راز قوم هاییتی در یازیلی کایا ترکیه، چیست و چطور کشف شد؟!

یازیلی کایا | Yazılıkaya

یازیلی کایا ترکیه که مکانی پر از سنگ نگاره است، در واقع بزرگ ترین محل مقدسی و مقبره ای برای قوم هیتیتی شناخته می شود. این طور که باستان شناسان بیان کرده اند، ممکن است از این محل به عنوان جایی برای جشن های سال نو در هر بهار استفاده می کرده اند. در واقع می توان از آن به پایتخت جشن های بهاره نام برد. همانند کاربردی که برای تخت جمشید مطرح کرده اند. افسانه های قوم هیتی که در یازیلی کایا ترکیه سکونت داشته اند، همانند دیگر تمدن های باستانی پر رمز و راز بوده و هنوز باستان شناسان در پی کشف اطلاعات بیشتری از این قوم هستند. اگر به باستان شناسی علاقه دارید یا دوست دارید که به مکان های تاریخی و باستانی سفر کنید، در مجله الی گشت شما را با یازیلی کایا ترکیه آشنا می کنیم.

موقعیت یازیلی کایا ترکیه

مطالب مرتبط:
همه چیز درباره شهر تاریخی آنی در ترکیه
جاذبه های فرهنگی و تاریخی دنیزلی ترکیه
آشنایی با تاریخ افه سوس ترکیه به زبان ساده!

این منطقه در ۱۷۰ کیلومتری شرق آنکارا و در نزدیکی شهر کوچک بوگازکاله  Bogazkale قرار دارد و پناهگاه باستانی قوم هیتی است. معنی کلمه یازیلی کایا در زبان ترکی به معنی “سنگ ریزه” است و به مکانی گفته می شود که برای اولین بار چشمه های آب طبیعی از آن جا بیرون زدند و قوم هیتی این مکان را تبدیل به یک مکان مقدس صخره ای طبیعی کرده اند. این فضا بسیار شبیه دیگر مناطق و عبادتگاه های باستانی است که در آناتولی قرار دارد. دانشمندان تصور می کنند که شاید عبادت در این مکان به صدها یا هزاران سال پیش از قوم هیتی ها بازگردد و قدمتی بسیار قدیمی تر از این قوم داشته باشد. همین موضوع یازیلی کایا ترکیه را جذاب تر می نماید. تصور کنید که به دیدن مکانی بروید که انسان های اولیه از خود به جای گذاشته اند و پس از آن مکانی برای عبادت تمدنی باستانی به نام هیتی شده است. جالب ترین موضوع راجع به این قوم اطلاعاتی است که باستان شناسان از این قومدر الواح آشوری و الواح قدیمی تر پیدا کرده اند. در حقیقت آشوری ها در الواح قدیمی خود از شهری به نام هاتوش (Hattush) نام می برند که مردم هاتی در آن در ۱۹۰۰ سال قبل از میلاد زندگی می کردند. این قوم از عرض های شمالی به این ناحیه آمده بودند و پس از آنکه شهر هاتوش را تسخیر کردند و نام هاتوشا (Hattusha) را بر آن نهادند. بزرگی و قدرت این قوم در دوره ای به اندازه اقوام بین النهرین و مصر رسید. از اسناد و الواحی که تجار برای داد و ستد در این تمدن استفاده می کردند، باستان شناسان به اطلاعات بسیاری پی برده اند. از جمله اینکه این قوم با تمدن هایی همانند میسنی ها، تروی و دودمان های مصری تبادلات تجاری داشته اند. هاتوشا پایتخت این قوم بود تا اینکه در حدود ۱۲۰۰ قبل از میلاد به تدریج کمرنگ شد.

از کشفیاتی که در سال ۱۹۰۹ در این منطقه به دست آمد، هزاران لوح گلی از خاک رس در کتابخانه ای در شهر هاتوشا کشف شد که اطلاعات مهمی را راجع به این قوم گم شده در تاریخ بازگو می کردند. سیستم حکومتی آن ها بسیار قدرتمند بوده است. قانون نوشته شده داشته اند. سیستم پولی ثابت، کاخ ها و استحکامات، بناهای مذهبی و افسانه های خود را داشته اند. اولین پادشاه این قوم هاتوسیلی (Hattusili) نام داشت. نام خدایان این قوم هم آریانا (Arianna) خدای خورشید، مزولا (Mezulla) دختر هدای خورشید و تشوب (Teshub) خدای آب و ها را می توان نام برد که بیشتر از تمدن های بین النهرین اقتباس کرده بودند. از دیگر موضوعات جالب این قوم نام نهادن بر خدای مذکر و خدای مونث است و در رسوم ازدواج های خود از آن ها یاد می کردند.

معماری و بناهای این محوطه باستانی

همانند دیگر محوطه های باستانی که کشف شده است، در اینجا نیز باستان شناسان می توانند براساس شواهدی که می یابند کاربرد هر فضا را بیابند. تصور کنید که وارد روستا یا شهری باستانی در گذشته شوید. با بناهای مسکونی، خانه ها، محل عبادت و محل گردهایی و شاید با بناهای دیگری روبرو شوید. باستان شناسان با کمی سنگچین و دیوارچینی ساده محل دیوارها و خانه را مشخص نموده اند. اگر کمی تصور خود را به کار بیندازید با نگاه کردن به کل این فضا می توانید آن را تصور کنید. در اینجا یک شاه نشین، یک خانه، یک بنای مذهبی کوچک و یک دروازه دیده شده است.

همچنین دروازه کوچکتری در جلوی شاه نشینی کوچکتر دیده شده است. در بنایی که به عنوان بنای مذهبی شناخته شده است، اتاق هایی را در اطراف یک حیاط خواهید دید. برای اجرای مراسم به حیاط می آمدند و دور یک سنگ مخصوص می ایستادند. به این سنگ سنگ قربانی نیز گفته می شود. پناهگاه هایی که اطراف این بنا وجود دارند، به نظر می رسند که برای افراد عالی رتبه و پادشاهان بوده است. بزرگترین پناهگاه برای پادشاه و پناهگاه های کوچک اطرافش برای شاهزاده گان بوده است. عکس خدا و الهه ها را بر روی هر یک از ورودی پناهگاه ها می توانید ببینید. رئیس قربانگاه در میانه تمام این بناها می نشسته است. بر طبق آن چیزی که از روی حجاری ها مشخص شده است، گویا کوچکترین اتاق و پناهگاه برای یکی از پادشاهان گذشته یازیلی کایا ترکیه به نام تادهالیا دوم یا سوم (Tudhaliya II) بوده است. همچنین مشخص شده است که نشیمن گاه و پناهگاه بزرگ توسط تادهالیا چهارم (Tudhaliya IV) استفاده می شد.

محوطه عبادتگاه یازیلی کایا

این محوطه خارج از شهر باستانی هاتوشا و در میان صخره ها و نزدیکی چشمه های آب قرار داشت. در قرن های ۱۵ تا ۱۳ قبل از میلاد در اینجا بناهایی برای عبادت ساخته شد که هم اکنون برای بازدید شما گردشگران باز است. محوطه پر از درختان سر سبز و علفزارهای زیباست و جدای از صخره نگاره ها و مقبره های اینجا می توانید از منظره زیبای یازیلی کایا ترکیه لذت ببرید. پیک نیکی برای رفتن به این مکان بریزید. نقوش خدایان را بر روی صخره های غربی و نقوش الهه ها را بر روی صخره های شرقی مشاهده خواهید کرد.

به نظر میرسد در اتاق A سلسله خدایان هاییتی شاهد اتحاد بهشت و زمین بوده است. در تمام ادیان باستانی همواره تولد و مرگ انسان همراه با اسرار و رازهای بسیاری همراه بود و به دلیل اینکه آن ها اطلاعاتی از این موضوعات نداشتند، سعی می نمودند که با هر چیزی که در اختیار دارند، آن را کشف کنند. به همین دلیل بسیاری از قوم ها و آئین های ابتدایی گذشته به دنبال فصل ها، چرخه های خورشید، ستاره ها، چرخش روز و شب و تقارن یا بررسی حرکات ماه و خورشید سعی بر برملا کردن این موضوعات داشتند. تا بر طبق فهم و درک خود، دنیای اطرافشان را به همراه راز و رمزهایش بیشتر بفهمند. به همین خاطر باستان شناسانی که در این محوطه یازیلی کایا ترکیه مشغول به کاوش هستند، معتقدند که یکی از اتاق هایی که پیدا کرده اند، در حقیق مکانی برای عبادت و پیدا کردن آرامش ابدی در چهار هزار سال پیش بوده است. مکانی که برای عبادت از آن استفاده می کرده اند و استفاده دیگری از آن نمی شده است. اگر بخواهیم ساده تر برایتان بگوییم باید آن را با کلیساها و بناهای عبادی دیگر همتراز بدانید، منتها زمان و تاریخ را به چهار هزار سال پیش بازگردانید. در اتاق شماره A نقشی می بینید که حاکی از به رسمیت شناختن و پیوند زناشویی متقابل بین دوزخ (تسوب) و زمین (هپت) است. بسیاری از گردشگرانی که از این محوطه دیدن کرده اند، آن را همانند استون هنج، یافته اند و از معماری آن، چیزی فراتر از توانایی های معماران انسانی دریافت کرده اند. از جالب ترین مطالب دیگر، شباهت لباس این قوم با قوم سکاهایی است که برای پادشاهان هخامنشی در کاخ آپادانا تخت جمشید هدایا آورده اند. همچنین این قوم بیشترین تاثیر فرهنگی را از قوم هریانزها که در جنوب زندگی می کردند، گرفته اند.

حجاری هایی که در این محوطه شده است، به نوعی نشان دهنده تاریخ قوم یازیلی کایا ترکیه است. در یکی از این حجاری ها که مقابل اتاق شماره B قرار دارد، می توانید ردیفی از ۱۲ سرباز با شمشیرهایی به شکل هلال که بر روی شانه هایشان قرار گرفته است، بسیار شبیه به آن تصویری است که از یک خدا یا پادشاه بر روی دیواره اتاق شماره A می بینید. گفته می شود که اتاق شماره B در واقع مقبره ای از تادهالیا چهارم است که توسط پسرش سوپیلولیوما دوم (Supiluliuma II) در اواخر قرن ۱۳ ق.م ساخته شده است. در دیوار روبروی این محوطه هم نقش یک شمشیر خاص دیگر را خواهید دید که بر طبق افسانه های این قوم، خدای دنیای زیرزمین یا همان خدای مرگ نرگال (Nergal) را نقش بسته اند. نقش ها افسانه ها را بسیار جذاب بازگو می کنند. در سمت چپ نرگال، دوباره تصویر پادشاه تادهالیا چهارم را می بینید که در آغوش پسر خدای طوفان تیسوپ (TeSup) به نام ساروما (Sarruma) دیده می شود. اسامی بر روی سنگ ها نوشته شده است.

منبع: sacredsites.com