تالاب میقان، زیستگاه پرندگان نادر جهان
از زیباترین مناطق ایران برای طبیعت گردی می توان از تالاب میقان در استان مرکزی نام برد. تالاب میقان، نه تنها برای انسان ها و ایران گردان جالب است بلکه برای نادرترین پرندگان مهاجر جهان نیز مناسب و زیباست به طوری که این منطقه زیستگاه آنان شده است. از دلایلی که باعث می شود ما این تالاب را زیبا بنامیم، قرار گرفتن حیات وحش متونع و طبیعت کویری این تالاب در کنار یکدیگر است. درادامه با الی گشت همراه باشید تا به همراه هم، تالاب میقان را بهتربشناسیم.
مطالب مرتبط: ایرانگردی؛ روستای زغال اخته ایرانگردی: بهترین جاذبه های دیدنی زنجان
میقان در لغت به معنای خوش باور و یا کسی است که هر چیزی را به راحتی قبول می کند. در گذشته تالاب میقان به نام نمکزار فراهان مشهور بوده است. از جمله علل نام گذاری این تالاب به نام میقان، تبخیر زیاد آب در این تالاب است. قرار گرفتن نام کویر بر روی این منطقه، اشاره به خشکزار بودن و بیابان بودن آن نیست. روز ۱۵ آبان ماه در تقویم کشور به نام روز درنا نام گذاری شده است و دلیل آن این است که درآن موقع از سال، حضور و تجمع درناها در تالاب به بالاترین حد خود می رسد.
تالاب میقان از جمله تالاب های کویری ایران است و در استان مرکزی و بین شهر اراک و داوودآباد قرار گرفته است. تالاب با توجه به این که منطقه ای کویری است، اما دارای آب قابل توجهی است. البته در سال هایی که بحران بی آبی پیش می اید، عموما سطح آبتالاب خشک شده و به حالت کویری در می آید. مساحت این تالاب در حدود ۲۵هزار هکتار و یا بهتر بگوییم در ۰۰ تا ۱۱۰ کیلومتر مربع استو حدود ۱۶۵۵ متر از سطح دریا بالاتر است. و سه جزیره به نام های کریستالین یک، دو و سه دارد و همچنین یک دریاچه دارد. پوشش گیاهی این این منطقه بیشتر گیاهان شورپسند هستند و یکی از منابع مهم کشور برای ذخیره ی گیاهان شورپسند کشور است. البته علاوه بر پرندگان که دلیل شهرت این تالاب هستند، حیوانات دیگری همچون گونه های پستانداران و انواع جلبک های آب شور نیز در این منطقه وجود دارند. نمکی که در آب وجود دارد، باعث به وجود آمدن لایه های نمکی در این تالاب شده است. همچنین گنبد های نمکی که در این منطقه در سطح زیرین وجود دارند که تحت تاثیر گسل های منطقه ای باعثپس لرزه های خفیف در این منطقه می شوند. زمین شناسان زمان شکل گیری تالاب را به دوره ی جرکات صفحات تکتونیکی نسبت داده انمد و معتقدند در آن زمیان تالاب به وجود آمده است.
آب وهوای دریاچه از نظر آب وهوایی دارای زمستان های معتدل است و این آب وهوای معتدل باعث شده است که با شروع نیمه ثی دوم سال، در فصل پاییز و اوایل زمستان، تالاب میقان زیستگاه پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر از مناطق شمال ایران و مناطق سردسیر جهان باشد. منابع تامین آب تالاب از بارش های جوی، آب رودخانه ی قره کهریز، فراهان و شهراب و البته پساب تصفیه فاضلاب آب اراک است. ویژگی های بوم شناسی تالاب میقان، در شهرت این تالاب نقش به سزا و ویژه ای داشته است. سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر بهراین تالاب مهاجرت می کنند و تا پایانت فصل سرد در این تالاب حضور دارند. از بین این پرندگان مهاجر، برخی از گونه های کمیاب و حمایت شده نیز حضور دارند که این خود اهمیت تالاب را دو چندان می کند. از جمله ی این پرندگان در حال انقراض، درناها هستند. حضور درناها در این تالاب بسیار زیاد است و زیستگاه خوب و مناسبی برای این پرنده به حساب می گآیند اما در دیگر نقاط جهان تعداد جمعیت این پرنده در اقلیت قرار می گیرد. تالاب میقان تنها در فصل های سرد، پذیرای پرندگان مهاجرنیست، بلکه در فصل بهار نیز پرندگانی که در راه عبور از مناطق سردسیری به سمت مناطق گرمسیر جنوبی و آفریقایی بوده اند، در راه بازگشت به لانه های اصلی خود، در این تالاب به صورت موقت ،توقف و اسکان می کنند. بیش از ۱۶ درصد از پرندگان ایران و ۶۰ درصد از پرندگان استان مرکزی در این تالاب زندگی می کنند.
همانطور که قبل تر هم اشاره کردیم، این تالاب پذیرای گونه های کمیاب، نادر و ارزشمند بوده و همین ویژگی آن باعث شده است که در فصل مهاجرت این پرندگان به این تالاب، گروه های گردشگری مختلف و محققان جانور شناس زیادی به این تالاب سفر می کنند. از جمله گونه های پرندگان در این منطقه، درنا، مرغابی سانان، فلامینگوها، خروس کولی و انواع پرندگان دیگر از ۱۲ هزار نوع دیگر مخصوصا پرنده ی مهاجر از سیبری است. پرنده نگری یکی از جاذبه های مهم این منطقه به حساب می آید. حیوانات دیگری همچون گرگ، روباه، مار، پرندگانی چون عقاب و برخی نمونه های نادر در طبیعت قره داغ و آترپلیکس محیطی طبیعی و بی نظیر و با حضور گونه های مختلف طبیعی دیگر، جلوه ای خاص و ارزشی طبیعی به نواحی کویری این تالاب داده است. این تالاب و مناطق اطرافش به خاطر ارزش طبیعی و حساسی که دارند، تبدیل به یکی از مناطقی شده است که توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی، به منطقه ی شکار ممنوع تبدیل شده است. بر اساس استانداردهای زیست محیطی تالاب ها در جهان، هرتالاب که ۱ درصد از گونه های پرندگان جهان را در خود پذیرا باشد، در زمره ی مناطق جهانی و بین المللی قرار می گیرد. با توجه به این استاندارد، تالاب میقان در کنار تالاب گاوخونی اصفهان، تنها مناطقی هستند که در فصل زمستان، پذیرای پرندگان مهاجر فراری از سرما است. دریاچه ی تالاب میقان، در طول سال ها با تلاش های بی وقفه سازمان منابع طبیعی تبدیل به یکی از تفرجگاه های سرسبز کشور شده است. در حال حاضر نیز با ساختن برج مراقبت کویری در این منطقه، شرایط خوب و مناسبی برای بازدید از این منطقه فراهم شده است.
برای رفتن به این تالاب باید از سه راه خمین به سمت کمربندی شمال حرکت کرد. کمی جلوتر از، یک جاده ی فرعی در سمت راست جاده وجود دارد. در ابتدای جاده ی فرعی، تابلویی قرمز رنگ وجود دارد که مربوط به کارخانه ی تولید سولفات سدیم است. ۳ الی ۴ کیلومتر بعد از کارخانه، به انتهای تالاب میقان خواهیم رسید.