آیا هواپیما بوق دارد؟

بوق زدن هواپیما را تا به حال شنیده اید؟

بعضی وقت ها سوالاتی برای ما پیش می آید که به نظر عجیب می رسند، اما ممکن است واقعا سوال به جایی باشند و پاسخ معقول و درستی هم برایشان وجود داشته باشد. تا به حال به این فکر کردید که آیا هواپیما هم بوق دارد؟ می دانید که هواپیماها برای هشدار به سایر هواپیماها چه کار می کنند؟ یا وقتی روی زمین و باند فرودگاه در حال حرکتند چطور به بقیه هشدار می دهند تا از سر راهشان کنار بروند؟ بالاخره هواپیما هم یک وسیله نقلیه است و باید به شیوه ای با هواپیماهای دیگر ارتباط برقرار کند. همه ما با سر و صدای بوق ماشین ها آشنا هستیم. همانطور که می دانیم ماشین ها معمولا برای هشدار به سایر ماشین ها بوق می زنند. هرچند گاهی این کار را به منظورهای مختلف و معانی دیگری هم به کار می برند! اما فعلا با بوق ماشین و معانی که ممکن است داشته باشد کاری نداریم. می خواهیم این پرسش عجیب و جالب را بررسی کنیم و پاسخ هایی برایش پیدا کنیم. با الی گشت همراه باشید.

آیا هواپیما بوق دارد؟

مطالب مرتبط:
خط سفید در امتداد هواپیما برای چیست؟
حقایقی جالب درباره ماسک اکسیژن در هواپیما

بله. البته باید بدانید که بوق هواپیما شبیه تصوری که از بوق ماشین یا قطار داریم نیست. با این حال، تمام هواپیماها مجهز به دستگاه هشدار دهنده ای هستند که در صورت نزدیک شدن بیش از حد یک هواپیمای دیگر به آن ها هشدار می دهد. اگر این فاصله از حد مجاز کمتر شده باشد هواپیما یا کاهش یکباره سرعت (شبیه ترمز کردن ماشین) یا کاهش ارتفاع از برخورد و تصادف جلوگیری می کنند. برخی هواپیماهای قدیمی دارای چراغ هشدار هستند، اما اکثر هواپیماها در داخل کابین خلبان بوق هشدار دارند. هواپیماهای بزرگ تر دارای بوق ها و صداهای هشدار مختلفی برای اعلام نقص فنی یا خطر دارند. البته، فراموش نکنید که این صداها، سیگنال ها و بوق ها تنها در داخل کابین خلبان و برای هشدار به او شنیده می شود و صدای بوقشان  مثل ماشین و اتومبیل در فضا پخش نمی شود. تصور کنید اگر هواپیماها در آسمان بوق می زدند چقدر آسمان پر سر و صدا می شد!

خب، در مورد نحوه هشدار و ارتباط هواپیماها در آسمان صحبت کردیم. اما وقتی هواپیماها روی زمین و باند فرودگاه هستند چه؟ وقتی دارند روی باند فرودگاه حرکت می کنند برای هشدار به سایر هواپیماها بوق می زنند؟ هواپیما دارای سیستم هشدار و ارسال سیگنالی است که مثل بوق ماشین عمل می کنند. وقتی هواپیما روی زمین قرار دارد و مهندس های پرواز در حال بررسی و کار روی هواپیما هستند با فرستادن سیگنال با همکارانشان ارتباط برقرار می کنند. خدمه پرواز یا مهندس ها برای ارسال سیگنال (بوق زدن!) دکمه کوچکی را که با نام GND مشخص شده فشار می دهند. اگر در فیلم ها (یا از نزدیک) داخل کابین خلبان را دیده باشید لابد می دانید که یک عالمه دکمه روی پنل کنترل هواپیما وجود دارد. پیدا کردن دکمه بوق (GND) بین این همه دکمه کار سختی است، اما وقتی این بوق به صدا دربیاید آنچنان صدای بلندی ایجاد می شود که انگار سه کشتی بخار از زیر هواپیما  در حال عبور هستند. بعد، با متصل کردن هدست می توانند مستقیما با یکدیگر صحبت کنند.

هواپیماها چگونه از برخورد با هواپیماهای دیگر جلوگیری می کنند؟

هواپیما و خلبان از روش های مختلفی برای اطلاع از حضور سایر هواپیماها استفاده می کند. استفاده از نشانه های بصری برای هشدار و ارتباط برقرار کردن یکی از این راه هاست. مثلا با خاموش روشن کردن چراغ به یکدیگر علامت می دهند. یکی دیگر از علامت های بصری هشدار دهنده وجود چراغ های رنگی روی بال هواپیماست. هواپیماها معمولا روی بال چپشان چراغ قرمز و روی بال راست چراغ سبز دارند. این طوری هواپیمای دیگر می تواند جهت حرکت هواپیما را تشخیص بدهد.

هواپیماهای مدرن مجهز به سیستم جلوگیری از برخورد ترافیک هوایی (TCAS) هستند. در صورتی که دو هواپیما بیش از حد به هم نزدیک شده باشند و در معرض خطر تصادف و برخورد باشند این سیستم به هر دو خلبان اطلاع و هشدار می دهد تا یکی از هواپیماها بالاتر و هواپیمای دیگر پایین تر پرواز کند. علاوه بر این، هواپیماها سیستمی به نام ACARS دارند که دایما با ماهواره ها و زمین در ارتباط هستند و اطلاعات مربوطه را ارسال و دریافت می کنند. بنابراین خلبان به خوبی از موقعیت هواپیما و احتمال وجود خطر برخورد با سایر هواپیما مطلع خواهد بود. هواپیماها در طول پرواز به طور مداوم با رادارهای هوایی و زمینی کنترل می شوند و پارامترهای مختلف مثل سرعت، ارتفاع، مسیر و … دایما کنترل و بررسی می شود تا در صورت بروز هرگونه خطر و مشکل سریعا به خلبان اطلاع بدهند.

آژیر خطر

با این حال برخی هواپیماها بوق دارند، آن هم بوق واقعی! اما کاربرد این بوق کمی متفاوت است. این بوق که نوعی آژیر خطر محسوب می شود در مواقع ضروری و برای هشدار به خلبان به صدا در می آید. سیستم هواپیما به گونه ای است که خود هواپیما هم می تواند موقع نقص فنی یا ایجاد مشکل به مهندسین پرواز و خلبان هشدار بدهد. به طور مثال، ۹۰ ثانیه پس از آنکه مشکلی در سیستم های هدایتی هواپیما به وجود بیاید یا هواپیما دچار آتش سوزی شود این صدای آژیر به صدا درمی آید. صدای این آژیر بسته به نوع مشکل فرق دارد، به همین دلیل خلبان و مهندسین از روی نوع صدا می توانند بفهمند که کدام سیستم دچار مشکل شده است.

پس جواب سوال «آیا هواپیماها بوق دارند؟» مثبت است. اما همانطور که دیدیم این بوق و کاربردش با بوق هایی که تا به حال دیده ایم و می شناسیم اندکی فرق دارد. کاربرد سیستم ارسال سیگنال هواپیما دقیقا شبیه کاربرد بوق در ماشین، قطار یا کشتی یا برای لایی کشیدن در آسمان نیست! در واقع، خلبان نمی تواند برای هشدار یا علامت دادن به یک هواپیمای دیگر بوق بزند! این بوق وقتی کار می کند که هواپیما روی زمین باشد، موقع پرواز این بوق خاموش است.