مساجد تاریخی شیراز جزء هویت‌های مهم و اصلی این شهر هستند. شهر شیراز را سومین حرم اهل بیت می‌دانند که بعد از شهر های مشهد و قم، امامزادگان واجب التعظیم فراوانی در این شهر به شهادت رسیده اند. به همین دلیل مساجد و اماکن مذهبی فراوانی در شیراز یافت می‌شوند که از لحاظ قدمت و معماری بینظیر هستند. مساجدی که از دوره زندیه و پیشتر از آن، تا به امروز همچنان مرکز توجه هستند. هر ساله گردشگران و مسافران زیادی برای بازدید از این اماکن مذهبی به شهر شیراز سفر می‌کنند. در ادامه شما را با این مساجد تاریخی بیشتر آشنا خواهیم کرد.
به منظور رزرو بلیط هواپیما شیراز می توانید از سایت الی گشت به صورت آنلاین اقدام به خرید نمایید.
مساجد تاریخی شیراز
اگر به شهر شیراز سفر کردید بد نیست بدانید که در کنار اماکن فرهنگی، باغ ها و مراکز و مجموعه های تجاری، مساجد نیز یکی از جذابیت‌های این شهر محسوب می شوند. مساجد تاریخی شیراز ، اماکنی مذهبی هستند که با معماری خاص حکایت از دوران طلایی طراحی و ساخت خود دارند. برخی از این مساجد همچنان فعال هستند و محلی برای عبادت، راز و نیاز، تجمع و انجام امور فرهنگی و خیریه محسوب می شوند. اما برخی دیگر با نظارت سازمان میراث فرهنگی به اماکنی دیدنی و گردشگری تبدیل شده‌اند که با رعایت آداب و رسومی خاص، بازدید از آنها برای تامین افراد امکان پذیر است.
با رزرو آنلاین تور شیراز الی گشت، با کمترین قیمت و بهترین کیفیت به این شهر زیبا سفر کنید.
حضرت شاهچراغ
مهمترین بقعه تاریخی و مذهبی و یکی از مساجد تاریخی شیراز که همچنان محلی برای مراجعه عاشقان و دلباختگان اهل بیت محسوب می‌شود، بقعه احمد بن موسی (ع) ملقب به حضرت شاهچراغ است. این بقعه در کنار بقعه برادر ایشان میر محمد بن موسی (ع) قرار گرفته است. حضرت احمد بن موسی علیه السلام در زمان خلافت مامون عباسی و به تاریخ ۱۹۳ هجری قمری تا ۲۱۰ هجری قمری برای تازه کردن دیدار به نزد برادر یعنی حضرت رضا علیه السلام، عزم سفر کردند. اما متاسفانه در بین راه و در شهر شیراز، پیش از رسیدن به خراسان به شهادت رسیدند. در حال حاضر بقعه ایشان در نزدیکی مسجد قدیمی و بسیار زیبای نو قرار گرفته است. ناگفته نماند که در طرح توسعه حرم، تغییرات زیادی در صحن این بقاع متبرکه ایجاد شده است.
حضرت آستانه
حضرت آستانه یا سید علاءالدین حسین (ع) برادر حضرت شاهچراغ، واقع شده در میدان آستانه است. سنگ بنای این مسجد را به زمان قتلغ خان والی منطقه فارس نسبت داده اند. این ساختمان که یکی دیگر از مساجد تاریخی شیراز محسوب می شود، بنای اصلی آن در زمان حکومت صفویه و توسط شخصی با نام میرزا علی که اصالتا اهل مدینه منوره بوده، گذاشته شده است. گنبد این بنا بر خلاف ۲ گنبد قرار گرفته در صحن شاهچراغ که هر دو نقوش گیاهی دارند، ار نقوش هندسی تشکیل شده است.
حضرت علی ابن حمزه
بقعه متبرکه و صحن حضرت علی ابن حمزه (ع) که در کنار پلی قدیمی با همین نام قرار دارد، از جمله مساجد تاریخی شیراز است که طرح توسعه حرم، وسعت صحن افزایش یافته داده شده است. پل قدیمی قرار گرفته در کنار این بنا را پل دروازه اصفهان می نامند که که همجوار با این بقعه قرار دارد و شهرت خود را مدیون آن است. حضرت علی ابن حمزه از فرزندان امام هفتم شیعیان، امام موسی کاظم (ع) است. ضریح متبرکه این حضرت درست در زیر گنبد واقع شده و تزئینات، آینه کاری ها، شیشه های رنگی و کاشی کاری های این بنا، شکوه و عظمت آن را صد چندان کرده اند.
مساجد تاریخی شیراز و مسجد شهدا یا مسجد نو
از جمله مساجد تاریخی شیراز می توان به مسجد شهدا یا مسجد نوع اشاره کرد، که درست در جهت غربی میدان احمدی یا سه راه احمدی و دقیقا مقابل حرم حضرت شاهچراغ علیه السلام واقع شده است. مسجدی که بعد از مسجد جامع عتیق، قدیمی ترین و کهن ترین مسجد شهر شیراز نام گرفته است. همچنین این مسجد را بعلت قدمت فراوانی که دارد در دسته آثار تاریخی این شهر گنجانده اند. مسجد نو به زمان اتابکان و شخص سعد بن زنگی نسبت داده شده که در سال‌های ۵۹۸ هجری قمری تا ۶۱۵ هجری قمری حاکم وقت منطقه فارس بوده. نام قدیمی این مسجد در آن زمان مسجد اتابک بوده است.
مسجد جامع عتیق
مسجد خارق العاده عتیق را یکی از کهن ترین و مهمترین مساجد تاریخی شیراز و مسلمانان می دانند که به آن مسجد جامع، مسجد جمعه و یا مسجد آدینه نیز گفته می شود. مکان یابی دقیق این مسجد قدیمی درست در جهت شرقی حرم حضرت شاهچراغ (ع) است و و قدمتی بسیار بالا دارد. این مسجد را به دوره حکومت ۲۰۰ ساله عمرولیث صفاری نسبت داده اند و به روایتی در سال ۲۸۱ هجری قمری سنگ بنای آن گذاشته و ساخته شده است.
این مسجد ۶ در ورودی و خروجی دارد. همچنین در قسمت ورودی ضلع شمالی آن که به دروازه امام شهرت دارد، کتیبه ای قرار گرفته که منسوب به سال ۱۰۳۱ قمری و دوران صفویه است. این کتیبه با خط شخصی به نام علی جوهری نگاشته شده. در این بنای تاریخی و در میان صحن شما با بنایی مکعب شکل مانند خانه کعبه روبرو هستید که از سنگ و گچ ساخته شده و تقریباً یک متر از سطح زمین فاصله دارد.
خدای خانه مسجد جامع عتیق
در این بنای تاریخی که یکی از مساجد تاریخی شیراز بحساب می آید و درست در میانه صحن، شما با بنایی مکعب شکل مانند خانه کعبه روبرو هستید که از سنگ و گچ ساخته شده و تقریباً یک متر از سطح زمین فاصله دارد. گرداگرد این بنا را یک ایوان با عرض ۲ متر محصور کرده است. این قسمت به دستور شاه شیخ ابواسحاق اینجو در سال ۷۵۲ قمری بنا شده و حاکم فارس این قسمت از بنا در مسجد جامع عتیق را بیت المصحف، دارالمصحف و یا خدای خانه نامیده است.
علت نامگذاری و ساخت این بنا به منظور نگهداری کردن از قرآن های تاریخی با خط متبرکه حضرت علی (ع)، امام حسن (ع)، امام صادق (ع) و چند تن از یاران رسول الله و پیروان ایشان در این محل است. ضمن اینکه در آن تلاوت آیات نورانی قرآن نیز انجام می شده است. قابل ذکر است که در حال حاضر برخی از این قرآن ها در موزه پارس شهر شیراز حفاظت و نگهداری می شوند.
مسجد زیبای وکیل شیراز
در میان آثار برجای مانده از دوره زندیه و اَرسَن باشکوه وکیل، مسجد از ابهت و شکوه بی نظیری برخوردار است. این بنا که یکی دیگر از مساجد تاریخی شیراز بحساب می آید، دقیقاً در جهت شرقی عمارت کلاه فرنگی واقع شده و بین بازار وکیل و حمام است. این بنا را شاهکار دوران زندیه در شیراز می دانند. مسجد زندیه به دستور مستقیم کریم خان زند و به سال ۱۳۸۷ هجری قمری بنا شد. ساختمان اصلی مسجد مساحتی تقریبی معادل ۱۱ هزار متر مربع دارد که با سر دری بسیار مجلل و باشکوه، در کنار ایوان های جنوبی و شمالی، شبستان های شرقی و جنوبی، رواق های غربی و شرقی و حیاط بسیار کوچک کناری بنا، همچون نگینی بر انگشتری شهر شیراز می درخشد.
شبستان این مسجد از کاشی کاری های بسیار جذاب در کنار منبر ۱۴ پله یکپارچه از سنگ مرمر و ستون های بسیار زیبای حجاری شده تشکیل شده است، که همگی از شاهکارهای بی بدیل دوران باشکوه زندیه محسوب می شوند. منبر با عظمت این مجموعه به نشان ۱۴ معصوم، ۱۴ پله سنگی دارد و سنگ آن را از مراغه به شیراز منتقل کرده اند.
مسجد صورتی یا مسجد نصیر الملک
مسجد نصیرالملک یا مسجد صورتی از جمله مساجد تاریخی شیراز بوده که لقب زیباترین مسجد دوران قاجار را به خود اختصاص داده است. یکی از مساجد تاریخی و دیدنی شهر شیراز که در خیابان لطفعلی خان زند و محله گودعربان واقع شده و جزء آثار تاریخی شهر است. این مسجد را در میانه سال های ۱۲۹۳ هجری قمری تا ۱۳۵۰ هجری قمری و به دستور مستقیم حسنعلی نصیرالملک بنا کرده‌اند. معمار مسجد نصیرالملک، میرزا محمد حسن معمار و کاشی کار و کاشی پز آن، استاد محمد رضا بوده که از بزرگان این حرفه در دوران قاجاریه محسوب می شود.
صحن مسجد نصیرالملک بزرگ و وسیع است و از ۲ ایوان جنوبی و شمالی، ۲ شبستان غربی و شرقی و ۱ سر در ورودی بسیار باشکوه تشکیل شده است. این مسجد مساحتی معادل با ۲۹۸۰ متر مربع دارد و زیربنای آن ۲۲۱۶ مترمربع تخمین زده شده است. همچنین شبستان غربی در مسجد صورتی که از مساجد تاریخی شیراز است، ۷ در چوبی بزرگ و تزیین شده با شیشه های رنگی دارد که ۱۲ ستون یک پارچه سنگی با شیار های مارپیچ، مانند ستون های شبستان مسجد وکیل و در ۲ ردیف به نیت ۱۲ امام، در مقابل آنها قرار گرفته اند. سقف شبستان در مسجد نصیرالملک با نقوش بوته و گل، آیات قرآن به خط ثلث عالی و خطوط اسلیمی، تزئین و منقش شده است.
آخرین مسجد تاریخی شهر شیراز، مسجد مشیرالملک
آخرین مسجد یکی دیگر از مساجد در میان مساجد تاریخی شیراز است که منسوب به دوره قاجاریه بوده و در محله دیدنی سنگ سیاه، در خیابان قاآنی قرار دارد. مسجد مشیرالملک که بنایی تاریخی و بسیار دیدنی محسوب می شود. این مسجد به دستور مستقیم حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک که والی وقت منطقه فارس بوده، ساخته شده است.
سال شروع به ساخت بنای مسجد را برابر با سال ۱۲۶۴ هجری قمری می دانند که در سال ۱۲۷۴ هجری قمری درست بعد از ۱۰ سال ساخت آن به پایان رسیده است. این مسجد که یکی دیگر از مساجد تاریخی شیراز است معماری محکم و مثال زدنی همچون معماری مسجد وکیل شیراز دارد. ساختمان اصلی مسجد از چند حجره و شبستان در ۲ طبقه تشکیل شده است. همچنین در قسمت غربی این بنا، طاق نمایی بسیار بلند وجود دارد که در پشت آن شبستان اصلی مسجد را طراحی و تعبیه کرده اند.
مساجد تاریخی، ردپای روشن تاریخ بر پیکر شهر
این مقاله گذری کوتاه بود بر مساجد تاریخی شیراز که هنوز پابرجا هستند و در زمره دیدنی های زیبای این شهر قرار گرفته اند. بناهایی پرابهت که عاشقان و دلدادگان زیادی به دیدن آنها رفته و ضمن زیارت و برپایی ۲ رکعت نماز تهیت مسجد، از لمس توأمان حضور هنر و تاریخ در آنها لذت می برند. اگر به شهر شیراز سفر کردید، حتما در مدت زمان اقامت خود از این شاهکار های بینظیر معماری در این شهر تاریخی دیدن کنید.