بند دره بیرجند، سدی در دل کویر ایران

بند دره در بیرجند

بیرجند شهری با قدمت تاریخی در دل کویر ایران است که جزء یکی از مناطق گردشگری محبوب ایرانی به شمار می رود. جاذبه های بسیاری در این شهر وجود دارد که یکی از آنها «بند دره» است؛ این جاذبه سدی است تاریخی که در نزدیکی شهر بیرجند قرار گرفته و یکی از مهمترین جاذبه های تاریخی این شهر محسوب می شود. قدمت بند دره به اواخر دوره ی زندیه و اوایل دوره قاجاریه بر می گردد و دلیل نام گذاری آن این بوده که آب از دره ی بالا به پایین عبور می کند. در ادامه ی این مطلب همراه الی گشت باشید تا با سفری به سمنان بیشتر درباره بند دره در بیرجند خدمتتان شرح دهیم.

مطالب مرتبط:
قلعه بیرجند، قلعه ای که نگهبان واقعی شهر بود!
شهر بلقیس اسفراین، میراث تاریخی خشتی و گلی

همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، بند دره سدی است تاریخی که در نزدیکی شهر بیرجند قرار گرفته و دارای قدمتی طولانی از دوران زندیه تاکنون می باشد. این بند یا سد در ۵ کیلومتری انتهای خیابان مدرس بیرجند در میان رشته کوه جنوب این شهر به نام رشته کوه باقران واقع است. بند دره به دستور شخصی به نام شوکت الملک در سال ۱۲۹۴ هجری قمری ساخته شده و یکی از بزرگترین و تاریخی ترین بندهای کوهستانی شهر بیرجند محسوب می شود. این بند یک سازه وزنی بوده و جهت تقویت دیواره‌ بند، پشت بند عظیمی احداث شده است. در وسط دیواره بند یک محفظه‌ ای عمودی به شکل چاه وجود دارد که در هر یک متر ارتفاع به سمت بند دریچه‌ ای تعبیه شده که به داخل بند راه دارد.

معماری بند دره یا همان سد با پیروی از شیارهایی که در کوه واقع است نیز امکان پذیر بوده و در مناسب ترین قسمت دره پایین بر روی طبقات رسوبی کف رودخانه بنا شده است. تاج این بنا در حدود ۳۱ متر و عرض آن برابر با ۳ تا ۵ متر می باشد، مصالحی در ساخت این بنای ارزشمند به کار برده شده است نیز شامل آجر، سنگ، ملات آهک و ساروج می شود. نمای بیرونی این سد از آجر ساخته شده و ارتفاع دیوار بند از کف دره حدود ۱۵ متر طول و ۳۵ متر عرض دارد که بین ۳ تا ۵ متر متغیر است. راه ارتباطی آن از بیرجند، از طریق خیابان پاسداران امکان پذیر است.

بند دره که از جمله نقاط گردشگری استان خراسان جنوبی و شهرستان بیرجند محسوب می شود که در سال ۱۳۸۱ از سوی سازمان میراث فرهنگی با شماره ۴۸۱۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. از ویژگی‌های ساختمانی بند دره می‌توان به این موارد اشاره داشت که سنگ‌های کوهی، آجر و ملات ساروج مواد اولیه در ساخت بند بوده‌اند. ارتفاع تاج بند ۱۳ متر و طول دیواره ۳۱ متر و عرض آن در قسمت‌های پایه ۸ متر و در قسمت‌های بالایی ۵ تا ۳ متر است. با توجه به برنامه‌ ریزی ‌های انجام شده در آینده‌ ای نه چندان دور در این منطقه‌ی تفریحی شاهد امکاناتی از جمله رستوران، کافی‌شاپ، شهربازی، مسیرهای کوه ‌پیمایی و هتل ۵ ستاره خواهیم بود.

متخصری از تاریخ بند دره در بیرجند

ایح جاذبه ی ارزشمند در بیرجند دارای قدمتی طولانی است و به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره ی قاجاریه بر می گردد. این بند که به عنوان بزرگ‌ ترین بند کوهستانی استان بیرجند در سال ۱۲۹۴ هجری قمری در میان یکی از دره ‌های کوه باقران احداث شد با گذشت چندین قرن هنوز هم عظمت و شکوه خود را از دست نداده است. بند دره در سال ۱۳۸۱ به ثبت آثار ملی ایران رسید.

چه زمانی به بند دره برویم!

با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر بیرجند که دومین استان کویری ایران به شمار می رود، مناسب تر است که فصل پاییز و زمستان برنامه سفر به این منطقه را تنظیم کنید. به مراتب فصل پاییز بهترین فصل برای کویرنوردی به شمار می رود. در پاییز نه گرما و حرارت تابستان کویر و نه سرمای طاقت ‌فرسای زمستان شما را آزار خواهد داد. ازآنجایی ‌که استان بیرجند هم، چون نگینی در دل کویر است با آن وسعت از بیابان در اطرافش از این قاعده مستثنا نیست. با توجه به این که پاییز شرایط جوی برای سفر به این منطقه در بیرجند مهیا است اما آن زیبایی های بی نظیر و آب گیری های چشمه ها در فصل بهار صورت می گیرد و عاقلانه است که کمی گرمای هوا را تحمل کنید اما این زیبایی بی نظیر را تماشا کنید و یک سفر تفریحی فوق العاده را در این دره تجربه کنید.

دسترسی به بند دره در بیرجند

آدرس: استان خراسان جنوبی-بیرجند- ۵ کیلومتری انتهای خیابان مدرس- رشته‌کوه باقران- دریاچه و بند دره

به منظور دسترسی به بند دره در بیرجند بستگی دارد که در نظر دارید با چه وسیله به سمت آن بروید. راه های ارتباطی در این شهر از طریق هواپیما، اتوبوس و همچنین اتومبیل شخصی امکان پذیر است.

اگر قصد دارید که با خودروی شخصی خودتان به سمت این جاذبه ی گردشگری در سمنان بروید، بهترین و کوتاه ‌ترین مسیر این است که از تهران به سمت سمنان حرکت کنید پس از رسیدن به سمنان مسیر را به سمت طبس ادامه دهید. از طبس و خوسف بگذرید تا به بیرجند برسید. که به مدت ۱۲ ساعت این مسیر طول خواهد کشید. برای رسیدن به بند دره کافی است یکی از دو مسیر خیابان مدرس یا خیابان پاسداران را انتخاب کنید. با استفاده از گوگل مپ می‌توانید به‌ راحتی بند دره را پیدا کنید.

اما اگر طاقت تحمل چنین زمانی را در اتومبیل ندارید می توانید به مقصد بیرجند بلیط هواپیما تهیه کنید و تقریبا حدود ۱ ساعت و نیم از تهران به سمت سمنان بروید.

جاذبه های اطراف بند دره بیرجند

• عمارت و باغ اکبریه بیرجند

آدرس: استان خراسان جنوبی-بیرجند- انتهای خیابان معلم-روستای اکبریه-عمارت اکبریه

• ارگ کلاه فرنگی بیرجند

آدرس: استان خراسان جنوبی-بیرجند- بلوار شهید مطهری- شهید مطهری ۱۶- ارگ کلاه‌فرنگی

• کال جنی طبس

آدرس: استان خراسان جنوبی-طبس- روستای ازمیغان-کال جنی

• باغ گلشن طبس

آدرس: استان خراسان جنوبی-طبس- باغ گلشن