باشد. قلعه شامل دو بخش دیواره می باشد که بر روی تپه شیب دار بین حمام گوگرد و باغ گیاه شناسی تفلیس واقع شده است.

میدان آزادی و خیابان روستاولی
میدان آزادی که پیشتر میدان لنین نام داشت، پس از انقلاب رز آزادی نامگذاری شد. در مجاورت کناره شرقی میدان آزادی فضای باز کوچک با یک فواره موجود است. خیابان روستاویلی که از میدان آزادی آغاز می شود، یکی از خیابان های دیدنی تفلیس استعماری می باشد. بناهای این خیابان به سبک روسی و اروپای شرقی است. سالن اپرا، تئاتر و پارلمان گرجستان نیز از بناهای باشکوهی هستند که در این خیابان واقع شده اند.

متاتس میندا (Mtatsminda) یا کوه مقدس
اینجا آرامگاه بسیاری از نویسندگان، هنرمندان و قهرمانان تفلیس است. کلیسای پدر داود و پارک بازی متاتسمیندا نیز در آن قرار گرفته است. در بالای این کوه یک پارک تفریحی به همین نام ایجاد شده که توسط شهرداری تفلیس اداره می شود. معروف ترین شخصی که در این منطقه دفن شده، نویسنده روس، الکساندر گریبویدوف (۱۸۲۹-۱۷۹۵) است.

حمام های سولفور Sulfur Baths
حمام های گوگردی در محله ای قرار دارند به نام آبانتوبانی Abantubani که بخشی از منطقه تفلیس قدیم است. آب گرم این حمام ها مستقیماً از چشمه های آبگرم تأمین می شود. هزینه استفاده از حمام های عمومی از ۲ لاری به بالا و هزینه استفاده از حمام نمره یا همان کابین اختصاصی ۱۵ تا ۸۰ لاری برای یک ساعت می باشد. هزینه ماساژ جداگانه است که در صورت درخواست ماساژور در نظر گرفته می شود. ماساژ در این حمام ها بیشتر به شستن شباهت دارد. نوشیدنی های مختلف نیز به قیمت معمول در این حمام ها عرضه می شوند.
از قدیم الایام چشمه های آب گرم یکی از بهترین منابعی بوده اند که مردم از آن ها برای آب تنی و چه بسا برای رفع بیماری هایشان استفاده می کرده اند، به طوری که در هر کشور چند مورد از این چشمه های درمانی وجود داشته باشد. چشمه های گوگردی هم که گاهی از آن ها آب گرم بیرون می آید، یکی از این منابع به حساب می آید.
در تفلیس گرجستان بسیاری از افراد از حمام های گوگردی استفاده می کرده اند که هنوز هم که هنوز است این حمام ها به قوت خود باقی اند. حمام سولفور یکی از همین حمام های آب گرم است که هم اکنون هم به صورت حمام آب گرم و هم یک جاذبه گردشگری مورد توجه بسیاری از مسافرین است.

مسجد دو محراب
مسجد دو محراب یکی از جاذبه های گردشگری تفلیس است که روایت هایی برای محراب های این مسجد هست. یکی اینکه که محراب ها یکی برای شیعیان و دیگری برای سنی ها. شیعه و سنی در کنار هم میتوانند در این مسجد نماز بخوانند. این مسجد به خوبی بیانگر این عقیده از جامعه گرجستان است که اقوام گوناگون با عقاید و ادیان گوناگون با آرامش در کنار هم زندگی میکنند. در سال ۱۹۵۸ میلادی و در زمان کمونیسم برای احداث پل متخی بر روی رود کورا مسجد شیعیان تفلیس را که به دستور سلطان صفوی ساخته شده بود، تخریب کردند. پس از تخریب مسجد، شیعیان با مراجعه به مفتی سنی ها از او خواستند که تدبیری بیندیشد. با موافقت سنی ها این مسجد را با پرده دو قسمت کردند و قسمتی در اختیار شیعیان قرار گرفت و در آن قسمت محراب جدید احداث شد. اکنون این مسجد تنها مسجد دو محرابی در جهان اسلام است.

آتشکده تفلیس
آتشکده تفلیس در خیابان گومی gomi و در یکی از محله های قدیمی تفلیس بنام کلدیس اوبانی kldisubani قرار دارد. این بنا در زبان محلی آتشگا atashga و گاه آتشگاده atashga-the نامیده می شود. قدمت این آتشکده مربوط به دوران ساسانیان می باشد.

باغ گیاه شناسی تفلیس
باغ گیاه شناسی تفلیس مکانی بسیار زیبا و آرامش بخش در منطقه آولاباری تفلیس و در پایین قلعه ناریکالا قرار گرفته است. ورودی باغ گیاه شناسی تفلیس در انتهای خیابان بوتانیکوری واقع شده است و بلیط برای هر نفر ۳ لاری است.
آبشار بزرگ باغ گیاه شناسی تفلیس مکانی بسیار زیبا و دیدنی است که توجه هر دوستدار طبیعت را به خودش جلب می کند و در پایین این آبشار دریاچه کوچکی است که در آن آب به آرامش می رسد و مکانی بسیار مناسب را برای آب تنی در فصول گرم سال مهیا می کند.

موزه های تفلیس
در دوران شوروی سابق تفلیس جزو ۴ شهر برتر از نظر موزه ها در کل اتحاد شوروی محسوب می شد. از موزه های معروف این شهر می توان موزه هنرهای زیبا (Shalva Amiranashvili Museum of Fine Arts) را نام برد که در آن آثار نقاشان ایرانی مربوط به قرن هجدهم را نیز می توان مشاهده کرد. موزه جاناشیا (Janashia Museum of Georgia) هم مربوط به آثار هنری دوران اولیه مسیحیت در گرجستان است. موزه تاریخ تفلیس The Tbilisi History Museum محل مناسبی است برای علاقه مندان به تاریخ این شهر. موزه باستان شناسی تفلیس (The Tbilisi Archaeological Museum) که در سال ۱۹۸۸ توسط باستانشناس گرجی، رستم آرامشویلی بنا شده است، مربوط به آثار حفاری های انجام شده در اطراف شهر تفلیس است و برخی از قدیمی ترین اشیاء برنزی جهان در این موزه نگهداری می شوند. موزه استالین در شهر گوری، زادگاه استالین واقع شده است و شامل عکس ها، مکاتبات و اسناد مربوط به آن دوران، خانه زادگاه و زندگی تا ۴ سالگیش و قطار مخصوص وی می باشد. بازدید از این موزه شما را با بخشی از تاریخ قرن بیستم آشنا می کند. این شهر دارای قلعه چشمه و کلیسای قدیمی می باشد.

شهر سنگی اوپلیستیخه
شهر سنگی اوپلیستیخه (uplistsikhe) در ۱۰ کیلومتری شرق شهر گوری (gori) بزرگترین شهر سنگی دنیا می باشد که در اصل لغتی به معنی معبد یا قلعه خدایان است. مهمترین آثار باقی مانده از دین پیکانیزم در این محوطه باستانی وجود دارد و قدیمیترین سد ، داروخانه ، بازار، آمفی ﺗﺌﺎتر ،کلیسای قدیمی معروف به سن جورجی، معابد، زندان، سیاه چال و صد ها اثر باستانی دیدنی در آغوش طبیعت بی نظیر یکی از مهمترین مکانهای تاریخی و دیدنی کشور گرجستان است.
این مکان در دوران برنز، حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد، بنا شده است و تا قرن سیزدهم میلادی، مسکونی بوده است. از قرن ششم قبل از میلاد تا قرن یازدهم میلادی، اوپلیستیخه، یکی از مهمترین مراکز سیاسی و مذهبی قبل از مسیحیت گرجستان بود.
باستان شناسان، در خاک برداری هایی که انجام داده اند، تعداد زیادی معابد و متعلقات دیگر مربوط به الهه خورشید، که قبل از آمدن مسیحیت، پرستش می شده اند، کشف کردند. زمانی که مسیحیت به گرجستان رسید، این شهر، اهمیت خویش را به دلیل مهم جلوه داده شدن مراکز جدید فرهنگ مسیحیت مانند متسختا و تفلیس، از دست داد.
این شهر غار مانند به وسعت چهل هزار متر مربع، به سه قسمت زیرین، میانی و زبرین، تقسیم شده است. قسمت مرکزی، که دربرگیرنده بیشترین ساختار سنگی است، توسط یک تونل باریک به قسمت زیرین، متصل است. بیشتر سنگ ها، دارای هیچ گونه عناصر زینتی نیستند، گذشته از برخی ساختار های بزرگ که شامل کنده کاری بر روی سنگ هستند، در بالای مجتمع، یک قصر سلطنتی سنگی مربوط به دوران مسیحیت وجود دارد که متعلق به قرن دهم میلادی است. ساختارهای سنگی شامل یک سالن بزرگ به نام «تاماریس داربازی»، محل قربانی کردن بت پرستان، منازل مسکونی و یک ساختمان اداری که شامل یک داروخانه، یک نانوایی، یک زندان و حتی یک آمفی تئاتر، می باشد. ساختارهای سنگی توسط تونل ها به هم متصل بوده اند، در حالی که تونل های دیگر، به عنوان راه فرار اضطراری، محسوب می شده اند.

کلیسای جواری
کلیسای بی همتای جواری (Javari) یکی از دیدنیهای تفلیس گرجستان و از جاذبه های گردشگری گرجستان، بر فراز تپه ای در نزدیکی شهر متسختا واقع شده. این کلیسا هم بخاطر قداستش و هم طبیعت بی نظیرش محل عقد اکثر عروس و داماد های گرجی می باشد و یکی از جاذبه های توریستی تفلیس به شمار میرود. در اغلب مواقع هنگام گشت توریست ها با صحنه های زیبایی از جشن ازدواج آنها مواجه میگردند.

کلیسای مسختا
یکی از زیبا ترین و قدیمیترین کلیساهای گرجستان است که پادشاه دست سازنده آنرا قطع نموده تا همانند آنرا نسازد. از دیگر آثار ارزشمند داخل این کلیسا نقاشی تصویری از عیسی مسیح است که هم چشمانش باز است هم بسته.

دریاچه لاک پشت
دریاچه لاک پشت تفلیس بسیار زیبا و در منطقه واکه تفلیس واقع است. نام کنونی آن دریاچه کوستبا (kustba) است که البته کوستبا به زبان گرجی یعنی لاک پشت و دلیل این نامگذاری وجود لاک پشت های زیاد در اطراف این دریاچه است. این دریاچه کوچک در دامنه شمالی کوه مقدس واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا ۶۸۶٫۷ متر بوده و توسط آب نهر وارازی تغذیه می شود. حداکثر عمق آن به ۲٫۶ متر میرسد. در فصل تابستان محل مناسبی جهت تمدد اعصاب و پیاده روی و استفاده از هوای پاک و باطراوت آن می باشد.
دور تا دور دریاچه جهت انجام ورزش و پیاده روی آسفالت شده و همه روزه بخصوص در روزهای تعطیل انبوهی از مردم تفلیس جهت انجام ورزش و تفریح به این دریاچه می آیند، فستیوال ها و کنسرت های مختلفی نیز در اطراف این دریاچه برگزار می شود. در اطراف این دریاچه رستوران و کافی شاپ های زیبا با چشم اندازی شگفت انگیز دیده می شود. پیشنهاد می شود در صورت سفر به تفلیس گرجستان حتما از این دریاچه زیبا دیدن کنید.