آشوراده، تنها جزیره ایرانی دریای خزر در بندر ترکمن

جزیره آشوراده نام جزیره‌ای در شبه جزیره میانکاله است که در ۱۰ کیلومتری غرب بندر ترکمن واقع شده است. آشوراده در سال ۱۳۵۴ جز نخستین مناطق زیست‌کره جهان معرفی و ثبت شد. همچنین این جزیره، در کنوانسیون جهانی رامسر در زمره تالاب‌های مهم دنیا قرار گرفته است.

آشوراده با مساحت ۱۲۰۰ متر در گذشته یکی از مهم‌ترین تالاب‌های جهان بوده است. این روزها آشوراده مساحتی در حدود ۳۲۰ هکتار را پوشش می‌دهد و تنها کارکنان سازمان شیلات ایران در این جزیره زندگی می‌کنند و مردم محلی آن را ترک کرده‌اند. بازدید از بناهای تاریخی به جا مانده از استعمار روس‌ها، اسکله بندر ترکمن و تماشای فرایند صید ماهیان خاویاری، از جاذبه‌های گردشگری این منطقه محسوب می‌شود.

قدمت تاریخی و جادبه‌های طبیعی و گردشگری این جزیره، هر گردشگری را به سمت خود جذب می‌کند. شما می‌توانید جهت آگاهی بیشتر نسبت به شرایط آب و هوایی و بافت گردشگری جزیره آشوراده، مطالب تهیه شده توسط مجله گردشگری الی گشت را مطالعه نمایید.

جزیره آشوراده کجاست؟

آشوراده یا جزیره آشوراده بخشی از بندر ترکمن و یکی از نقاط زیبای استان گلستان است که در ۲۵ کیلومتری گرگان واقع شده است.

آشوراده تنها جزیره ساحلی ایران در دریای خزر(خلیج گرگان) با آب و هوای معتدل و مرطوب است و از زمانی که با فروکش کردن آب به یک شبه جزیره تبدیل شده، مکانی مناسب برای حیات وحش این منطقه به شمار می‌رود. صادرات خاویار، اسکله بندر ترکمن و دیگر امکانات از جاذبه‌های این منطقه است.

 در آشوراده ۳۰۰ خانوار ساکن بودند اما اکنون این روستا خالی از سکنه است. این جزیره در سال ۱۸۳۷ به رغم اعتراضات ایران برای مدتی، توسط نیروهای روس اشغال شد. پس از اشغال، ارتش روسیه برای چند دهه یک پست نظامی را در این جزیره مستقر کرد. خاک این جزیره شنی است که زمین حاصلخیزی برای رشد درختان انار ترش و بوته‌های تمشک دارد و پناهگاه شغال‌ها می‌باشد. تپه‌های شنی این جزیره حاصل بادهای تند و خاک بدون خاک رس است. آن‌ها با جهت شرقی-غربی بادها هم‌راستا هستند. پوشش علفی زمین مانع از گسترش بیشتر شن‌ها می‌شود. اسناد تاریخی از وجود نخل خرما، پنبه و نیشکر در این جزیره سخن می‌گویند، اما در حال حاضر به غیر از درختان میوه در حیاط خانه‌های قدیمی هیچ گونه گیاه کشاورزی وجود ندارد.

در این جزیره دو بنای تاریخی باقی مانده است: قلعه روسی و خانه سفیر روس. آشوراده یکی از مناطق اصلی صید ماهیان خاویاری است، به طوری که، بیش از ۴۰ درصد خاویار ایران در جزیره آشوراده تولید می‌شود. بنابراین گردشگران اغلب مجذوب فرآیند ماهیگیری در این منطقه می‌شوند.

اهمیت جزیره آشوراده

جزیره آشوراده، از جوانب اقتصادی، زیست‌محیطی و تاریخی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این جزیره قطب صادرات مرغوب‌ترین خاویار ایران به کشورهای همسایه است؛ به طوری که ۴۰ درصد از خاویار ایران در این منطقه صید می‌شود. همچنین علاوه بر خاویار، انواع ماهی‌های سفید، کپور، کلمه، ماش، فیل‌ماهی، تاس‌ماهی و ازون برون نیز در این منطقه یافت می‌شود.

همانطور که گفته شد، جزیره آشوراده یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات وحش در ایران به شمار می‌رود. این جزیره محل سکونت گونه‌های جانوری از قبیل روباه، گراز، شغال، قرقاول و نوعی اسب وحشی است. همچنین در سال‌های گذشته پیش از انقراض نسل ببر سیبری، این جانور در منطقه آشوراده زندگی می‌کرد.

از اهمیت تاریخی این جزیره، می‌توان به درگیری ایران و روسیه بر سر آشوراده اشاره نمود، در سال ۱۸۳۷ برخلاف تلاش‌های دولت ایران، تا دهه‌ها، جزیره آشوراده به دست روس‌ها افتاد و در استعمار آن‌ها بود. بناهای تاریخی به جا مانده از دولت روسیه، اثبات این حرف است. همچنین طبق گفته‌ها، سلطان محمد خوارزمشاه نیز، در همین منطقه از دنیا رفته است.

دسترسی به جزیره آشوراده

فاصله بندر ترکمن تا جزیره آشوراده حدود ۱۰ دقیقه است. به دلیل استقبال بی‌نظیر گردشگران از منطقه آشوراده، در تمام فصول سال، قایق‌هایی در بندر آماده جابه‌جایی گردشگران و رساندن آن‌ها به مقصد هستند. شما می‌توانید بلیط قایق‌ها را به صورت رفت و برگشت تهیه نمایید و ساعت اتمام بازدید خود را با قایق‌ران هماهنگ کنید. همچنین برای رسیدن به بندر ترکمن تیز می‌توانید مسیرهای جاده‌ای، ریلی و هوایی را انتخاب نمایید.

دیدنی‌های جزیره آشوراده

جزیره آشوراده به دلیل قدمت تاریخی و بافت و پوشش گیاهی و جانوری خاص خود، از جاذبه‌های دیدنی زیبایی برخوردار است. در ادامه به معرفی برخی از دیدنی‌های آشوراده می‌پردازیم:

• اسکله بندر ترکمن

این اسکله بازارهای محلی و امکانات تفریحی متنوعی از قبیل قایق‌های پدالی و موتور سواری را در خود جای داده است. همچنین چشم‌انداز اسکله در زمان مهاجرت گونه‌های مختلف پرندگان از جمله فلامینگوها، کاکایی، قرقاول خزری، اگرت و باکالان، بسیار دیدنی و خیره‌کننده خواهد بود.

• دوشنبه بازار ترکمن

بازارهای محلی بندر ترکمن مملو از صنایع دستی و نشانه‌های محلی این منطقه است و تجربه گشت و گذار در این بازارها برای هر گردشگری جذاب خواهد بود. دوشنبه بازار ترکمن نیز یکی از همان سنت‌های قدیمی است که مردم منطقه به فروش انواع محصولات از ماهی و برنج و خاویار تا صنایع دستی، گلیم، فرش و لباس‌های محلی می‌پردازند.

• قلعه آشوراده یا قلعه روس‌ها

همانطور که می‌دانید در سال‌های بیسار دور، این جزیره تحت استعمار روس‌ها بوده و بناهای تاریخی متعددی از آن زمان در آشوراده به جا مانده است. یکی از معروف‌ترین بناها قلعه روس‌هاست که به آن قلعه مثلثی نیز گفته می‌شود؛ زیرا در سه راس آن، سه برج دیده‌بانی دایره‌ای شکل قرار دارد. این قلعه در زمان رضاخان بازسازی شد و در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ به ‌عنوان یکی از آثار ملی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. اما متاسفانه امروزه آثار زیادی از بنای تاریخی باقی نمانده است.

• پل چوبی جزیره

هنگامی که شما از بندر ترکمن به سمت جزیره آشوراده بیایید، اولین چیزی که در ورودی آن نظرتان را جلب خواهد کرد، پل چوبی قدیمی جزیره است، که نماد آشوراده محسوب می‌شود. گردشگران بسیاری در کنار این پل معروف عکس‌های یادگاری می‌گیرند.

• دژهای صفوی آشوراده

همانطور که گفته شد، این منطقه در گذشته به عنوان یکی از معروف‌ترین زیستگاه‌های حیات وحش ایران، محل سکونت بسیاری از جانوران بوده است. از آنجایی که در طول تاریخ ثابت شده که پادشاهان صفوی علاقه بسیاری به شکار داشتند، بقایای دژهای صفوی در جزیره آشوراده نشان می‌دهد، زمانی این منطقه شکارگاه پادشاهان صفوی بوده است.

تفریحات جزیره آشوراده

از آنجاییکه جزیره آشوراده خالی از سکنه است، نمی‌توان انتظار داشت که مانند سایر جزایر کیش و قشم، از امکانات تفریحی و رفاهی بالایی برخوردار باشد. اما طبیعت این جزیره به نوبه خود تفریحاتی برای بازدیدکنندگان در نظر گرفته است که عبارتند از:

• سکوت و آرامش این جزیره، به دلیل مسکونی نبودن آن، گردشگران بسیاری را به سمت خود جلب می‌کند؛ شما می‌توانید مدت‌ها بر وی شن‌های ساحل آشوراده در سکوت و آرامش قدم بزنید و به صدای طبیعت بکر اطرافتان گوش بسپارید.
• اسب‌سواری، یکی از مهم‌ترین تفریحات مردم بومی منطقه است؛ همانطور که می‌دانید اسب‌های ترکمن از بهترین نژاد اسب‌ها هستند و اگر شما نیز به اسب‌سواری علاقه دارید، می‌توانید وقت خود را با سوارکاری در ساحل جزیره آشوراده سپری کنید.
• در فصل پاییز این جزیره شاهد کوچ گروهی گونه‌های مختلف پرندگان مهاجر خواهد بود؛ پرواز پرندگانی از جمله فلامینگوها، کاکایی، قرقاول خزری، اگرت و باکالان، چشم‌انداز بی‌نظیری را در ساحل جزیره ایجاد می‌کند.
• همچنین از دیگر تفریحات موجود در جزیره آشوراده می‌توان به تماشای تپه‌های ماسه‌ای جزیره و صحنه صید ماهیان خاویار، ماهیگیری، عکاسی از مناظر طبیعی و غروب خورشید، شنا و آبتنی، چیدن تمشک و انار ترش و قایق‌سواری دور جزیره اشاره نمود.

بهترین زمان سفر به جزیره آشوراده

جزیره آشوراده آب و هوایی معتدل و مرطوب داشته و در شش ماهه دوم سال، شاهد بارش‌های سنگین در این منطقه خواهیم بود. بنابراین توصیه می‌شود، از اواخر پاییز تا اواخر زمستان سمت این منطقه نروید. البته لازم به ذکر است، که اگر هدف شما تماشای پرندگان مهاجر باشد، تنها زمان آن در پاییز و زمستان است، پس حتما تمهیدات لازم را به همراه داشته باشید.

اما در فصول بهار و تابستان هوا بسیار مطلوب بوده و جزیره از پوشش گیاهی بسیار زیبایی برخوردار خواهد بود. این را بدانید که جزیره به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، در تابستان شرجی بوده و حداکثر دما در تابستان ۳۷ درجه سانتی‌گراد است. پیشنهاد می‌شود برای بازدید از زیبایی‌های این جزیره تاریخی، اوایل بهار تا اوایل تابستان را انتخاب نمایید.

هتل‌ها و اقامتگاه‌ های جزیره آشوراده

اگر به دنبال اقامت در جزیره آشوراده هستید، این جزیره هیچ گونه امکانات اقامتی نداشته و خبری از هتل‌ها و اقامتگاه‌های مجهز و لوکس نیست. بنابراین دو راه پیش پای شما قرار دارد؛ شما می‌توانید در فاصله ۱ ساعتی به شهر گرگان رفته و در بهترین هتل‌ها و اقامتگاه‌های این شهر استراحت کنید. علاوه بر آن، می‌توانید با اجاره خانه‌های محلی و ویلایی در بندر ترکمن اقامت داشته باشید.

از آنجایکه، جزیره آشوراده خالی از سکنه است، اقامت در این جزیره مرسوم و متداول نبوده اما بسیاری از گردشگران، هنگام بازدید از آشوراده، شب را در همین منطقه کمپ می‌کنند.

سوالات متداول

۱.جزیره آشوراده کجاست؟

جزیره آشوراده، جزیره‌ای در شبه جزیره میانکاله است که در ۱۰ کیلومتری غرب بندر ترکمن و ۲۵ کیلومتری گرگان واقع شده است.

۳.بهترین زمان سفر به جزیره آشوراده چه موقعی است؟

از آنجاییکه جزیره آب و هوایی معتدل و مرطوب داشته و در شش ماهه دوم سال، شاهد بارش سنگین در این منطقه هستیم، بهترین زمان سفر به آشوراده، اوایل بهار تا اوایل تابستان خواهد بود.

۴.آیا امکان اقامت در این جزیره وجود دارد؟

خیر، امکانات اقامتی در خود جزیره وجود ندارد، اما شما می‌توانید با ۱ ساعت فاصله خود را به هتل‌های گرگان رسانده و یا در بندر ترکمن خانه‌های محلی و ویلایی اجاره کنید.

۵.دیدنی‌های جزیره آشوراده کدامند؟

از دیدنی‌های این جزیره می‌توان به اسکله بندر ترکمن، دوشنبه بازار ترکمن، قلعه آشوراده یا قلعه روس‌ها، پل چوبی جزیره و دژهای صفوی اشاره نمود.

سخن پایانی

سفر به جزیره آشوراده می‌تواند یکی از به یاد ماندنی‌ترین تجربه‌های گردشگری در ایران باشد. برای شما که اهل گردشگری و ایران‌گردی هستید، توصیه می‌شود فرصت تماشای کوچ پرندگان مهاجر، قدم زدن در سکوت و آرامش جزیره، سوارکاری در ساحل آشوراده و بازدید از بناهای تاریخی این منطقه را از دست ندهید. بهترین زمان برای بازدید از زیبایی‌های آشوراده و گشت و گذار در بازارهای محلی بندر ترکمن، اوایل بهار تا اوایل تابستان است.

اگر قصد سفر به جزیره آشوراده را دارید، اصلا نگران اقامت خود نباشید. شما می‌توانید از طریق آژانس الی گشت، بهترین هتل‌ها و اقامتگاه‌ها را در گرگان در فاصله ۱ ساعتی از جزیره برای اقامت خود رزرو نمایید.

مطالب مرتبط:
همه چیز درباره ی عشایر شاهسون و زندگی زیبای آنان
راز کویر اسرارآمیز ریگ جن کشف شد