آشنایی با محله های قدیمی یزد

محله های قدیمی یزد

یزد یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است که جاذبه‌های بسیاری را در خود جای داده است. این جاذبه‌ها سبب شده شهر یزد به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران در سازمان یونسکو به ثبت برسد. محله های قدیمی یزد یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های این شهر زیبا به شمار می‌روند و شنیدنی های بی نظیری از آداب و رسوم مردم یزد در این محله ها شنیده می‌شود. خوشبختانه با وجود تغییرات زیاد و ساخت و سازهای جدید، برخی از محله های یزد بافت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند و هنوز هم به همان شکل قدیم قابل مشاهده هستند. شاید بسیاری از گردشگران با این محله‌ها آشنایی نداشته باشند زیرا رفت و آمد در آن‌ها بسیار کم است.

زمانی که پا به این محله ها می‌گذارید بناهایی را می‌بینید که بعد از گذشت سال‌ها هنوز هم پابرجا و استوار ایستاده‌اند و هنر گذشتگان را به رخ بازدیدکنندگان می‌کشند. اگر علاقه‌مند هستید در سفر به یزد سری به محله‌‌های قدیمی این شهر زده و تاریخ را نظاره کنید با الی گشت همراه باشید.

خرید آنلاین بلیط هواپیما یزد، بلیط قطار یزد و رزرو هتل های یزد با مناسب ترین قیمت در سامانه الی گشت

محله چهار منار یزد

محله چهار منار یزد(با لهجه یزدی: چار مُنار) یکی از محله های قدیمی یزد است که در مرکز این شهر قرار دارد. این محله‌ی قدیمی همراه با یک محله دیگر به نام فهادان، شاهد رخداد حوادث تاریخی مهم شهر یزد هستند و بناهای معروف زیادی را در خود جای داده‌اند. آثار و بناهای محله چهار منار یزد شامل باغ دولت‌آباد و هشت باغ ایرانی دیگر در سال۲۰۱۱ به ثبت جهانی رسیدند. همچنین تمامی آثار این محله هم در سال ۱۳۹۵ به ثبت ملی رسیده‌اند. محله چهار منار از لحاظ وسعت بزرگ‌ترین محله بافت تاریخی شهر یزد است. جالب است بدانید تأسیسات سید شمس الدین محمد بن رکن الدین یزدی(یکی از نام آوران تاریخ شهر یزد) شامل مدرسه، بازار و خانقاه باعث به وجود آمدن این محله شده است. اگر دوست دارید لذت قدم زدن در قدیمی ترین محله یزد را تجربه کنید حتما به محله چهار منار سر بزنید.

• مهم ترین بناهای محله چهار منار یزد

مسجد میر خضر شاه (مسجد بزرگ چهار منار)، حسینیه بزرگ چهار منار، بقعه سید شمس الدین، بقعه شاه سید رضا، بقعه سید جلال الدین، آرامگاه پیر علم، آب‌انبار کوچه بندون، آب‌انبار طاهری، آب‌انبار حوض ملتکیه چهار منار، باغ دولت‌آباد، آب‌انبار باغ دولت‌آباد و مدرسه شاه نعمت‌الله ولی

محله فهادان یزد

اگر نام محله های قدیمی یزد را مرور کنید حتما به محله فهادان یزد می‌رسید. این محله یکی از مهم‌ترین و دیدنی‌ترین محله‌های یزد است و از دید معماری اهمیت زیادی دارد. از آنجا که فهادان در گذشته دارای اهمیت زیادی بوده و اشراف و نظامیان عالی رتبه علاالدوله کالنجار، حاکم یزد در آن زندگی می‌کردند برج‌ها و حصاری پیرامون آن کشیده شده است.

• مهم ترین بناهای محله فهادان یزد:

خانه تاریخی لاری‌ها، امامزاده سید پنهان، زندان سکندر(مدرسه ضیائیه)، موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده و بقعه یا آرامگاه دوازده امام

محله آب‌ شاهی یزد

یکی دیگر از محله های قدیمی یزد محله آب شاهی یزد است. این محله در گذشته روستای کوچکی مشهور به نعیم‌آباد بود که بیرون از شهر یزد قرار داشت اما با گسترش شهر یزد کم کم به یکی از پرجمعیت‌ترین محله های قدیمی یزد تبدیل شد.

براساس برخی از منابع این محله توسط شاه یحیی مظفری در قرن هشتم ایجاد شده است اما برخی منابع دیگر ایجاد این محله را به شاه شجاع مظفری نسبت می‌دهند و معتقد هستند شاه شجاع با ساخت و انتقال قناتی از مهریجرد به این منطقه، باعث آبادانی محله شده است. در گذشته بیشتر مردم این محله زرتشتی بودند اما به مرور زمان، از تعداد آن‌ها کاسته شد. امروزه می‌توان فرهنگ، گویش و پوشش متفاوت مردمان این محله را به وضوح مشاهده کرد.

برای داشتن سفری مطمئن و راحت  چگونه بهترین بلیط هواپیما یزد را بخریم؟

متاسفانه امروزه از سه آتشکده‌ای که زمانی در محله آب شاهی قرار داشتند اثری نمانده است و بسیاری از بناها، آثار تاریخی و باغ‌های قدیمی محله هم به دلیل ساخت و سازهای بی‌رویه و ایجاد خیابان از بین رفته‌اند. اگر علاقه‌مند به دیدن این محله باشید می‌توانید بقایای مسجد جامع آبشاهی که امروزه تنها ویرانه‌ای از آن باقی مانده را در سمت شرق شهر یزد ببینید. ساخت این مسجد مربوط به سال  ۷۸۵ هجری قمری(زمان شاه یحیی آل مظفر) است.

• مهم ترین بناهای محله آب شاهی یزد:

آب‌انبار نجم‌آباد، آب‌انبار عسگریه، حمام شاهزاده نعیم‌آباد، حسینیه بزرگ نعیم‌آباد و مسجد شاهزاده نعیم‌آباد

محله خلف خانعلی

محله خلف خانعلی(به گویش یزدی خَلفِ خونَلی) یکی دیگر از محله های قدیمی شهر یزد است که در گذشته محل زندگی زرتشتیان این شهر بوده است. در آن دوره شغل ساکنان این محله بیشتر شعربافی و جوراب بافی بوده و در دوره‌های بعد مسلمانان و زرتشتیان در این محله به صورت مسالمت‌آمیز در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند. امروزه بیشتر آثار تاریخی به جا مانده در این محله مربوط به زرتشتیان است. براساس روایات موجود در کتب تاریخی، ابتدا نام این محله «پشت خان عمری» بوده اما بعد از دوره حکومت صفوی به خاطر وجود حساسیت‌های مذهبی نام آن تغییر پیدا کرد. 

• مهم ترین بناهای محله خلف خانعلی یزد:

انجمن مرکزی زرتشتیان یزد، کتابخانه هورشت، درمهر پشت خانعلی، پیر الیاس، پیر وهن سپند، دبستان خسروی و حمام خلف خانعلی

محله سر دوراه یزد

زمانی که درباره نام محله های قدیمی یزد جستجو می‌کنید یکی از نام‌های موجود، محله سر دوراه یزد است. این محله خوش آب و هوا و قدیمی یزد در قرن نهم هجری به وجود آمده است و نام آن در کتب تاریخی این شهر دیده می‌شود. محله سردوراه یزد به علت قرار گرفتن بر سر دوراهی شهرهای اصفهان و شیراز به این نام مشهور شده است. این محله امروزه از شمال به محله کوچه بیوک، از جنوب به محله خرمشاه، از غرب به محله اهرستان و از شرق به محله پشت باغ منتهی می‌شود.

• مهم ترین بناهای محله سر دوراه یزد:

مسجد زاویه، آب انبار زاویه، آب انبار سر دوراه، آب انبار محمد باقر و کارخانه اقبال

محله لب خندق

یکی دیگر از محله های قدیمی شهر یزد محله لب خندق است. این محله به علت قرار گرفتن در نزدیکی خندق قدیمی شهر یزد به این نام شهرت یافته است. امروزه اطلاعات زیادی از خندق یزد موجود نیست و نام این خندق تنها یکبار در کتاب جامع جعفری(تاریخ یزد در دوران نادری، زندی و زمان سلطنت فتحعلی‌شاه) ذکر شده است که میرزا محمد جعفر یزدی از نویسندگان و مترجمان کتاب‌های دینی در این محل ساکن بوده است. محله لب خندق از نظر موقعیت جغرافیایی از طرف شمال به دروازه شاهی و لردکیوان، از سمت جنوب و شرق به خیابان قیام و محله دارالشفاء و از طرف غرب هم به محله سرپلک منتهی می‌شود.

• مهم ترین بناهای محله لب خندق یزد:

بخشی از برج و باروی یزد، حسینیه لب خندق، کاروانسرای لب خندق و بازار خان

محله شاهد باز

از دیگر محله های قدیمی شهر یزد می‌توان به محله شاهد باز اشاره کرد. این محله در نزدیکی مجموعه میدان امیرچخماق قرار گرفته و در گویش ساکنان محلی، به آن «شِرباز» گفته می‌شود. محله شاهد باز به علت برگزاری مراسم‌های مذهبی و روضه‌خوانی در حسینیه شاهدباز معروف است و خانه هراتی این محله هم از جاذبه‌های آن به شمار می‌رود. در گذشته ساکنان این محله به کار کشاورزی اشتغال داشتند اما امروزه جمعیت آن کاهش یافته و اغلب افرادی که به تازگی در آنجا ساکن شده‌اند عراقی هستند.

• مهم ترین بناهای محله شاهد باز:

آب‌انبار شاهدباز، حسینیه شاهدباز، مسجد شاهدباز و خانه اردکانیان

محله لرد کیوان

محله لرد کیوان یکی دیگر از محله های قدیمی و تاریخی یزد است که تا به امروز شکل و ظاهر قدیمی خود را حفظ کرده است. این محله از سمت شمال به  باغ گندم و از سمت جنوب به محله شاه طهماسب منتهی می‌شود. در گذشته اجناس و کالاهای موردنیاز مردم شامل هیزم و میوه در این مکان که به شکل میدان طراحی شده وجود داشت به همین علت به آن لرد گفته می‌شود. جالب است بدانید در شهر یزد ۸ لرد دیگر وجود دارد.

• مهم ترین بناهای محله لرد کیوان یزد:

آب انبار لرد کیوان و محل لرد کیوان

محله آب‌ِ شور

محله آب شور یزد آخرین محله از محله های قدیمی یزد است که در این مقاله به معرفی آن می‌پردازیم. این محله با نام قدیمی «سَلغُرآباد» در گذشته فقط یک روستا بوده اما با گسترش شهر یزد بخشی از شهر شد و به عنوان یک محله قدیمی و تاریخی مورد توجه قرار گرفت. دلیل نامگذاری محله به «سَلغُرآباد» این بود که در قرن هفتم هجری سلغرشاه بن اتابک قطب‌الدین(یکی از اتابکان یزد) در نزدیکی محله یعقوبی، این روستا را ساخت و در زمین شوره‌زار آن قناتی را ایجاد کرد. به علت وجود قنات شوره‌زار، بعدها این روستا به آبِ شور مشهور شد. محله آب شور از سمت جنوب به محله یعقوبی و مالمیر، از شمال به کوی طالقانی، از غرب به فهادان و از شرق به محله یعقوبی و مریم‌ آباد منتهی می‌شود.

• مهم ترین بناهای محله آب شور یزد:

بقعه سید نصر، حسینیه آب شور، مسجد آب شور و قنات سلغرآباد

جمع بندی درباره محله های قدیمی یزد

در این مقاله تعدادی از محله های قدیمی شهر یزد را معرفی کردیم. این محله‌ها، گذشته‌های دور و هنر مردمانی که دیگر در میان نیستند را در خود جای داده‌اند. محله‌های قدیمی یزد این فرصت را برای گردشگران فراهم کرده‌اند تا برای ساعاتی از آپارتمان‌های کوچک و خیابان‌های شلوغ دور شوند و آرامش و هنر را در این محله‌ها تماشا کنند.