کاروانسرا ساختمانی است که در گذشته کاروان ها به آن پناه می بردند. در آن دوران راه ها پرخطر و راهزنان در کمین افراد کاروان بودند بدین ترتیب کاروانسراها تبدیل به محلی برای گذراندن شبی امن گشتند. در تاریخ ایران می توان دوران حکومت صفویان را پررونق ترین زمان برای ساخت کاروان سرا دانست چرا که آن ها تصمیم به احیای جاده ابریشم داشتند و مهم ترین عامل برای استفاده از آن تامین امنیت کاروان ها بود. استان سمنان نیز در این مسیر قرار داشت و این امر موجب شد کاروانسراهای استان سمنان پرتعداد شوند برای آشنایی با این بناهای تاریخی با الی گشت همراه شوید.
مطالب مرتبط: کاروانسرای قصر بهرام در کجا قرار دارد؟ کاروانسرای مرنجاب، نگینی در دل کویر
هنگام سفر به شهر گرمسار سپری کردن شبی در کارونسرای شاه عباسی ده نمک می تواند خاطره ای به یاد ماندنی را برای شما رقم بزند. در این اقامت تصور می کنید به گذشته سفر کرده اید و زیر آسمان پرستاره آن دوران شب را به صبح می رسانید. اقامتگاه بوم گردی کاروانسرای صفوی با معماری خاص و باشکوهش یکی از یکی از کارونسراهای استان سمنان است که اگر کمی خوش شانس باشید و چهارشنبه ها میهمان اقامتگاه بوم گردی کاروانسرای صفوی شوید می توانید با تیم حرفه ای رصد ستاره گان آسمان بی نظیرش شب را رصد کنید.
این کاروانسرا دارای ۲۴ اتاق می باشد که هر اتاق به صورت تخت و همچنین کف خواب سنتی ایرانی می باشد که ظرفیت هر اتاق بین ۳ تا ۴ نفر می باشد. این کاروانسرا همچنین دارای سالن های بزرگ، رستوران، چایخانه و نیز سالن تورها و اجتماعات گروهی می باشد. این مجموعه دارای شترخانی زیبا می باشد که دورتا دور آن کشیده شده است همچنین دارای شاه نشین در قسمت شمالی و چهار برج در خارج از آن می باشد. از داخل این کاروان سرا می توان چشم اندازی به آب انبار قدیمی و زیبای کنار آن داشت. فاصله روستای ده نمک تا سمنان ۷۵ کیلومتر، تا گرمسار ۳۵ کیلومتر و تا شهر تهران ۱۴۴ کیلومتر می باشد.
آدرس کاروانسرای شاه عباسی ده نمک : سمنان، گرمسار، بعد از آرادان، روستای ده نمک، کاروانسرای شاه عباسی ده نمک
این کاروانسرا در روستای لاسجرد سمنان قرار دارد و از بناهای دوره شاه عباس اول صفوی است که جزو کاروانسراهای استان سمنان است. کاروانسرا دو ایوانی با حیاط وسیع است که در اطراف حیاط آن ۲۴ حجره ساخته شده است. دو ایوان بلند و بزرگ در غرب و شرق کاروانسرا وجود دارد که با درگاه کوتاه و چند پله به دالان های چهارگانه پشت متصل می شوند. سقف این ایوان ها طاق ضربی بزرگی است که تزئینات مربع شکل تودرتو دارد.
در چهار گوشه کاروانسرا، چهار مدخل ورودی با طاق های قوس دار، حیاط را به دالانی متصل می کند که درتقاطع و روبروی آنها باراندازهایی طراحی و اجرا شده است. مصالح کاروانسرا از آجر، سنگ، ملات گچ و ساروج و خاک گچ است. این کارونسرا بارها مرمت شده است. با توجه به این که امروز نیز این کاروانسرا در مسیر زائران شهر مشهد قرار داد هنوز هم میزبان گردشگران زیادی از نقاط دور و نزدیک است.
آدرس کاروانسرای لاسجرد: ۱۳ کیلومتری شهرستان سرخه، استان سمنان در مسیر زیارتی شرق به غرب جاده ابریشم در جاده سمنان به تهران
رباط انوشیروانی یکی از کهن ترین رباط های ایران و استان سمنان است که پیشینه آن به پیش از اسلام و دوره ساسانی بازمی گردد. پلان این کاروانسرا که در ۳۶ کیلومتری جاده سمنان دامغان واقع شده، چهار ایوانی و ابعاد آن ۷۵در ۷۵متر است. قدمت این مورد از کاروانسراهای استان سمنان به دوران ساسانی می رسد اما در دوران صفوی بازسازی شده و تعمیراتی از اوایل اسلام تا عصر ایلخانی در بنا انجام شده است که گاه تغییراتی را نیز به دنبال داشته است. جمعا ۲۶ اتاق برای اسکان مسافران در پیرامون حیاط مرکزی این کاروانسرا ساخته شده است.
در حال حاضر از ساختمان رباط فقط دیوار‌های اطراف و قسمتی از دالان ورودی بزرگ جلو به جا مانده و بقیه به صورت تل کوچکی از سنگ های ریز و درشت درآمده است. به هر روی رباط انوشیروانی که در نزدیکی کاروانسرای دیگری که به کاروانسرای آهوان معروف است، واقع شده و به نظر می‌رسد با ساخت این کاروانسرای که در دوره صفویه بنا شده، کم کم رونق خود را از دست داده باشد.
مجموعه کاروانسرای میاندشت میامی از کاروانسراهای استان سمنان است که تشکیل شده از سه کاروانسراست که یکی باقی‌مانده از دوران صفوی است و دو مورد دیگر در دوران قاجار ساخته شده‌اند و مجموع آن ها بزرگ ترین مجموعه کاروانسرایی ایران را تشکیل می دهند. این مجموعه زیبای آجری از چند آب انبار، اتاق های اقامتی، برج و بارو و ایوان و قلعه ساخته شده است. این بنا که چند سال پیش مرمت شده و پذیرای مسافران و زائران است، در سال های دورهم میزبان و مآمن مسافران و تاجران و زائران امام رضا (ع) بوده است.
از سال ۱۳۹۳ حمید مختاریان این مجموعه را تبدیل به یک اقامت گاه بوم گردی کرد و امکانات لازم برای سفری به یاد ماندنی را در آن برای مسافران فراهم آورده است.
این کاروانسرا که در روستای آهوان، در ۴۲ کیلومتری شرق سمنان واقع شده است، در سالل ۱۰۹۷ هجری قمری در زمانن شاه سلیمان صفوی برای استراحت زایرین امام هشتم که از سمنان و آهوان به مشهد مقدس مشرف می شدند، ساخته شد. اما به اشتباه کاروانسرای شاه عباسی نام گرفت . کاروانسرای شاه سلیمانی آهوان دارایِ حیاط وسیع مستطیل شکل به طول ۴۰ متر و عرض ۳۲ متر و چهار ایوانی است. جمعا در اطراف حیاط ۲۴ اتاق احداث شده است که ابعاد آنها به ترتیب ۳.۳۵ و ۲.۹۰ متر است.
آهوان نام گردنه ای است میان سمنان و دامغان که یک منطقه ییلاقی و سرد محسوب می شود. راه های این منطقه در زمستان به دلیل سرما و باد و کولاک بسته می شدند و عبور و مرور مسافران را غیرممکن می نمودند به همین جهت مسافران تا مساعد شدن هوا در کاروانسراها اتراق می کردند.