سازهای آبی شوشتر با مهندسی هزاران ساله

سازه های آبی شوشتر

از زمان های بسیار دور در ایران ساختمان ها و بناهایی درست شده که هر یک در دوره های مختلف، سبک های معماری خاصی داشته اند. یکی از این بناهای تاریخی و منحصربفرد در شوشتر استان خوزستان قرار دارد که امروز نگاهی به این بنای باشکوه می اندازیم، الی گشت را همراهی کنید.

مطالب مرتبط:
 آثار تاریخی ایران ثبت شده در یونسکو + عکس

سازه های آبی شوشتر مجموعه ای از پل ها، آبشارها، کانال ها، تونل های بزرگ هدایت آب، آسیاب ها و بندهاست که کارشان مرتبط به همدیگر است. این بنای تاریخی در دوره هخامنشیان پایه ریزی و در دوره ساسانیان بهره برداری شد تا به کمک آن بتوان از آب بهتر استفاده کرد. به کمک این سازه ها آب رود کارون به تمام نقاط شهر شوشتر و شهرهای دیگر می رسیدبه طوری که این شاهکار به غیر از اینکه برای کارهای صنعتی استفاده می شد برای تامین آب آشامیدنی شهر هم به کار می رفت.

اهمیت این سازه ها زمانی برایمان بیشتر می شود که بدانیم باستان شناس معروف دنیا این سازه ها را بزرگ ترین مجموعه صنعتی قبل از انقلاب صنعتی دانسته است. مهندسینی که در دوره ساسانی زندگی می کردند آسیاب های صنعتی را با جریان آب به حرکت می انداختند، در مجموع در محوطه آسیاب ها ۴۰ آسیاب بود که از آن ها برای تولید گندم استفاده شد، آسیاب هایی که بیشترشان در طول سال ها از بین رفتند و اکنون فقط آسیاب رضاگلاب پس از مرمت فعال است.

ساختمان هایی که در این محوطه قراردارند به سه بخش اصلی تقسیم می شوند:

محوطه شرقی: در این محوطه حدود ۱۰ آسیاب می بینید که شامل آسیاب دو برادران، داراب خان، حاج مندل، راتق و دهانه شهر هستند. هر کدام از این آسیاب ها دو سنگ آسیاب دارند که آب آن ها هم  از تونل دهانه شهر و هم از تونل بلیتی تامین می شود.

محوطه غربی: این قسمت ۲۱ آسیاب دارد که آب آسیاب ها از تونل سه کوره تامین می شود، آسیاب ها دو نوع شیبی و تنوره ای دارند.

محوطه شمالی: ساختمان هایی که در این محوطه هستند از دیگر قسمت ها قدمت کمتری دارند. در این قسمت آسیاب های خدایی، آسیاب رضا گلاب، آسیاب های رضوان، تاسیسات کارخانه برق و تلمبه خانه هستند. آب آسیاب ها از تونل سه کوره و آب کارخانه برق از تونل دهانه شهر تامین می شود.

برخی از بخش های سازه های آبی شوشتر

پل های محوطه

در محوطه آسیاب ها دو پل هست که یکی از آن ها پل «بند گرگر» است که قدمتش به دوره ساسانی برمی گردد. پل دوم پل «دو پولون» که از سازه های آبی هخامنشی است و راه ارتباطی به محوطه غربی به شمار می رود.

ورودی ها

ورودی ها از قسمت های مهم این مجموعه هستند که از طریق آن ها می توانید به مجموعه دسترسی داشته باشید. مجموعه آسیاب ها از قسمت های دیگر سطح پایین تری دارد و فقط از طریق پله ها می توان به آنجا رفت.

ساباط

ساباط ها گذرگاه هایی هستند که طاق و تزئینات آجرکاری دارند در محوطه آبشارها دو ساباط از قبل وجود داشته است.یکی ساباط ورودی که به ساباط ضابطون معروف است و دیگری ساباطی که در ضلع غربی محوطه و در محدوده آسیاب ها قرار داشته است. کسانی که به آسیاب ها می رفتند برای استراحتگاه استفاده می کردند این ساباط در هنگام تخریب آسیاب ها از بین رفته است.

این سازه ها که شاهکار مهندسی ایرانیان باستان هستند در سال ۱۳۸۸ در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند.