آشنایی با آیین بیل گردانی
همانطور که می دانید ایران کشوری با تاریخی کهن است که در هر دوره ی تاریخی در این مرز و بوم حکومت ها و دولت های مختلفی سرکار آمده اند و همین موضوع سبب شده است که در این کشور آیین ها و سنت های متنوعی به وجود بیاید که هر کدام نشان دهنده ی افکار و فرهنگ یک خطه از این سرزمین پهناور است. آنچه در این مطلب از مجله ی گردشگری الی گشت می خواهیم درباره آن صحبت کنیم، آیین بیل گردانی است. آینی که بیش از ۲۰۰۰ سال است نسل به نسل در حال حفظ شدن است و سالانه پیش از برداشت محصولات بهار به منظور قدردانی از الهه آب انجام می گیرد. در ادامه همراه با ما باشید تا بیشتر با آیین بیل گردانی آشنا شوید.
مطالب مرتبط: آیین «تَکم گردانی»؛ یادگاری کهن برای استقبال از نوروز در آذربایجان آیین زار؛ مراسم ترسناک جن گیری در جنوب ایران! + تصویر آیین های عزاداری محرم در ایران
همانطور که در بالا هم گفتیم، ایران سرزمینی پهناور است که در سرتاسر آن فرهنگ ها و سنت های مختلفی وجود دارد و یکی از آن ها آیین بیل گردانی است که قدمتی به طول ۲۰۰۰ سال دارد و نسل به نسل تاکنون زنده نگه داشته شده است. در واقع این آیین نمادی برای تشکر الهه آب است و ریشه در فرهنگ آب و آبیاری مردم این خطه حاصلخیر داشته و به اعتقاد مردم منطقه نیم ور این آیین به برکت و زیادی آب در فصل بهار کمک بسزایی می کند. اقشار مختلف مردم شهرستان محلات در آیین کهن، پهلوانی بیل گردانی حضور پرشور داشتند و با برگزاری این آیین به استقبال کشت های بهاره می روند.
در زمان های گذشته مردم شهر تاریخی نیم ور به منظور حفظ این آیین معنوی سالانه در مواقعی که مسیر جوی های آب توسط گل و لای و یا رشد گیاهان بیخود و علف های هرز در ماه اسفند و اوایل فصل بهار مسدود می شد به منظور آبرسانی به مزارع به کندی انجام می گرفت و با اعلام بزرگان شهر و با مشارکت و یاری یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می پرداختند.
در گذشته مردم شهر تاریخی نیم ور برای حفظ این آیین معنوی هر سال در مواقعی که مسیر جوی‌های آب توسط گل و لای و یا رشد گیاهان و علف های هرز در ماه اسفند و اوایل فصل بهار مسدود می‌شده و آبرسانی به مزارع به کندی انجام می‌گرفته، با اعلام بزرگان شهر وبا مشارکت و یاری یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پرداختند. به منظور لایروبی جوی های آب بیل گردانان به نوبت هفت بیل مخصوص داشتند که به تعبیری برای اسبار باغ های انگور به کار می رفته است و در ۲ دسته چهار و سه تایی به یکدیگر می بندند و بیل گردانان این بیل ها را با مهارت و قدرت در ۲ جهت مخالف به صورت ضربدری بالای سر می چرخانند.
در برگزاری این آیین در حال حاضر ورزشکاران یا بیل گردانان ۲ دسته بیل به وزن ۳۲ کیلو گرم را بین پنج تا ۳۰ بار بالای سر خود می چرخانند و در این هنگام با دعا و نیت به حرکت در آمدن هفت آسمان و نزول رحمت الهی قدرتمندی خود را برای مردم این منطقه به نمایش می‌گذارند.
کسانی که بیل ها را دور سر خودشان می چرخانند پهلوانان منطقه هستند و شعار “اگر خسته جانی بگو یا علی” را در حین چرخیدن سر می دهند. این آیین موجب افزایش برکت و نزولات آسمانی می شود. گرداندن بیل‌ها در این آیین نشان از پهلوانی و بستن بیل‌ها نشان از اتحاد و وحدت و چرخاندن بیل‌ها دور سر، نشان از چرخیدن دور یک محور بوده است.
این آیین کهن چندین روز طول می کشد و قبل از شروع بیل گردانی لایروبان همراه با بیل های خود رژه ای را تا محل برگزاری که که بر روی سکویی مخصوص در مرکز شهر نیم ور است انجام می دهند.
فرماندار محلات در روز جمعه آیین بیل گردانی در جمع مردم گفت: احیای آداب و رسوم کهن این خطه برای تقویت صنعت گردشگری و رونق اقتصادی در دستور کار امسال قرار دارد. علی زینی وند در خصوص آیین بیل گردانی چنین گفته است که: آداب و رسوم کهن خطه نیم ور به ویژه بیل گردانی به عنوان یکی ازجاذبه های مهم گردشگری محسوب می شود که از این ظرفیت برای معرفی پتانسیل این شهر، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی می توانیم استفاده کنیم.
همچنین در ادامه زینی وند در این خصوص گفته است: جامعه بدون فرهنگ، هویت ندارد و مسائل فرهنگی واجتماعی هویت بخش جامعه است و کاری که از بطن مردم برخیزد قابل احترام است.
آشنایی با شهرستان نیم ور در محلات
این شهر یکی از شهرهای تاریخی ایران است که در بخش مرکزی شهرستان محلات استان مرکزی قرار دارد و در ۲۵۰ کیلومتری جنوب تهران نیز واقع است و قدمت آن به دوره ساسانیان و اشکانیان بازمی گردد. بر اساس تقسیم بندی های تاریخی که صورت گرفته این شهرستان متشکل از حکومت مادها ت پایان فرمانروایی ساسانیان به دوره ی ایران باستان مشهور است. در میان حکومت‌های ایران باستان، دو حکومت اشکانیان و ساسانیان، که از قدرت‌های برتر دنیای باستان بوده‌اند، طولانی‌ترین فرمانروایی‌ها را داشته‌اند و بیش از ۹۰۰ سال در کنار ایران زمین بر سرزمین‌های زیادی، حکومت کرده‌اند. همانطور که می دانید ایران سرزمینی پهناور است و در جای جای سرزمین های تحت سیطره ی این حکوت ها، بناهای باستانی عظیمی به یادگار ساخته شده است که اسنادی برای زنده نگه داشتن دوران هایی که پیرامون این دوره وجود داشته نیز می باشد. شهرستان نیم ور یکی از همین موارد است. سابقه‌ی سکونت در برخی از مناطق این شهر، مانند تپه‌های باستانی و غار یکه‌چاه دهستان باقرآباد، به هزاره‌‌ی سوم قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. این منطقه به لحاظ جغرافیایی در جنوب رودخانه‌ی قم‌رود و در شمال رشته‌کوه آتشکوه قرار گرفته است.
فلسفله ی نام گذاری شهرستان نیم‌ور
منابع تاریخی بسیاری در خصوص شهر نیم ور وجود دارد که وجه اشتراک آن ها به اوج شکوفایی این شهر در دوره ی ساسانیان و اختلاف آن ها در وجه تسمیه ای که این شهر دارد نیز بر می گردد. عده از مورخان در خصوص این شهر می گویند که نام این منطقه در دوره اشکانیان، «آورد» به معنای میدان جنگ بوده و پس از آن که جنگ های دوره ی اشکانیان به پایان رسید، این شهر نام نیم آورد را به خود گرفت که با مرور زمان به «نیم ور» تبدیل گشت.
کلمه ی «ور» در زبان پهلوی به معنای دژ است و باقی ماندن بقایایی از دژی بزرگ که در اطراف شهر قرار دارد این فرضیه را مطرح می سازد که نیم ور شهری در میان قلعه بوده است و از همین رو به این معروف شده است. اما عده ی دیگر از مورخان بر این اعتقاد هستند که نام گذاری این شهر دلیل دیگری داشته و پس از این که دومین سلسله ی پادشاهی ایران باستان کیانیان که نام هم در اوستا آمده است. همای دختر بهمن یکی از امرای کیانیان به نیم‌ور ملقب بوده است. طبق این نظریه، تاسیس این شهر منسوب به همین شخصیت تاریخی است. علاوه بر وجود آثار باستانی در منطقه‌ی نیم‌ور، آثاری مربوط به دوران اسلامی و قرون اخیر نیز در این منطقه وجود دارند که می‌توانند برای علاقه‌مندان به جاذبه‌های تاریخی از جذابیت فراوانی برخوردار باشند.