هزاران سال پیش، مردم باستانی یک نوع عمل جراحی به نام ترپنشن (Trepanation) داشتند که در آن حفره ای در سر بیمار وجود داشت. جراحی ترپنشن در میان افراد زیادی دیده می شد و بسیاری معتقد بودند که مردم باستانی برای خروج ارواح شیطانی این کار را انجام می دهند. امروزه جمجمه های زیادی در سراسر جهان موجود است که جراحی سوراخ کردن جمجمه روی آن ها انجام می شده و دانشمندان زیادی روی آن ها تحقیق کرده اند؛ اما آیا واقعا این کار خشن و ترسناک، دلیلش خروج ارواح بوده است؟ باید بگوییم که بین محققان هنوز هم در اینکه چرا باستانیان این کار را انجام می دادند، مخالفت های زیادی است. الی گشت در ادامه این برای شما این جراحی و نمونه های به دست آمده را توضیح داده است؛ با ما همراه باشید:
مطالب مرتبط: آیا این جمجمه های کشیده متعلق به انسان هستند؟ آیا این اسکلت کوچک متعلق به آدم فضایی هاست؟!
دانشمندان تقریبا با هم اتفاق نظر دارند که جمجمه های سوراخ شده ای که در آفریقا و پلینزی پیدا شده اند، به احتمال زیاد برای کاهش درد بیماری های اعصاب یا آسیب های جمجمه بوده است. پس دانشمندان می گویند که شاید سوراخ کردن جمجمه در سال های پیش از تاریخ هم به همین خاطر بوده، زیرا در برخی از تحقیقات آثار بیماری های عصبی دیده شده اما خب با قطعیت نمی توان این مورد را تایید کرد.
باستان شناسان دیگری نیز روی این موضوع تحقیق کرده اند و برخی از آن ها اعتقاد دارند که جراحی ترپنشن شاید برای انجام مراسم مذهبی یا آیین های گوناگون بوده است.
قدیمی ترین مدرک پیدا شده در این زمینه، حدودا به ۷ هزار سال پیش برمی گردد که بیشتر برای مناطقی چون یونان باستان، شمال و جنوب آمریکا، آفریقا، پلینزی و حتی شرق دور بوده است. این موضوع حقیقتی را مشخص کرد که سوراخ کردن جمجمه تنها به جایی خاص برنمی گشت، پس شاید قبلیه های گوناگون، دلایل متفاوتی هم برای این کار داشتند.
سوراخ کردن جمجمه تقریبا از اواخر قرون وسطی در بیشتر فرهنگ ها از بین رفت و تنها در بخش های بسیار کمی از آفریقا و پولینزی تا اوایل دهه ۱۹۰۰ ادامه داشت.
بعد از اولین تحقیقات علمی که روی این جراحی انجام شد، دانشمندان سر این بحث داشتند که مردم باستانی با اینکار می خواستند که روح به بدن وارد و یا خارج شود. با اینحال، مدارک متقاعد کننده ای برای ثابت کردن این تئوری وجود نداشت. همچنین این مورد که این جراحی ها به دلایل پزشکی انجام می شدند نیز صد درصد قطعی نیست، چراکه بسیاری از این جمجمه ها آثاری از بیماری نداشتند.
با این حال، در گوشه کوچکی از روسیه، در نزدیکی شهر روستوف-اون- دون (Rostov-on-Don) باستان شناسان برخی از بهترین شواهد را برای مراسم آیینی این جراحی که تاکنون کشف شده را ارائه کرده اند. داستان به سال ۱۹۹۷ برمی گردد؛ زمانی که باستان شناسان در حال حفاری یک سایت تاریخی مربوط به پیش از تاریخ در یکی از دورترین نقاط جنوبی روسیه و در نزدیکی دریای سیاه بودند. در این منطقه اسکلت ۳۵ انسان که در ۲۰ قبر پراکنده بودند، کشف شد. باستان شناسان بر اساس سبک تدفین، تاریخچه این قبرها را در حدود ۵ الی ۳ هزار سال قبل از میلاد مسیح تخمین زدند، دوره ای که به عصر مس معروف است.
در یکی از مقبره، اسکلت ۵ فرد بالغ، ۲ زن و ۳ مرد کشف شد که در کنار آن ها یک کودک ۱ تا ۲ ساله و دختر نوجوانی وجود داشت. چیزی که در اینجا نظر باستان شناسان را جلب کرد این بود که ۲ زن، ۲ مرد و دختر نوجوان نشانه های جراحی سوراخ کردن جمجمه را داشتند. همه آن ها یک حفره به عرض چند سانتی متنر و حدودا بیضی شکل داشتند که چند خراشیدگی هم در اطراف آن دیده می شد. مورد مشکوک دیگر این بود که سر مرد سوم آثاری از شکاف دیده می شد اما سوراخی وجود نداشت و نوزاد نیز هیچگونه سورخی نداشت.
شخصی با نام النا باتیوا (Elena Batieva) که روی این جمجمه ها تحقیق می کرد، جراحی ترپنشن و غیر معمول بودن آن را به سرعت تشخیص داد و گفت که محل همه سوراخ ها در نقطه اوبلین (اوبلیون، نقطه ای است در بالای جمجمه و به سمت عقب) بوده است. واضح است که کشف یک جمجمه سوراخ قابل توجه است؛ اما باتیوا پنج موردی را پیدا کرد که همه آنها در همان قبر به خاک سپرده شدند که این موضوع بی سابقه است. تقریبا کمتر از ۱ درصد از جراحی ها در بالای اوبلین قرار داشتند و آن هم به خاطر خطرناک بودن آن بود که ممکن بود به مرگر شخص منجر شود. این نشان می دهد که مردم عصر مس روسیه، حتما دلیل خوبی برای این کار داشتند که احتمالا آن دلیل آیین های معنوی بوده است.
باتیوا شروع به جست و جو در دیگر اسکلت های روسیه کرد و جمجمه هایی را کشف کرد که در نقطه اوبلیون سوراخ شده و البته کسی آن ها را گزارش نکرده بود. او دو مورد را کشف کرد: یکی اینکه دو خانم جوان با این نوع سوراخ کردن جمجمه در سال های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۲ در ۵۰ کیلومتری همین نقطه کشف شده بودند و هیچکدامشان دلایل پزشکی نداشتند.
در سال ۲۰۱۱، یک تیم بین المللی روی ۱۳۷ اسکلت انسان شروع به کار کردند که به تازگی حفاری روی یک مکان تدفین از عصر مسر در ۵۰۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر روستوف-اون-دون را شروع کرده بودند. از بین این ۱۳۷ اسکلت، ۹ مورد آن ها حفره های آشکاری داشتند که ۵ تای آن ها، از نمونه های معمولی جراحی ترپنشن بودند و حدس زده می شد که آن ها دچار آسیب های فیزیکی بوده و حفره ها دلایل پزشکی داشته اند. اما ۴ مورد دیگر هیچ گونه اثری از آسیب یا بیماری نداشتند و مورد مهم دیگر این بود که جمجمه همه آنها در ناحیه اوبلیون سوراخ شده بود.
به این ترتیب باتیوا، جولیا گرسکی (انسان شناسی از موسسه باستان شناسی آلمان) و دیگر محققان روی ۱۲ اسکلت مجزایی که این خصوصیت را داشتند شروع به تحقیق کردند. ۳ مورد از این ۱۲ اسکلت، نشانه های اندکی از بهبودی در اطراف سوراخ داشتند که نشان می داد آن ها بین ۲ تا ۸ هفته بعد از جراحی زنده مانده اند، دو تای آن ها خانم هایی بین ۲۰ تا ۳۵ سال بودند و سومی شخص میانسالی بین ۵۰ تا ۷۰ ساله بود که جنسیت آن قابل تشخیص نبود.
بقیه ۸ جمجمه، بهبود بیشتری داشتند که به نظر می رسد بعد از عمل جراحی تا حداقل ۴ سال زنده مانده اند. ۵ نفر اولی که در متن آورده شده (دو مرد، دو زن و یک دختر نوجوان) همه آن ها برای سال ها زنده مانده اند. بر اساس تحقیقاتی که روی اسکلت دختر نوجوان انجام گشت، سن او ۱۴ تا ۱۶ سال تخمین زده شد و به نظر می رسید که زمانی که او کمتر از ۱۲ سال داشته، سوراخ کردن جمجمه روی او انجام شده است.
امکان این وجود دارد که این ۱۲ نفر از بیماری یا صدمات سر رنج می بردند که در آن صورت، جراحی ترپنشن برای ۸ نفر آن ها بهبود دهنده بوده است. اما این امکان نیز وجود دارد که باتیوا و همکارانش درست گفته اند و سوراخ کردن جمجمه آن ها به خاطر آیین های معنوی انجام شده است. به هرحال تحقیق روی آن ها هنوز هم ادامه دارد.
۱ نظرات