چک چک اردکان، یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های زرتشتیان در ایران است. این مکان که در دل کوه و نزدیک شهرستان اردکان و انجیره واقع شده، به‌عنوان نمادی میان طبیعت و آیین زرتشتی شناخته می‌شود.
زیارتگاه چک چک که به نام “پیر سبز” هم شناخته می‌شود، سالانه میزبان هزاران گردشگر و زائر زرتشتی از سراسر جهان است که برای تماشا و انجام آیین زرتشت این زیارتگاه تاریخی به این مکان سفر می‌کنند. اگر شما هم قصد سفر به اردکان را دارید، در ادامه با الی گشت همراه باشید تا با این زیارتگاه مقدس آشنا شوید.
برای خرید بلیط هواپیما از الی گشت روی عکس زیر کلیک کنید :
معرفی زیارتگاه چک چک اردکان
چک چک که به «چکچکو» و «پیرسبز» هم معروف است، یکی از مقدس‌ترین زیارتگاه‌های زرتشتیان محسوب می‌شود. هر ساله از ۲۴ خرداد به مدت چهار روز، زرتشتیان از سراسر ایران و جهان در این زیارتگاه گرد هم می‌آیند تا با انجام آیین‌های مذهبی، به نیایش بپردازند.
زیارتگاه چک چک اردکان با داشتن امکانات رفاهی مثل برق، آب آشامیدنی و اتاق‌هایی که به «خیله» معروف هستند، محیطی مناسب برای استراحت و آرامش زائران فراهم می‌کند. همچنین در یکی از این اتاق‌ها چاهی با عمق بیش از ۵۰ متر وجود دارد که خود به جاذبه‌ای خاص تبدیل شده است.
طبق باور زرتشتیان، در زمان حمله اعراب به ایران و سقوط یزدگرد، نیک بانو، دختر شاهنشاه ساسانی، از چنگ مهاجمان گریخت و در این منطقه کوهستانی پناه گرفت و ناپدید شد. این اتفاق باعث شد چک چک به مکانی مقدس و زیارتگاهی برای زرتشتیان تبدیل شود. در چندکیلومتری این مکان، مقبره گوهر بانو، کنیز نیک بانو هم واقع شده که زیارتگاه پیر هریشت نام دارد و مورداحترام زرتشتیان است.
علت نام گذاری زیارتگاه به چک چک
نام چک چک از صدای قطره‌های آبی گرفته شده که از میان صخره‌ها به بیرون می‌ریزند و صدای آنها در فضای زیارتگاه به‌صورت “چک چک” طنین‌انداز می‌شود. این قطره‌های آب به‌عنوان یک نماد از طبیعی برای این مکان محسوب می‌شود و به دلیل تأمین آب موردنیاز زیارتگاه، اهمیت زیادی دارند و نقش حیاتی در حفظ و تداوم زندگی در این مکان مقدس ایفا می‌کنند.
چه مراسم هایی در چک چک برگزار می شود؟
در زیارتگاه پیر سبز یا چک چک اردکان، در طول سال مراسم‌های دسته‌جمعی برگزار می‌شود که زرتشتیان از سراسر ایران و جهان برای شرکت در این مراسم‌ها دور هم جمع می‌شوند. یکی از این مناسبت‌ها مربوط به روزهای ۲۴ تا ۲۷ خرداد است که زرتشتیان به چک چک می‌آیند تا در فضایی معنوی به دعا، نیایش اهورا مزدا، خواندن اوستا، پخت نذری و روشن‌کردن شمع و آتش بپردازند.
این مراسم به دلیل عظمت و اهمیت آن به “حج زرتشتیان” شهرت دارد. جشن مهرگان هم زمانی است که زرتشتیان با لباس‌های ارغوانی به چک چک می‌آیند و به مدت ۶ روز به جشن و سرور مشغول می‌شوند. همچنین، در روز سیزده به در، تنها پیروان زرتشت اجازه دارند وارد زیارتگاه شوند. علاوه بر این، بسیاری از عروس و دامادهای زرتشتی هم برای شروع زندگی مشترک، در این مکان مقدس زندگی خود را متبرک می‌کنند.
معماری زیارتگاه چک چک اردکان
پس از پیمودن مسیر و رسیدن به کوه چک‌چک، اولین چیزی که نظر شما را جلب می‌کند، مجموعه‌ای از ساختمان‌های پنج‌طبقه با طراحی پلکانی است که به‌صورت نامنظم روی‌هم چیده شده‌اند، به‌طوری‌که سقف هر ساختمان به حیاط ساختمان دیگری تبدیل می‌شود.
برای دسترسی به این اتاق‌ها، باید از پله‌های موجود بالا بروید. این اتاق‌ها که «خیله» نام دارند، مجموعه‌ای از اتاق‌ها و شبستان‌های مختلف هستند که برای زائران زرتشتی جهت استراحت و اقامت فراهم شده است. گفته می‌شود قدیمی‌ترین خیله‌ها مربوط به زمان ناصرالدین‌شاه است و حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد.
یکی از اتاق‌ها دارای چاهی مقدس برای زرتشتیان است که برای برآورده‌شدن آرزوهایشان به آنجا می‌روند و نخی را به‌دور طناب چاه می‌زنند. در کنار این شبستان‌ها، آشپزخانه و تنوری برای رفاه زائران ساخته شده تا بتوانند نذری‌های خود را قربانی کرده و نان و گوشت درست کنند.
بعد از بازدید این اتاق‌ها باید به مسیر پله‌ها برگردید و به سمت بالای ساختمان‌ها بروید تا به آتشکده برسید. در حین بالارفتن، نوشته‌هایی از کتاب مقدس اوستا، بر روی صخره‌ها خواهید دید. در بالای پله‌ها، در فلزی و طلایی‌رنگی با تصویر سرباز هخامنشی وجود دارد که ورودی به ساختمان سنگی غار مانند است. پس از درآوردن کفش‌ها و عبور از در، بر روی سنگ‌های مرمرین کف آتشکده قدم می‌گذارید که بعضی از نقاط آن به دلیل چکه‌کردن آب، کفش را نمناک و سرد می‌کند.
داخل آتشکده، دیواری کنار دو صخره سنگی وجود دارد که مخصوص روشن‌کردن شمع است و در مقابل آن، فروغ روشنایی زرتشتی قرار دارد که با ظروفی به شکل اشک، شمع و عود روشن می‌شود و تصویری از گل لوتوس را به نمایش می‌گذارد.
دیوارهای آتشکده به‌خاطر روشن بودن همیشه آتش، تیره و کدر شده‌اند و درخت کهن‌سال چنار که از دل صخره‌ها بیرون‌آمده، به‌عنوان یک اثر طبیعی موردتوجه گردشگران قرار دارد. سقف سنگی آتشکده با چلچراغی برای روشنایی تزیین شده و آبی که از سقف چکه می‌کند هم در ظرف‌هایی جمع‌آوری شده و به‌عنوان تبرک استفاده می‌شود.
علت چکیدن آب از زیارتگاه چک چک
علت چکیدن آب از دیواره زیارتگاه چک چک به پدیده‌ای طبیعی برمی‌گردد که ریشه در ساختار زمین‌شناسی منطقه دارد. به گفته چند زمین‌شناس هلندی از شرکت رویال داچ شل، تحقیقات نشان داده این کوه روی یک گسل زیرزمینی با عمق یک کیلومتر قرار دارد.
آبراهه‌های زیرزمینی که به این گسل برخورد می‌کنند، به دلیل فشار زیاد قادر به عبور نیستند و بنابراین به سمت بالا جریان پیدا می‌کنند. جنس آهکی کوه نیز این شرایط را فراهم می‌کند تا آب بتواند از دیواره‌ها تراوش کند.
در سال‌های پرباران، این فرایند به‌خاطر بارش زیاد باران بیشتر می‌شود و آب برای مدت‌زمان زیادی از دیواره‌های زیارتگاه جاری می‌شود که این امر به تقدس و اهمیت معنوی چک چک افزوده است.
شرایط ورود به زیارتگاه چک چک
زرتشتیان برای ورود به زیارتگاه چک چک آیین‌های خاص خود را رعایت می‌کنند که نشان‌دهنده احترام و تقدس این مکان است. از دیدگاه آنان، هر فرد باید پیش از ورود به این مکان مقدس، از لحاظ جسمی و روحی کاملاً پاک باشد. به همین دلیل، زائران اول کفش‌های خود را در می‌آورند تا نشان دهند که با پاکی قدم به این مکان می‌گذارند.
همچنین پوشاندن سر هم به‌عنوان نمادی از احترام و تواضع در برابر این زیارتگاه انجام می‌شود که همه این اعمال برای حفظ حرمت و معنویت چک چک است.
بهترین زمان سفر به چک چک
برای انتخاب بهترین زمان بازدید از زیارتگاه چک چک اردکان، باید به چند نکته مهم توجه کنید:
اولین نکته این است که چک چک در منطقه‌ای کویری واقع شده و در فصل‌های گرم سال، بالا رفتن از ۳۶۰ پله در گرمای طاقت فرسا می‌تواند بسیار خسته‌کننده و دشوار باشد. به همین دلیل، مناسب‌ترین زمان برای سفر به این مکان، فصل‌های خنک‌تر پاییز و بهار است.
علاوه بر این، توجه به زمان‌های برگزاری مراسم‌های مذهبی زرتشتیان هم ضروری است، چون در این ایام غیر زرتشتیان به علت ممنوعیت‌های خاص نمی‌توانند وارد زیارتگاه شوند. از جمله این زمان‌ها می‌توان به ۲۴ تا ۲۷ خرداد، سیزده به در و جشن مهرگان اشاره کرد.
این زیارتگاه در ساعات مشخص شده از ۸ صبح تا ۶ بعدازظهر برای بازدیدکنندگان باز است.
دیدنی های اطراف زیارتگاه چک چک
در اطراف زیارتگاه چک چک اردکان، جاذبه‌های متنوعی برای بازدید وجود دارد که بازدید از آنها خالی‌ازلطف نیست. شهر اردکان با بافت تاریخی و معماری سنتی خود، از جمله مهم‌ترین مقاصد است که می‌توانید در آن به گشت و گذار بپردازید.
همچنین، روستای زیبای خرانق، با خانه‌های سنتی و مناظر طبیعی دل‌انگیز، به‌عنوان یکی دیگر از نقاط جذاب برای گردشگران شناخته می‌شود. کاروان‌سرای شاه‌عباسی، با معماری منحصربه‌فرد و تاریخی خود، فرصتی برای آشنایی بهتر تاریخ منطقه فراهم می‌آورد.
علاوه بر این، کویر ریگ زرین با شن‌های طلایی و مناظر بی‌نظیر خود، تجربه‌ای خاص از زیبایی‌های طبیعی کویر را ارائه می‌دهد و می‌تواند سفر شما به این منطقه را جذاب‌تر کند.
مسیر دسترسی به زیارتگاه چک چک
زیارتگاه چک چک در شمال غربی استان یزد و نزدیک شهر اردکان و در دامنه کوه چک‌چک قرار دارد. این کوه که بین مردم یزد و کرمان به نام «پیرسوز چک‌چک» هم شناخته می‌شود، مکان مقدسی است.
برای دسترسی به چک‌چک، باید مسیر را به سمت شرق اردکان که در فاصله ۴۳ کیلومتری از این شهر و در دل کوه‌های بین اردکان و انجیره قرار دارد، بروید. بعد از رسیدن به کوه با بالا رفتن از پله‌ها و مسیر پیچ در پیچ به چک چک خواهید رسید.
حرف آخر
چک چک اردکان نه‌تنها به‌عنوان یک مکان مقدس برای زرتشتیان اهمیت دارد، بلکه نمادی از تاریخ و فرهنگ ایران هم محسوب می‌شود. این زیارتگاه که در دل طبیعت و کوه قرار گرفته، با معنویت و آرامشی که به زائران و بازدیدکنندگان می‌بخشد، بیشتر از یک مکان تاریخی و گردشگری است. چک چک با تلفیق آیین زرتشتی و مناظر طبیعی بکر، میراثی از هویت ایرانی را به نمایش می‌گذارد.
سؤالات متداول
آیا زیارتگاه چک چک امکانات رفاهی دارد؟
از جمله امکانات رفاهی این زیارتگاه می‌توان به سرویس بهداشتی، آب شرب برای آشامیدن، اتاق‌هایی برای اسکان که فقط مخصوص زرتشتیان است اشاره کرد.
آیا برای بازدید از داخل زیارتگاه باید پله های زیادی طی شود؟
بله برای رسیدن به زیارتگاه باید از مسیری پرپیچ‌وخم که شامل ۳۶۰ پله است عبور کنید. پیشنهاد می‌کنیم افرادی که مشکل کمر یا زانو درد دارند از بالا رفتن صرف نظر کنند.
بهترین زمان رفتن به چک چک چه فصل هایی است؟
بهترین زمان برای بازدید از چک چک فصل بهار (فروردین و اردیبهشت) و پاییز (مهر و آبان) است.
مطالب مرتبط :
بادگیرهای ایران | آشنایی با تنها بادگیر گرد جهان در شهر تاریخی یزد
۱ نظرات
درود!چند سالی است که براساس منظومه آرش کمانگیر کسرایی آواز وتصنیفی درخور وبرازنده پهلوان آرش ساخته ام اکه بتوانم برای اجراز آن دراین مکان بیایم اگر دوستدار باشید هنرمندی ازشوشتر