باغ دولت آباد یکی از مشهورترین باغ‌های ایران و از جاهای دیدنی یزد است که بسیار زیبا و دل‌انگیز است. سرسبزی درختان، صدای آب و زیبایی‌های ظاهری این باغ شگفت‌انگیز است. این باغ در زمان‌های قدیم محل زندگی حاکم این شهر و خانواده‌اش بوده است؛ ولی امروزه محلی برای بازدید گردشگران است. هر سالانه گردشگران زیادی برای بازدید از این باغ می‌آیند. باغ دولت آباد قدیمی‌ترین باغ یزد و از میراث جهانی ایران است. این باغ در یونسکو نیز به‌عنوان میراث جهانی ثبت شده است. درختان انگور، سرو و کاج و گل‌های محمدی در سرتاسر این باغ زیبا وجود دارند که از بوی آنها سرمست خواهید شد.
چرا باید از باغ دولت آباد بازدید کنیم؟
باغ دولت آباد یکی از ۹ باغ مشهور ایران است و شهرت بین‌المللی دارد.
این باغ به دلیل داشتن بلندترین بادگیر جهانی یکی از ارزشمندترین دارایی‌های ایران است.
باغ دولت آباد فضایی بسیار چشم‌نواز و زیبا دارد و حتی در تاریکی شب هم‌چشم نواز است و در کنار این همه زیبایی از بوی گل‌های زیبای کویری سرمست خواهید شد.
تاریخچه‌ی باغ دولت آباد یزد
در دوره‌ی افشاریه، محمد تقی‌خان بافقی حاکم یزد بوده است و در سال ۱۱۶۰ هجری قمری دستور ساخت این بنا را داده و بعد از دوران افشاریه نیز این باغ محل اقامت حاکم وقت شاهرخ میرزا و کریم‌خان زند بود. در دوره‌ی زندیه این باغ به هشت باغ دولت آباد مشهور شد. این باغ بی‌نظیر در خارج از شهر یزد در زمان قدیم قرار داشت و تعداد درختان آن به‌قدری زیاد بود که از دور قابل‌مشاهده می‌شد.
این باغ زیبا عرض ۵ متر و طول ۲۰ کیلومتر دارد و در ادامه در دوران قاجار این باغ به دلیل گسترش شهر به دروازه‌ی چهار منار متصل شد و بعد از قاجار مدتی متروکه بود تا اینکه در دوره‌ی پهلوی به‌تدریج با افزایش ساخت‌وساز در مرکز شهر قرار گرفت و در سال ۱۳۴۸ مرمت و بازسازی آن آغاز شد و بین سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۱ عملیات باغ‌سازی و محوطه‌سازی آن انجام گرفت و امروزه یک یادگار ارزشمند از دوران گذشته در دل کویر است.
معماری باغ دولت آباد
در این باغ بسیار زیبا یکی از اصیل‌ترین و زیباترین طرح‌های باغ ایرانی به‌کاررفته است و مانند سایر باغ‌های ایرانی فضای باغ در وسط قرار گرفته است و ساختمان‌ها در اطراف هستند. این باغ زیبا چهار بنای اصلی دارد که سه مورد آنها هشتی، تالار طنبی و سردر هستند و چندین اتاق زمستانی هم در این مجموعه وجود دارد. باغ دارای دو بخش مستطیل‌شکل است که صورت عمود بر هم هستند و دو بخش مختلف اندرونی و بیرونی را شامل می‌شوند.
یکی از بهترین قسمت‌های این معماری مربوط به بادگیر آن است که بیش از ۳۳.۸ متر ارتفاع دارد و به شکل هشت‌ضلعی است و به‌عنوان بلندترین بادگیر دنیا شناخته می‌شود. در این ساختمان تلفیق باد و آب باعث گذر هوای خنک از زیر بادگیر به قسمت شاه‌نشین و تالارها می‌شود. باغ دولت آباد در طول تاریخ کاربری سکونتگاهی – حکومتی داشته است. باغ بیرونی به‌منظور تشریفات حکومتی، مراسم ورزشی، اداره امور شهری و باغ اندرونی بخش خصوصی و اقامتگاهی بوده است.
قسمت‌های مختلف باغ دولت آباد:
بخش اندرونی
همان‌طور که اشاره شد قسمتی از این باغ مستطیل بزرگی است که به‌عنوان باغ دولت آباد شناخته می‌شود و در زمان‌های گذشته به‌صورت باغ خصوصی و اقامتگاه کاربرد داشته است. در این قسمت عناصر مختلف به‌صورت متقارن در دو طرف قرار گرفته‌اند به صورتی که آب‌نما دقیقاً در وسط فضای اندرونی باغ قرار دارد و همین باعث نظم و دقت زیادی در معماری باغ شده است.
عمارت هشتی
یکی از مهم‌ترین ساختمان‌ها در باغ دولت آباد عمارت هشتی نام دارد که در انتهای محور اصلی باغ قرار گرفته و به دیوار جنوبی متصل است. عمارت هشتی به عنوان ساختمان اصلی باغ تلفیق جریان هوا و آب است، به صورتی که هوای خنک از زیر بادگیر به قسمت شاه‌نشین و تالارها انتقال داده می‌شود و ساختمان را خنک می‌کند. عمارت هشتی به‌صورت ساختمان دوطبقه است و ۳ شاه‌نشین با درهای مشبک و حوض مرمری، اتاقک بادگیر، هشتی و دو اتاق پستو دارد. سقف این قسمت نیز با دست‌ساخته شده و همانند سایر ساختمان‌های یزد از سیم‌گل (ماسه، خاک رس و کاه خرد شده همراه با گچ نیم‌کوب) و دم‌گیری گچی (وسیله‌ای برای تزیینات گوشه‌ها با گچ) ساخته شده است. همچنین این ساختمان درهای ارسی با شیشه‌های رنگی دارد و در طبقه‌بالایی عمارت هم یک تالار و ایوان وجود دارند که باعث زیبایی بیشتر عمارت می‌شود.
مطالب مرتبط:
بادگیر باغ دولت آباد
بادگیر باغ دولت آباد نماد اصلی این باغ است و بلندترین بادگیر خشتی جهان شناخته می‌شود. این بادگیر به شکل هشت‌ضلعی و منشوری است و یک حوض در قسمت پایین خود دارد. در هنگام وزش باد به‌سرعت به قسمت زیرین هدایت می‌شود و به سطح آب حوض می‌رسد که همین امر هوای خنک را در داخل بنا به جریان در می‌آورد و مثل کولر داخل بنا را خنک می‌کند، به همین دلیل این قسمت از ساختمان به عنوان قسمت تابستانه هم شناخته می‌شود.
عمارت طنبی: ساختمان‌های قدیمی بخش بزرگ و مجللی به نام عمارت یا تالار طنبی داشتند. در دو طرف تالار طنبی چندین تالار، صفه و شبستان وجود دارد که به طنبی راه دارند. در قسمت زیر عمارت هم زیر زمین عمیقی وجود دارد که به باغ می‌رسد.
بهشت‌آیین: بهشت‌آیین محلی برای اقامت زمستانی است و رو به آفتاب ساخته شده. در واقع این ساختمان دقیقاً روبه روی هشتی قرار گرفته و مرز میان بخش بیرونی و اندرونی است. در میان دو ساختمان هشتی و این اقامتگاه شبدر کاشته شده و در دو طرف این محدوده هم درختان گیلاس و انار وجود دارد.
بخش بیرونی: بخش مستطیلی کوچک‌تر در قسمت شمالی واقع شده و جلوخان نامیده می‌شود که محلی برای استقرار کاروان‌ها، برگزاری تشریفات حکومتی و…بوده است. در این بخش یک حوض مستطیلی بزرگ ساخته شده که این بخش را به دو قسمت مربعی‌شکل تقسیم می‌کند. اصلی‌ترین بخش عمارت بهشت‌آیین است. مرز مشترک دو باغ اندرونی و بیرونی در دوطبقه ساخته شده و همچنین در طبقه همکف یک سردر، هشتی و یک اتاق بزرگ و چند اتاق کوچک و چند راهرو وجود دارند. بخش‌های دیگر ساختمان‌های تالار آیینه، تهرانی، دو بازارچه، دو برج دیدبانی، آب‌انبار عمومی و دیوان‌خانه و… هستند.
قنات‌های باغ و سیستم آب‌رسانی
عنصر اصلی باغ دولت آباد را می‌توان آب دانست. نمایش آب در آب‌نماها و حوض‌ها زیبایی خاصی به باغ می‌بخشد. قنات دولت آباد آب این باغ را تأمین می‌کند.
علاوه بر این، چاه آبی به عمق ۱۵۰ متر و منبعی با گاورو که در ضلع شرقی باغ و کنار ساختمان خدماتی قرار دارد، برای زمان‌های خشکسالی به مردم کمک می‌کرد تا باغ دچار بی‌آبی نشود و حوض‌ها همیشه پرآب بماند. یک آب‌انبار هم وجود دارد که برای مواقع لازم از آن استفاده می‌شد.
آب‌نمای باغ دولت آباد
معماری این باغ طوری است که آب همیشه در سطح باغ حضور دارد و همین زیبایی آن را دوچندان می‌کند. آب در زیر بادگیر عمارت هشتی و در یک حوض از جنس مرمر می‌جوشد، بعد به حوضی در وسط این عمارت جاری می‌شود. سه سینه کبکی هم در مقابل ارسی اتاق‌ها قرار دارد که از جنس مرمر است. طراحی و تراش این سنگ به‌گونه‌ای است که موج ایجاد می‌کند و حجم آب را بیشتر از واقعیت نشان می‌دهد. از هر یک از سینه کبکی‌ها، آب وارد یک حوض کوچک می‌شود که به آنها حوض کلگی می‌گویند.
از این حوض‌ها، آب در آب‌نمای بزرگ باغ جاری می‌شود. این آب‌نما درست در محور اصلی باغ قرار دارد و ابعاد آن متناسب با ارتفاع بادگیر عمارت هشتی در نظر گرفته شده است. به همین دلیل تصویر عمارت باغ را به طور کامل در آب منعکس می‌کند. سپس آب از زیر عمارت سردر، وارد باغ بهشت‌آیین خواهد شد و به یک استخر ۱۲ ضلعی بزرگ که در شمال عمارت واقع شده، می‌ریزد. بعد به سه استخر مستطیل شکل در سه طرف دیگر جاری می‌شود.
از آب این استخرها که خیابان‌ها و آبادی‌ها جاری شده، برای کشاورزی استفاده می‌شود. هدف معمار نه تنها عبور آب از لایه‌های زیرین زمین و سیراب‌کردن درختان قناعت بوده، بلکه آب زلال را به روی زمین‌ها آورده تا روح ساکنان کویر را هم سیراب کند.
نحوه‌ی دسترسی به باغ دولت آباد
این باغ زیبا در بلوار دولت آباد یزد قرار دارد و از طریق وسایل نقلیه‌ی عمومی می‌توان راحت به این باغ دسترسی داشت. اگر تمایل به استفاده از اتوبوس داشته باشید، اتوبوس‌های سه‌راه شحنه‌ی یزد، نزدیک‌ترین ایستگاه به این باغ زیبا هستند و باید سوار اتوبوس امام خمینی – دولت آباد شوید و در نزدیک باغ دولت آباد پیاده شوید. درب اصلی این باغ در خیابان شهید رجایی و درب دیگر در بلوار دولت‌آباد قرار دارد؛ اما برای ورود و خروج باید از درب اصلی استفاده کنید. علاوه بر اتوبوس از تاکسی‌های شهری و اینترنتی هم می‌توانید برای رسیدن به این باغ استفاده کنید.
ساعت و هزینه بازدید از باغ دولت آباد: برای بازدید از این مجموعه می‌توانید همه‌روزه از ساعت ۷ صبح تا ۱۱ شب مراجعه کنید و اینکه در هنگام بازدید باید بلیت ورودی تهیه نمایید. هزینه بلیت گردشگران ایرانی ۵۰,۰۰۰ ریال و هزینه بلیت گردشگران خارجی ۲۰۰,۰۰۰ ریال است.
جاذبه‌های دیدنی نزدیک به باغ دولت آباد
موزه آب یزد: ۲.۱ کیلومتر
مسجد جامع یزد: ۲.۳ کیلومتر
میدان وقت الساعت: ۲.۴ کیلومتر
میدان امیرچخماق: ۲.۴ کیلومتر
خانه لاری‌ها: ۳.۲ کیلومتر
آتشکده ورهرام: ۴.۳ کیلومتر
عمارت قصر آینه: ۷ کیلومتر
رستوران‌های نزدیک به باغ دولت آباد
برتر: ۱.۳ کیلومتر
آریایی‌ها: ۲.۳ کیلومتر
مارکوپولو: ۲.۶ کیلومتر
ترمه و ترنج: ۲.۷ کیلومتر
کافه بام: ۲.۹ کیلومتر
سرو: ۴.۳ کیلومتر
هتل‌های نزدیک به باغ دولت آباد
هاستل بادگیر: ۱ کیلومتر
ترمه: ۲.۵ کیلومتر
سنتی رز: ۳.۵ کیلومتر
جنگل: ۳.۷ کیلومتر
لاله: ۴.۱ کیلومتر
زنبق: ۵.۷ کیلومتر
پرسش‌های متداول
۱- باغ دولت آباد کجاست؟
باغ دولت آباد از جاهای دیدنی یزد است که در خیابان شهید رجایی در محله چهار منار داخل کوچه فردوسی یا حسینیه فردوس قرار دارد.
۲- مهم‌ترین ویژگی باغ دولت آباد چیست؟
بادگیر باغ است که به‌عنوان بلندترین بادگیر جهان شناخته می‌شود.
۳- بلیت بازدید از باغ دولت آباد چقدر است؟
هزینه بلیت گردشگران ایرانی در سال ۱۴۰۱ برابر با ۵۰,۰۰۰ ریال و هزینه بلیت گردشگران خارجی ۲۰۰,۰۰۰ ریال است.
۴- ساعت بازدید ازباغ دولت آباد چه زمانی است؟
همه‌روزه از ساعت ۷:۰۰ تا ۲۲:۳۰ (به‌جز روز عاشورا) امکان بازدید از باغ دولت آباد وجود دارد.