یکی دیگر از جاذبه های ایران که درباره آن می خواهیم صحبت کنیم، اولین بانک جهان است که در شهر یزد قرار دارد. این صندوق امانات جهان (اولین بانک جهان) در ۵ کیلومتری شهرستان مهریز و ۴۰ کیلومتری شهر یزد واقع شده است. کارشناسان می گویند ایرانی ها این بنای شگفت انگیز را به عنوان بانک برای اولین بار در جهان ساختند. این بنا در دوره ساسانیان ساخته شده است و معماری بسیار دقیق و شگفت انگیزی دارد؛ حال در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر درباره این جاذبه های تاریخی شهر یزد که زمانی اولین بانک جهان بوده بدانید.
مطالب مرتبط: چگونه زندان اسکندر یزد به مدرسه ضیائیه تبدیل شد؟ معرفی ۸ مورد از مناطق گردشگری یزد
بله درست متوجه شده اید، اولین بانک تاریخ بشر یا به عبارتی نخسین صندوق امانات دنیا در شهر یزد و در روستای سریزد واقع شده است؛ سریزد یکی از روستاهای شهرستان مهریز است که قدمتی چند هزار ساله دارد. سالیان زیادی مردم برای اینکه وارد شهر یزد شوند، باید از این محدوده می گذشتند. به همین خاطر به این روستا، «سریزد» می گویند. البته در گذشته یزد با نام «ایساتیس» بین مردم مشهور بوده است و پیش تر از آن هم با نام «فرافر» این روستای تاریخی را می شناخته اند.
به ۳۰ کیلومتری جنوب شهر یزد که برسید، به قلعه سریزد دسترسی خواهید داشت. البته در این منطقه آنچنان نباید دنبال جاذبه های تفریحی و هیجان انگیز باشید زیرا به جز یک مغازه نان و یک بقالی مغازه دیگری در آن وجود ندارد. یک مدرسه خیلی کوچک هم در روستا وجود دارد که بچه های روستا در آنجا درس می خوانند اما حالا بیشتر افرادی که در این روستا زندگی می کنند زنان و مردان سالخورده هستند که فرزندانشان برای کار یا تحصیل به شهرها و روستاهای دیگر رفته اند. مردمان روستای دوست داشتنی سریزد به اندازه ای خونگرم و مهمان نواز هستند که شما می توانید تجربه بی نظیری را در از مهمان نوازی در کنارشان تجربه کنید. خانه های کاهگلی به صورت پراکنده در سطح روستا دیده می شود، مردم در این روستا اینجا بیشتر از راه کشاورزی و همچنین از باغ های اناری که دارند، پول درمی آورند.
دور تا دور قلعه، خندق عمیقی کنده شده است، الته علت این خندق هم برای حفاظت از قلعه بوده است، که یا در آن آب می ریختند یا آتش روشن می کردن، تا در برابر دشمن ایمن بمانند.
در قلعه به وسیله یک قرقره بالا و پایین می رود و وقتی آن را بالا می برید با یک در دیگر روبرو می شوید. تنها راه ورود به این قلعه این در است چون فقط یک در دارد. در بالای این در حفره های بزرگی وجود دارد که ممکن است هنگام بازدید از آنها برایتان سوال پیش بیاید آنها به چه دلیل در آن بالا هستند، جالب است بدانید که مردم یزد فکر همه جا کرده بودند و این حفره ها برای این است که اگر روزی غارتگر یا دزدی توانست وارد قلعه شود از این حفره ها آب جوش روی آنها بریزند.
وقتی در دوم هم باز می شود یکباره با کلی دالان روبرو می شویم، دالان های تو در تویی که خیلی کوچک هستند این دالان ها، روزگاری حجره های مربوط به خانواده ها بوده اند. این ارگ دارای ۴۶۸ حجره است، یعنی در گذشته ۴۶۸ خانواده در این ارگ، اشیای گران قیمت خود را به امانت می گذاشته اند.
قلعه سریزد (اولین بانک دنیا) از سه طبقه تشکیل شده است و در مقابل بعضی از دالان ها یا حجره ها، چوبی گذاشته شده است که نشانه این است که نباید وارد آنجا شوید. داخل دالان ها هیچ وسیله ای به جز چند کوزه گلی دیده نمی شود؛ البته کارشناسان می گویند هنوز عملیات اکتشاف در دل این قلعه انجام نشده است.
لازم است این نکته را بگوییم که زمانی که برای بازدید از این قلعه بدون راهنما رفتید به این دلیل که در قلعه قفل است می توانید با شماره هایی که بر روی دیوار قلعه نوشته شده تماس بگیرید تا آنان کلید قلعه را برای بازدید برایتان بیاورند.
شاید برایتان این پیش بیاید چه دلیلی داشته در روستایی دور افتاده که بانکی ساخته شود که تمام وسایل ارزشمند مردم و تاجران در آن نگه داری شود؟!
دلیل ساخت چنین قلعه ای که به اولین بانک دنیا معروف است و حتی قرار است تا در سازمان جهانی یونسکو هم به ثبت برسد این بوده که در ۱۷۰۰ سال پیش در زمان حکومت ساسانیان جاده ابریشم از قسمت جنوبی این روستا می گذشته است، به همین دلیل رفت و آمد تاجران در این منطقه زیاد بوده و به طبع هر جا که تجار زیاد باشد دزدان و غارتگران زیادی هم در کمین هستند تا اعمال شوم خود را اجرا کنند. به همین دلیل مردم سریزد همیشه شاهد غارت و دزدی بوده اند، به همین دلیل آنها به این فکر افتادند که بهتر است اشیاء و چیزهایی که برایشان ارزش داشت را در یک جا دور از خانه و کاشانه شان نگهداری کنند. البته ما به درستی نمی دانیم چه کسی دستور ساخت این ارگ را داده اما می توان حدس زد که مردم با هم به این توافق رسیده اند که یک بنایی بسازند و در آنجا از این اشیا نگهداری کنند.
مدیر کل دفتر توسعه و آبادانی ارگ سریزد دکتر مجید سریزدی، سال هاست برای آبادانی و توسعه سریزد تلاش می کند. با توجه به این که آثار زیادی در روستای تاریخی سریزد وجود دارد، اما وی در درصدد است تا ۲ بنای تاریخی این روستا را در کتاب گینس به ثبت برساند. این ابنیه شامل قدیمی ترین صندوق امانات بانکی دنیا و همچنین قدیمی ترین هتل خشتی جهان به نام کاروانسرای سلجوقیان است. البته لازم است بگوییم که مطابق با خبرهای که در این زمینه وجود دارد، برای به ثبت رساندن اولین صندوق امانات جهان و تک بنای خشتی دنیا مدارکی از میراث فرهنگی یزد به میراث فرهنگی تهران برای ثبت جهانی یونسکو ارجاع داده شده است اما این کار به هر حال طول می کشد و روال اداری خاص خودش را دارد. امید است تا با تلاش های ممکن این بنای با ارزش تاریخی که اولین و قدیمی ترین صندوق امانات کشور برای ایرانیان است را به تمام جهانیان بشناسانیم.
آدرس: استان یزد، شهرستان مهریز، پهنه کشتخان در مجاورت روستای سریزد در فاصله ۵ کیلومتری شمال جاده یزد – کرمان قرار دارد.