یکی از پدیده های ناخوشایندی که در سراسر جهان با آن مواجه هستیم، وندالیسم یا تخریب گرایی در مکان های عمومی است. این موضوع به اندازه ای در بین جواع مختلف زیادی شده است حتی گاهی این تخریب ها خودشان به عنوان یک جاذبه گردشگری محسوب می شوند که از جمله ی آن ها همین نقاشی های گرافیتی است که عده ای بر روی دیوارهای شهر یا حتی گاهی بر روی آثار تاریخی می کشند، اشاره کنیم. این موضوع به هیچ وجه در بین اهل فرهنگ و زیبایی شناسی قابل قبول نیست و حتی غیر از برهم زدن زیبایی شهر، نوعی بیماری روانی محسوب می شود که ما می خواهیم در مورد آن در این مطلب از مجله ی گردشگری الی گشت صحبت کنیم. در ادامه با مطلب بیماری وندالیسم یا تخریب گرایی با ما همراه باشید.
مطالب مرتبط: نکاتی که برای داشتن یک آداب و معاشرت خوب باید بدانیم! آداب غذا خوردن در رستوران های لوکس و مجلل! آداب و فرهنگ نوشیدن چای در روسیه
همانطور گفتیم در این مطلب می خواهیم درباره وندالیسم یا تخریب گرایی صحبت کنیم، این کار نوعی بیماری روانی است که در دسته ی ناهنجاری های اجتماعی قرار می گیرد. در واقع وندالیسم نوعی عکس العمل خصمانه است که در واکنشی کینه توزانه در برابر فشارها، تحمیل ها و شکست هایی که افراد در زندگی خودشان داشته اند نیز انجام می دهند. حتی این بیماری در دنیای مجازی هم بروز پیدا کرده و افرادی زیادی را ما شاهد هستیم که با کامنت های فحش و ناسزا به افراد شناخته شده حمله ور می شود و با این کار تسکینی بر روح خودشان می شود.
شدت بیماری وندالیسم در افراد مختلف نیز متفاوت است، نوع خفیف این بیماری نیز به صورت دیوار نویسی، رنگ پاشی، پنجر کردن خودروها و خط انداختن بر روی خودروهای پارک شده نیز روی می دهد و در موارد شدیدتر به شکستن شیشه های مغازه ها، غارت و هرج و مرج در افراد بروز می دهد. از گذشته تا به امروز این بیماری در افراد مختلف در جوامع بین الملل وجود داشته است اما کارشناسان معتقدند وندال های کهن چیزی را ویران می کردند که خود نساخته بودند اما وندال‌های مدرن چیزی را نابود می‌کنند که خودشان آن را ساخته‌اند؛ فرقی ندارد یک ساختمان باشد یا یک قهرمان ( افراد سرشناس)
حال ما در ادامه مطلب وندالیسم می خواهیم درباره علل بروز این بیماری صحبت کنیم:
- فاصله طبقاتی و وندالیسم
از جمله عواملی که در بروز بیماری وندالیسم در افراد جوامع نقش دارد این است که فاصله ی طبقاتی چمشگیری در جامعه برای آن ها پیش بیاید. این یکی از علت های عمده در ایجاد وندالیسم در بین افراد می باشد، اختلاف طبقاتی در واقع نوعی حس بی عدالتی و خشم را در افراد حاشیه نشین شهر القا می کند.
- تربیت ضعیف اجتماعی
یکی از عواملی که در نظام تربیتی هر جامعه نقش عمده ای دارد، ریشه های دینی، اخلاقی، تاریخی و قانونی است که در آن اجتماع وجود دارد. ضعف در این سیستم سبب نارسایی هایی در تربیت اجتماعی می کند و از جمله عوامل بروز بیماری وندالیسم در افراد می شود. از جمله زیان هایی که از بابت این نارسایی در جامعه به وقوع می پیودند بی ارزش دانشتن آثار تاریخی و فرهنگی جوامع است. قطعا همه ما آثار این بیماری روانی را بر روی بناهای تاریخی و ازشمند خودمان در ایران مشاهده کرده ایم که عده با تخریب آنها و نوشته هایی یادگاری باعث به وجود آمدن صحنه های زشت در این مکان ها شده اند. عمده علت این بیماری بعد از فاصله ی طبقاتی در جامعه ضعف در سیستم آموزشی کشور است که هیچ گونه آموزشی بابت حفظ و نگهداری آثار تاریخی داده نشده است و افراد تمامی فشارها و عقده های خودشان را بر روی دیوارها و آثار تاریخی تخلیه می کنند.
- عدم توانایی در کنترل هیجان های روحی
قطعا در بروز هر گونه بیماری روانی، عوامل متعددی وجود داشت است، یکی دیگر از عوامل بروز بیماری روانی وندالیسم هیجان های روحی که شامل خشم، عصبانیت، ناکامی و یا حتی خوشحالی های بیش از اندازه و عدم توانایی فرد در کنترل آن ها را شامل می شود. از همین رو افراد با توجه به عدم توانایی خودشان در کنترل خشمشان نیز به ناچار به اموال عمومی حمله ور می شود و به تخریب آثار تاریخی، اماکن عمومی و اموال مردم می نمایند. تمامی این کارهای راه هایی برای فرار از انرژی عقده های سرکوفته خانوادگی و اجتماعی، ناکامی‌های فردی و جمعی و محرومیت‌های فرهنگی هم از دیگر هیجاناتی است که به خرابکاری منجر می‌شود پرخاشگری یکی از سازوکارهای دفاع روانی برای تسلط بر محیط و کسب آرامش است. خشم و پرخاش زاده موقعیت‌های نامطلوب است که در رویارویی با اشیا، خودش را به شکل ویرانگری نشان می‌دهد.
- ضعف در اعمال قانونی مجازات
یکی دیگر از عواملی که باعث شیوع این بیماری ناهنجار در جوامع می شود، ضعف در اعمال قانون در مجازات این افراد می باشد. با توجه به قانونی که در کشور ما وجود دارد تا در صورتی که فردی به اموال عمومی و تاریخی آسیبی را وارد باید از ۶ ماه تا ۳ سال حبس را تحمل کند اما متاسفانه هیچ گونه سخت گیری در این کار صورت نمی گیرد و افرادی هستند که خیلی راحت به آثار تاریخی و عمومی آسیب وارد می کنند و خیلی راحت در سطح شهر می چرخند که نمونه های آن ها می توان به تخریب هایی که در دیوارهای سی و سه پل رخ داده یا آتش سوزی که در کاخ چهلستون در اصفهان پس از بازسازی و تعداد بی شماری از این موارد که اگر بخواهیم آنها را نام ببرید باید ده ها صفحه بنویسیم.
به طور کل علل وقوع وندالیسم مجموعه ای در هم تنیده از مشکلات فردی، فرهنگی و اجتماعی است که نبود نظارت و پیگیری قانونی، آن را تشدید می‌کند.
به منظور درمان این بیماری روانی افراد زیادی در جامعه تلاش های بسیار گسترده ای را انجام داده اند و پژوهش های زیادی وجود دارد که یکی از آن ها دکتر حامد بخشی، جامعه شناس و مدیر گروه جامعه گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی است که در خصوص بروز این بیماری می گوید: “هر گونه رفتاری که به صورت عامدانه و آگاهانه انجام می‌شود و به اموال عمومی آسیب می‌زند، وندالیسم است و طبقه بندی مشخصی ندارد اما معمولا زمانی که تخریب، ناظر به اشیا و پدیده‌های فرهنگی باشد، وندالیسم فرهنگی نام می‌گیرد.” برخی وندالیسم‌ها از جنس صدمه به اشیا است، برخی دارای ظاهری هنری مانند گرافیتی هایی است که بر روی دیوارهای شهر مشاهده می کنیم و برخی هم به شکل تخریب های مجازی است که این روزها بسیار شدت گرفته و آن هم فحاشی و ناسزاگویی هایی است که زیر پست های افراد سرشناس به وقوع می پیوندد.
اما راه کار برای جلوگیری از بیماری وندالیسم یا تخریب گرایی چه چیزی می تواند باشد! سوالی که حتما در پایان خواندن این مقاله ذهن شما را به خود مشغول خواهد کرد. با توجه به تحقیقات پژوهش گران و روان شناسان در این زمینه متوجه شدند که دلیل تخریب اموال عمومی و آصار تاریخی توسط وندال ها این است که آن ها دیگر هیچ گونه تعلق خاطری به آن آثار در خود احساس نمی کنند و به عبارتی ساده تر آن ها از آن خود نمی دانند. بنابراین اگر ما پیوند اجتماعی افراد با جامعه را تقویت کنیم، یعنی فرد احساس کند در این جامعه جایگاهی دارد، وندالیسم کنترل خواهد شد.
نظریه ای دیگری هم در اینباره وجود دارد به نام پنجره شکسته! در این نظری می گویند اگر ما جامعه سالم و محیط آراسته و مرتب داشته باشیم، هیچ وندالی در آن رشد نمی کند اما برعکس آن یعنی اگر ما جامعه ای ناسالم و نامنظم داشته باشیم همانند خانه ای است که یک پنجره ی آن شکسته است و افراد سعی در شکستن باقی پنجره های خانه نیز می کنند.
از همین رو برای اینکه ما بتوانیم چهره ی شهر و آثار تاریخی و باستانی خودمان را که نشانی از فرهنگ و هویت نسل های گذشته مان است را حفظ کنیم می بایست جامعه ای تمیز و مرتب را برای افراد جامعه فراهم بیاوریم و نسب به آگاهی عمومی در مدارس، دانشگاه ها و دیگر نهادهای فرهنگی اقدام های گسترده ای را در نظر بگیریم.
توجه به مسائل و مشکلات نوجوانان و جوانان و رفع نیازهای آنان هم بعد از آموزش و فرهنگ مهمترین گزینه ای است که سبب می شود آن آموزش ها به بار بنشیند. از سوی دیگر رفع تبعیض ها و بی‌عدالتی ها و در کنارش به وجود آوردن زمینه‌هایی برای مشارکت مردم در نظارت بر آثار باستانی و اموال عمومی، از دیگر راهکارهای مقابله با بیماری وندالیسم در جامعه ی کنونی مان است.
۱ نظرات