تالاب هشیلان یکی از جاذبه‌های استان کرمانشاه است که در مسیر جاده کرمانشاه به روانسر قرار دارد. این تالاب زیبا دارای پوشش گیاهی خاص بوده و زیستگاه جانوران بسیاری محسوب میشود. با الی گشت همراه باشید تا با تالاب هشیلان کرمانشاه بیشتر آشنا شویم.
برای خرید بلیط هواپیما از الی گشت روی عکس زیر کلیک کنید :
معرفی تالاب هشیلان
ابتدا به معرفی تالاب هشیلان، یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی استان کرمانشاه می‌پردازیم و سپس نحوه دسترسی به این تالاب را توضیح می‌دهیم. این تالاب با مساحت ۴۵۰ هکتار در ۲۶ کیلومتری کرمانشاه قرار دارد و در آغوش دو کوه «خورین» و «ویس» خفته است. این تالاب زیبا از ۱۱۰ جزیره کوچک و بزرگ تشکیل شده است.
آب تالاب هشیلان از سرآب سبزعلی تأمین میشود. به همین علت این تالاب به نام «تالاب هشیلان سبزعلی» هم معروف است. در بالادست، آب از چشمه می‌جوشد و سپس در پایین‌دست به‌صورت کانال‌های بزرگ و کوچک در پهنه دشت پخش میشود و تالاب را به وجود می‌آورد. وجود این کانال‌ها باعث رشد گیاهان سطحی بر روی آب و گیاهان آبزی در داخل آب شده است.
در گذشته به‌خاطر پربارش بودن منطقه، تالاب سبزعلی همیشه پرآب بود و بیشتر بخش‌های آن به زیر آب می‌رفت. اما در سال‌های اخیر با فرا رسیدن تابستان سطح آب تالاب به شدت کاهش پیدا می‌کند. جالب است بدانید قدمت این تالاب به دوران ژوراسیک بازمی‌گردد و حفظ آن برای اکوسیستم منطقه بسیار حائز اهمیت است.
این تالاب نقش مؤثری در جلوگیری از سیل در منطقه ایفا می‌کند و باعث تغذیه آب‌های زیرزمینی میشود. به‌طورکلی تالاب سبزعلی کرمانشاه از نظر اکوسیستم آبی مکان منحصربه‌فردی است و به همین علت موردتوجه گردشگران و طبیعت دوستان قرار دارد.
اگر چه این تالاب زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری محسوب میشود؛ اما از نظر امنیت کاملاً ایده‌آل است و در فصل‌های مختلف گردشگران زیادی به این منطقه سفر می‌کنند. درصورتی‌که علاقه‌مند به مطالعه پرندگان بومی و مهاجر باشید می‌توانید در پاییز و زمستان سری به تالاب هشیلان بزنید و از دیدن پرندگان زیبا لذت ببرید.
پوشش گیاهی تالاب هشیلان سراب سبزعلی
پوشش گیاهی تالاب هشیلان سراب سبزعلی بسیار متنوع است. با فرا رسیدن فصل بهار و تابستان پوشش گیاهی منطقه جان تازه‌ای می‌گیرد و مناظر تماشایی خلق میشود. این ایام بهترین زمان برای عکاسی از تالاب است.
در داخل محدوده این تالاب درخت خودرویی دیده نمی‌شود و فقط می‌توان گونه‌های پراکنده و اندک بید را در چند نقطه مشاهده کرد. همچنین پوشش گیاهی سطح تالاب علفی است و در داخل آب هم گیاهان آبزی رشد کرده‌اند.
گونه های جانوری
گونه‌های جانوری تالاب هشیلان شامل تعداد زیادی از جوندگان، خزندگان، دوزیستان، پستانداران و پرندگان هستند. در داخل و حاشیه این تالاب زیبا می‌توان انواع موش‌ها، مارمولک‌ها، سمندر و آگاما را مشاهده کرد. از پستانداران ساکن در اطراف تالاب می‌توان به حیواناتی مانند گرگ، یوزپلنگ ایرانی، خرگوش، گزار وحشی، بزکوهی، شغال، روباه و گربه وحشی اشاره کرد.
تالاب هشیلان زیستگاه چندین گونه مار، به خصوص مار چلیپر و مار آبی است. همچنین ماهیان ساکن در این تالاب شامل سیاه ماهی، عروس ماهی، سس ماهی (از خانواده ماهی کپور)، ماهی زرد و سفید کولی هستند. البته سخت‌پوستان و دوزیستان متعددی مانند قورباغه، خرچنگ و لاک‌پشت هم در تالاب هشیلان زندگی می‌کنند.
تالاب زیبای هشیلان کرمانشاه جزو مناطق حفاظت‌شده کشورمان بوده و توقفگاه امنی برای پرندگان مهاجر محسوب میشود. هر ساله با فرا رسیدن پاییز و زمستان پرندگانی مانند اگرت، غاز خاکستری، سرسبز، خوتکا، اردک کله سبز، پلیکان، فلامینگو و حواصیل به این تالاب مهاجرت می‌کنند.
بدون شک تماشای این پرندگان در پس‌زمینه زیبای تالاب خاطره‌ای است که تا مدت‌ها در ذهنتان باقی می‌ماند؛ بنابراین اگر علاقه‌مند به عکاسی از حیات وحش هستید در فصول سرد سال به تالاب هشیلان سفر کنید.
معنای نام تالاب سبزعلی
معنای نام تالاب هشیلان به طور دقیق مشخص نیست. جلال‌الدین کزازی، استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم، شاعر و شاهنامه پژوه ایرانی، واژه «هشیلان» را در زبان کردی مرکب از دو بخش «هه‌شی» به معنی «مار» و «لان» به معنی «خانه» می‌داند و هشیلان را «لانه مار» عنوان می‌کند.
نام «لانه مار» به وجود تعدادی زیادی از گونه‌های مارماهی و انواع مارهای دیمی و آبی در تالاب اشاره دارد. اما برخی‌ها «هه‌شی» را به معنای «خرس» می‌دانند و معتقدند منظور از هشیلان «لانه خرس‌ها» است.
تفریحات تالاب کرمانشاه
از تفریحات تالاب هشیلان می‌توان به شنا، قایق‌سواری، زیپ‌لاین، عکاسی، طبیعت‌گردی و پیک‌نیک اشاره کرد. همچنین این منطقه محل ایده‌آلی برای پرنده‌نگری محسوب میشود.
بهترین زمان برای بازدید
بهترین زمان برای بازدید از این تالاب بستگی به سلیقه شما دارد. درصورتی‌که علاقه‌مند به دیدن مناظر سرسبز و گل‌های بهاری هستید در فصل بهار و در اردیبهشت‌ماه سری به این منطقه بزنید. اما اگر دوست دارید پرنده‌های مهاجر را تماشا کنید باید در فصل پاییز یا زمستان به این تالاب سفر کنید.
همچنین درصورتی‌که در فصل تابستان به دنبال منطقه‌ای خنک هستید می‌توانید سری به تالاب سبزعلی بزنید. البته قبل از سفر از زنده‌بودن تالاب مطمئن شوید. زیرا در سال‌های اخیر تالاب در فصل تابستان خشک میشود.
خشک شدن تالاب هشیلان کرمانشاه
متأسفانه، هرازگاهی خبرهایی درباره خشک‌شدن تالاب هشیلان کرمانشاه به گوش می‌رسد. در سال‌های اخیر به دلیل حفر چاه‌های متعدد و کمبود بارش و خشکسالی، تالاب چندین بار خشک شده است. از طرف دیگر به خاطر کاهش خروجی آب سرآب سبزعلی هر سال میزان آب تالاب کاهش پیدا می‌کند.
اولین‌بار در سال ۱۳۸۷ با وارد کردن آب از سد گاوشان تالاب احیا شد. در سال ۱۳۹۴ بار دیگر این تالاب خشک شد اما حق‌آبه‌ای از سد گاوشان به آن تعلق نگرفت. در مرداد ماه سال ۱۴۰۰ بر اثر خشکسالی آتش‌سوزی گسترده‌ای در این تالاب اتفاق افتاد.
در تابستان ۱۴۰۰ اداره محیط زیست کرمانشاه برای کند کردن روند نابودی تالاب مجبور شد با تانکر آب وارد این تالاب کند. در اواخر تابستان همین سال، ۵۰۰ لیتر حق‌آبه از سد گاوشان وارد تالاب هشیلان شد.
در تاریخ ۵ مرداد ۱۴۰۱ تالاب هشیلان کاملا خشک شد و میزان آب سد گاوشان هم به شدت کاهش پیدا کرد. در این دوره اداره محیط زیست کرمانشاه برای احیای تالاب و نجات گونه‌های جانوری این منطقه یک حوضچه‌ی مصنوعی ایجاد کرده بود و روزی دو تانکر آب به این حوضچه انتقال می‌داد.
همچنین تلاش‌هایی برای شناسایی و انسداد تعداد زیادی چاه عمیق غیرمجاز در اطراف تالاب انجام شد و دستور داده شد تا کشت محصولات پرمصرف مانند چغندر و ذرت در این منطقه کلاً ممنوع شود. اما متأسفانه به دلیل برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی تلاش‌ها برای احیای هشیلان چندان موفق نبود.
در بهار سال ۱۴۰۲ پس از بارش‌های بهاری تالاب تا حدودی زنده شد ولی از آنجا که خروجی آب سرآب سبزعلی به نصف سال‌های قبل کاهش پیدا کرده بود فقط کمتر از نصف تالاب پر از آب شد. در سال ۱۴۰۳ تالاب هشیلان وضعیت بهتری پیدا کرد اما باز هم خطر خشکی این تالاب را تهدید می‌کند. در حال حاضر حیات و تداوم تالاب هشیلان وابسته به بارش‌های جوی و توجه ویژه‌ی مسئولین و مردم است.
تالاب هشیلان کجاست؟
تالاب هشیلان کجاست و برای دیدن این جاذبه منحصربه‌فرد باید به کدام نقطه از کشورمان سفر کنیم؟ تالاب هشیلان در ۲۶ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه، در مسیر کرمانشاه به روانسر و در دهستان میان دربند قرار دارد. این تالاب در اراضی کم‌ارتفاع دامنه کوه‌های خورین و ویس واقع شده است.
تالاب هشیلان در مسیرهای بین شهرهای کرمانشاه، روانسر و پاوه قرار دارد و شهرهای نزدیک به این منطقه و میزان مسافت آن‌ها تا تالاب به شرح زیر است:
- فاصله تالاب تا کرمانشاه: ۳۸ کیلومتر (۴۳ دقیقه)
- فاصله تالاب تا روانسر: ۴۸ کیلومتر (۴۰ دقیقه)
- فاصله تالاب تا کامیاران: ۶۲ کیلومتر (۵۴ دقیقه)
- فاصله تالاب تا جوانرود: ۷۰ کیلومتر (۶۵ دقیقه)
دسترسی به تالاب هشیلان
برای دسترسی به تالاب هشیلان باید وارد جاده کرمانشاه به روانسر شده و در محور سه راه قزانچی پاوه به طرف امیرآباد بروید. سپس مسیرتان را به طرف ملک تپه ادامه دهید و در ۲۶ کیلومتری شمال غرب استان کرمانشاه در نزدیکی روستای الهیارخانی توقف کنید.
پس از رسیدن به مقصد می‌توانید تالاب زیبای هشیلان را مشاهده کنید که مانند نگینی سبز در میان دشتی سرسبز خودنمایی می‌کند. این تالاب در میان دامنه‌های کوه‌های خورین و ویس قرار دارد و اطراف آن پر از مناظر تماشایی است.
جمع بندی درباره تالاب هشیلان
در این مقاله تالاب هشیلان را معرفی کردیم. همان‌طور که گفته شد این تالاب زیبا یکی از جاذبه‌های طبیعی استان کرمانشاه است و زیستگاه گونه‌های جانوری زیادی محسوب میشود. تالاب هشیلان یک مکان ایده‌آل برای تماشای پرنده‌های مهاجر و عکاسی از طبیعت و حیات وحش است؛ بنابراین اگر اهل طبیعت‌گردی و عکاسی هستید حتماً سری به این منطقه بزنید.
سؤالات متداول
تالاب هشیلان در کجا قرار دارد؟
تالاب هشیلان در ۲۶ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه و در مسیر شهرهای کرمانشاه، پاوه و روانسر قرار دارد.
آیا تالاب هشیلان خشک شده است؟
این تالاب در سال‌های اخیر چندین بار خشک شده و به لطف تلاش‌های مسئولین منطقه، مجدداً احیا شده است. اما تداوم حیات تالاب هشیلان به بارش‌های جوی و همکاری مردم و مسئولین منطقه بستگی دارد.
آیا در نزدیکی تالاب هشیلان جاذبه ای وجود دارد؟
بله از جاذبه‌های نزدیک به تالاب هشیلان می‌توان به سراب سبزعلی، سراب یاوری، سراب ورمنجه، سایت پرواز ویس قرنی، آرامگاه ویس قرنی و تپه‌های باستانی موسوم به دو چیا (تپه) اشاره کرد.
مطالب مرتبط :
غرق طبیعت بکر با بازدید از تالاب امیر کلایه